Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Świdnicy

POSTANOWIENIE

Dnia 10 listopada 2015r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Grażyna Kobus

Sędziowie: SO Piotr Rajczakowski

SO Agnieszka Terpiłowska

Protokolant: Agnieszka Ingram-Ciesielska

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2015r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z wniosku M. G.

przy udziale R. G. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kłodzku

z dnia 22 kwietnia 2015 r., sygn. akt I Ns 488/09

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie i nakazać wnioskodawczyni i uczestnikowi postępowania uiścić na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Kłodzku kwoty po 4.490,18 zł tytułem kosztów sądowych (pkt. III i IV) i oddalić wnioski o zasądzenie kosztów postępowania (pkt. V);

II.  oddalić apelację w pozostałej części.

III.  oddalić wnioski wnioskodawczyni i uczestnika postępowania o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

(...)

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni M. G. wniosła o dokonanie podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika postępowania R. G. (1). Wnioskodawczyni wskazała składniki majątku wspólnego i sposób ich podziału.

Uczestnik postępowania w odpowiedzi na wniosek poparł wniosek o podział majątku wskazując składniki majtku wspólnego i sposób jego podziału.

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Kłodzku postanowił:

I.  dokonać podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni M. G. oraz uczestnika postępowania R. G. (1) obejmującego:

1. ruchomości:

agregat prądotwórczy, piła spalinowa, komputer , wieża (...), meble kuchenne, meble do sypialni, meble do pokoju dziennego, kamera video, aparat fotograficzny cyfrowy, zmywarka, 4 lodówki, pralko-suszarka, rowery 5 szt., kosiarki 2 szt., kosiarka gokard, maszynka elektryczna do mięsa, roboty kuchenne 2 szt., 3 komplety porcelany , telewizory 8 szt., wypoczynek narożny, odkurzacz piorący, odkurzacze 2 szt., piecyk gazowy z butlą, monitor komputerowy, wiertarki, piły, szlifierki, kuchenki dla gości 3 szt. , kuchenka mikrofalowa, zasłony, firany, żaluzje, stół do kuchni, pościel, koce, poduszki, kołdry, sztućce, garnki, dywany, wykładziny dywanowe, stół biesiadny z 2 ławami na zamówienie, żyrandole 9 szt., obrazy, lustra, stół do tenisa, pawilon ogrodowy, krzesła, leżaki, stoły do pawilonu ogrodowego, pufa na odkurzacz, bufet w kuchni, regał pod telewizor i na książki, lodówki turystyczne z wkładami;

o łącznej wartości 6.730 zł,

2. zgromadzone na lokatach i rachunkach bankowych wnioskodawczyni i uczestnika postępowania wartości pieniężne w łącznej wysokości 70.158,96 zł,

3. nakłady z majątku wspólnego na majątek odrębny uczestnika postępowania obejmujące nakłady rzeczowe i finansowe na należącą do niego nieruchomość położoną w Ś. (...), tj. nieruchomość gruntowa zabudowana działka nr (...) (...) w łącznej wysokości 234.752,47 zł

w ten sposób, że ww. składniki majątkowe przyznaje na rzecz uczestnika postępowania R. G. (1) z wyjątkiem środków zgromadzonych w Banku (...) na rachunku prowadzonym na rzecz wnioskodawczyni M. G. w wysokości 94,88 zł;

II. zasądził od uczestnika postępowania R. G. (1) na rzecz wnioskodawczyni M. G. 155.725,83 zł (sto pięćdziesiąt pięć tysięcy siedemset dwadzieścia pięć złotych 83/100) z odsetkami ustawowymi od dnia 22 kwietnia 2015r.;

III. nakazał uiścić wnioskodawczyni na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Kłodzku kwotę 2.222,94 zł tytułem zwrotu wydatków postępowania;

IV. nakazał uiścić uczestnikowi postępowania na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Kłodzku kwotę 6.668,83 zł tytułem zwrotu wydatków postępowania;

V. zasądził od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 2.558,50 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd pierwszej instancji ustalił następujący stan faktyczny:

W trakcie trwania związku małżeńskiego R. i M. G. wykonane zostały prace polegające na remoncie i rozbudowie oraz zagospodarowaniu terenu nieruchomości należącej do uczestnika postępowania w Ś. (...)polegające na:

1. dobudowaniu klatki schodowej, rozbudowie budynku gospodarczego to jest dobudowaniu do części budynku istniejącego garażu i pomieszczenia gospodarczego,

2. dobudowaniu balkonu przy pokoju na pierwszym piętrze na konstrukcji stalowej z drewnianą podłogą,

3. remoncie wejścia głównego do budynku obejmującego wymianę drzwi wejściowych oraz ułożenie płytek ceramicznych na ganku przed wejściem,

4. zamontowaniu schodów składanych w drewnianym stropie nad drugim piętrem (wejście na strych),

5. dobudowaniu schodów zewnętrznych prowadzących do pomieszczeń na pierwszym piętrze w konstrukcji stalowo drewnianej,

6. przebudowaniu budynku mieszkalnego na potrzeby prowadzonej działalności agroturystycznej poprzez wykonanie stropu z podłogą w pomieszczeniu garażu – drewnianego o konstrukcji stalowej wspartych przęsłowo na siatce słupów murowanych z cegły ceramicznej i bloczków betonowych, wyodrębnieniu w pomieszczeniu garażu kotłowni z posadzką na poziomie przyziemia, zdemontowaniu wrót garażowych i zmniejszaniu otworu do obecnie istniejących drzwi wejściowych (drzwi te przeniesione zostały z wejścia głównego do budynku, zaś zdemontowane wrota garażowe zamontowano w budynku gospodarczym), wykuciu w ścianie zewnętrznej tylnej otworów dla obsadzenia drzwi do łazienek usytuowanych w przybudówce z klatką schodową na parterze i drugim piętrze, wykonaniu stropu drewnianego pomiędzy pierwszym i drugim piętrem części budynku przeznaczonej na prowadzenie agroturystyki, wykonanie warstwy stropu betonowego między parterem, a pierwszym piętrem w tej części budynku, wykonaniu ocieplenia poddasza wełną mineralną (skosy i strop na strychu), wykonaniu ścianek działowych wydzielających pokoje gościnne oraz łazienki w budynku mieszkalnym z płyt gipsowo-kartonowych na stelażu drewnianym, wykonaniu okładzin ściennych płytek ceramicznych, paneli (...) i desek boazeryjnych w łazienkach i aneksach kuchennych przeznaczonych dla gości, wykonaniu tynków i okładzin schodów z płytek ceramicznych w obrębie klatki schodowej wewnętrznej z pierwszego na drugie piętro, wykonanie tynków cementowo wapiennych gładkich lub suchych tynków z płyt gipsowo-kartonowych w sypialni na poddaszu w części mieszkalnej budynku,

7. wykonaniu nowej instalacji wodnokanalizacyjnej w łazienkach w przybudówce oraz doprowadzeniu instalacji do wydzielonych łazienek i aneksów kuchennych (łazienki wyposażone zostały w wanny - 6 sztuk, natryski -3 sztuki, miski ustępowe -9 sztuk i umywalki -8 sztuk, zaś aneksy kuchenne w zlewozmywaki), wykonaniu nowej instalacji centralnego ogrzewania do łazienek w przybudówce oraz remontu instalacji centralnego ogrzewania polegającego na wymianie grzejników w pomieszczeniach mieszkalnych i pomieszczeniach przeznaczonych na cele agroturystyki, w tym montaż kotła c.o., doprowadzeniu instalacji elektrycznej do wydzielonych pomieszczeń, to jest pokoi gościnnych, łazienek i aneksów kuchennych (oświetlenie, gniazda, przełączniki) oraz wykonanie nowej instalacji elektrycznej w przebudowanej klatce schodowej,

8. wybudowaniu zadaszonego grilla ogrodowego wyposażonego w murowany kominek z kamienia naturalnego oraz komin z cegły ceramicznej na posadzce z kamienia naturalnego pokrytego dachem z dachówki zakładkowej na konstrukcji stalowej,

9. urządzeniu placu zabaw z miejscami do rekreacji to jest altanki o konstrukcji drewnianej – 2 sztuki, huśtawki drewniane i huśtawki stalowej, karuzeli o konstrukcji drewnianej, zjeżdżalnie o konstrukcji drewnianej, huśtawki wagowej do konstrukcji drewnianej oraz piaskownicy i innych drewnianych zabawek.

Większość wymienionych prac prowadzona była w systemie gospodarczym poza dobudowaniem klatki schodowej i rozbudową budynku gospodarczego z wyłączeniem fundamentów, które wykonane zostały przez firmy zewnętrzne. Prace wykonywane w systemie gospodarczym realizowane były przez uczestnika postępowania, wnioskodawczynię, jak też członków najbliższej rodziny oraz znajomych. W pracach tych uczestniczyli: brat wnioskodawczyni A. M. wykonujący wylewki w garażu oraz ocieplenie dachu; ojciec wnioskodawczyni H. M., który wykonał schody w przybudówce, zrywał podłogi wraz z ociepleniem po powodzi, uczestniczył w pracach wykończeniowych przy wykańczaniu okładzin łazienek oraz pomieszczeń mieszkalnych, wymianie instalacji centralnego ogrzewania wraz z kotłem, w pracach fundamentowych budynku gospodarczego oraz przy wykonaniu balkonu; ojciec uczestnika postępowania J. G., który pomagał przy pracach związanych z instalacją centralnego ogrzewania oraz wodno-kanalizacyjną, wykonaniem kotłowni, pokoi, klatki schodowej w dobudówce, placu zabaw, zadaszonego grilla, balkonu ogrodzenia oczka wodnego, ogrodzenie dla owiec; wujek uczestnika Z. J., który pomagał przy wylewanie stropu oraz transporcie materiałów; E. S., który położył kafelki w łazience, uczestniczył w pracach remontowych piętra budynku po zalaniu, wymurował z kamienia przybudówkę do garażu (za wykonane prace uczestnik postępowania płacił E. S. kwoty po 200 – 300 zł) oraz inne osoby zatrudnione dorywczo przez uczestnika postępowania.

Powołana w toku postępowania sądowego biegła z zakresu budownictwa Z. C. na podstawie dokumentacji zawartej w aktach sprawy oraz w oparciu o oględziny nieruchomości uczestnika i inwentaryzację przeprowadzonych prac, określiła ogólną wartość wyżej wymienionych prac, wykonanych na nieruchomości w okresie trwania małżeństwa stron, na poziomie 265 963,21 zł. Kosztorysy, w których wyliczyła wartość poniesionych nakładów sporządzono metodą kalkulacji szczegółowej, zaś składniki cenotwórcze przyjęto na dzień 14 grudnia 2007 roku. Obliczając wartość robót biegła zastosowała składniki cenotwórcze w postaci robocizny, kosztów pośrednich, zysku, doliczając do średnich cen netto wartość podatku VAT. Dla uszeregowania poniesionych kosztów prac biegła podzieliła je na prace związane z:

- budową klatki schodowej z łazienkami, w tym stan surowy zamknięty, tynki zewnętrzne i roboty wewnętrzne ogólnobudowlane, wycenioną ogółem wraz z podatkiem VAT na kwotę 84 558,91 zł,

- rozbudową budynku z garażami, wycenioną ogółem z podatkiem VAT na kwotę 40 243,14 zł,

- przebudową budynku mieszkalnego, w tym wykonanie podłogi parteru, wydzielenie kotłowni, pokoi łazienek, ocieplenie skosów, obłożenie ścian płytami gipsowo- kartonowymi w sypialni, roboty murarskie, tynkarskie, malarskie, podłogi i okładziny wewnętrzne, wykonanie balkonu, schodów zewnętrznych, podestu przed wejściem do klatki schodowej oraz okładzin z płytek przed wejściem do budynku, wycenioną ogółem z podatkiem VAT na kwotę 68 597,73 zł,

- wykonaniem instalacji sanitarnych w łazienkach i kuchniach oraz instalacji centralnego ogrzewania i szamba, wyceniane ogółem z podatkiem VAT na kwotę 37 314,53 zł,

- budową grilla ogrodowego, wycenioną ogółem z podatkiem VAT na kwotę 15 132,62 zł,

- budową drewutni przy garażu, wycenioną ogółem z podatkiem VAT na kwotę 7949,12 zł,

- urządzeniem terenu poprzez jego utwardzenie wykonanie altanki i urządzenie placu zabaw, wycenione ogółem z podatkiem VAT na kwotę 12 167,13 zł.

Działający na zlecenie Sądu biegły sądowy w z zakresu budownictwa i kalkulacji robót budowlanych W. G., wyceniając wartość wykonanych prac po uwzględnieniu zarzutów uczestnika postępowania związanych z wykonaniem robót systemem gospodarczym przy użyciu materiałów własnych, jak również uwzględniając amortyzację poczynionych nakładów wobec dokonania ich w różnym czasie oraz wskaźnik wzrostu cen pomiędzy momentem w wykonania prac, a momentem ustania wspólności ustawowej małżeńskiej w 2007 roku, wycenił wartość nakładów, zachowując systematykę przyjętą wcześniej przez biegłą sądową Z. C., w następujący sposób:

- klatkę schodową z łazienkami, wykonaną w 2001 roku, po uwzględnieniu wskaźnika wzrostu cen i procentowego stopnia zużycia, na rok 2007 - 54 018,87 zł,

- budynek z garażami, wykonany w 2002 roku, po uwzględnieniu wskaźnika wzrostu cen i procentowego stopnia zużycia, na rok 2007 – 25 835,81 zł,

- budynek mieszkalny, prace wykonane pomiędzy 1997 – 1998 r., po uwzględnieniu wskaźnika wzrostu cen i procentowego stopnia zużycia, na rok 2007 – 22 986,47 zł,

- instalacje wykonane w latach 1997, 1998, 2001, po uwzględnieniu wskaźnika wzrostu cen i procentowego stopnia zużycia, na rok 2007 - 20 748,18 zł,

- grill ogrodowy wykonany w 2000 roku, po uwzględnieniu wskaźnika wzrostu cen i procentowego stopnia zużycia, na rok 2007 – 2655,59 zł,

- drewutni przy garażach wykonana w 2001 r., po uwzględnieniu wskaźnika wzrostu cen i procentowego stopnia zużycia, na rok 2007 - 2117,42 zł.

Pomijając koszty urządzenia terenu, biegły określił ogólną wartość robót na kwotę 128 362,34 zł., która uwzględnia wspomniany już wskaźnik wzrostu cen oraz w zużycie techniczne przeprowadzonych prac. Biegły wycenił dodatkowo wykafelkowanie ścian i wykonanie murowanego bufetu z blatem w pomieszczeniu kuchni budynku mieszkalnego na kwotę 2671,90 zł w poziomie cen z czwartego kwartału 2007 roku oraz wyburzenie ściany, zamurowanie drzwi, położenie gładzi gipsowej i wykonanie murowanego regału z półkami w pokoju na kwotę 1897,64 zł w poziomie cen z czwartego kwartału 2007 roku. W opinii uzupełniającej z dnia 20 luty 2014 roku biegły wskazał na wartość wskaźnika wzrostu cen pomiędzy rokiem 2007 a 2013 w wysokości 1,207 jak również wskazał w tabeli procentowy stopień zużycia nakładów zgodnie z systematyką wcześniej przyjętą.

Biegły sądowy z zakresu elektroenergetyki R. G. (2) wycenił nakłady związane z wykonaniem instalacji elektrycznej w pokojach gościnnych, łazienkach i aneksów kuchennych w wolnostojącym budynku mieszkalnym należącym do uczestnika postępowania przy przyjęciu gospodarczego systemu prac oraz poziomu cen na 2013 rok na kwotę 3187,04 zł.

Tytułem rozliczeń rodzinnych w związku z przekazaniem przez rodziców na rzecz uczestnika nieruchomości położonej w Ś., R. G. (1) zobowiązany został do spłaty swojej siostry M. J., w którą dokonał 1998 r. w wysokości 10 000 zł.

Strony posiadały rachunek bankowy w (...) Bank SA we W. o numerze (...), w którym saldo na dzień ustania wspólności małżeńskiej to jest na 14 grudnia 2007 roku wyniosło 25 806,15 zł. Na rachunku tym uczestnik dokonywał szeregu operacji finansowych związanych z bieżącym utrzymaniem oraz prowadzoną działalnością agroturystyczną. Operacje te dokonywane były bez wiedzy i zgody wnioskodawczyni od momentu faktycznego rozstania stron w czerwcu 2006 roku. W tym czasie na rachunek wpłynęła kwota 50.816,15 zł przelana z sprowadzonego na rzecz uczestnika rachunku oszczędnościowego. Pomiędzy 2 lipca 2006 roku o 18 lipca 2006 roku w oparciu o środki zgromadzone na rachunku uczestnik założył kolejne lokaty terminowe o numerach: 02 o wartości 10 000 zł, 03 o wartości 10 000 zł, 04 o wartości 10 000 zł, 05 o wartości 20 000 zł oraz 06 o wartość 10 000 zł. Z tytułu rozwiązania wspomnianych lokat o numerach 04, 05, 06 i 03, na konto strony powróciła łącznie kwota 50 599,62 zł.

(...) Bank SA w W. prowadził na rzecz R. G. (1) rachunek o nr (...), , na którym jedynie 14 grudnia 2007 roku saldo wynosiło 29,40 zł.

(...) Bank (...) SA w W. prowadzi na rzecz wnioskodawczyni M. G. rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy o nr (...) saldem na dzień 17 grudnia 2007 rok w wysokości 94,88 zł. w banku tym R. G. (1) na 14.12.2007 r. posiadał wspólną lokatę z ojcem J. G. (1) o wartości 10 500 zł.

Strony postępowania posiadały rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy w (...) w N. o numerze (...), którego saldo na dzień 14 grudnia 2007 roku wynosiło 4185,06 zł.

R. G. (1) i M. G. posiadali w Banku (...) SA we W. kredyt powodziowy udzielony 19.11.1997 r. ma kwotę 15 000 zł, spłacony do 6 grudnia 2006 r.

Po powodzi w 1997 roku R. G. (1) otrzymał za pośrednictwem Ośrodka Pomocy (...) w R. pomoc finansową dla powodzian z tytułu poniesionych podczas powodzi strat w łącznej wysokości 5100 zł.

(...) SA w W. w dniu 5 września 1997 r. z tytułu szkody powodziowej z dnia 7 lipca 1997 r. przyznał uczestnikowi postępowania odszkodowanie w wysokości 19 366,63 zł. Kolejnymi decyzjami z dnia 27 października 1997 roku i 12 grudnia 1997 roku odszkodowanie to powiększone zostało po łączną kwotę 3207 zł. Na podstawie decyzji z dnia 23 listopad 958 roku wspomniany zakład ubezpieczeniowy wypłacił uczestnikowi w 2906,19 zł z tytułem szkody, w związanej z wybuchem kotła.

W czasie trwania małżeństwa stron uczestnik postępowania pracował w (...) w R., dodatkowo do lat 2000-2001 zajmował się uprawą truskawek oraz drzew owocowych. Uczestniczka prowadząc wspólne gospodarstwo domowe z uczestnikiem nie posiadała zatrudnia, zajmując się domem oraz wspólnie prowadzoną działalnością agroturystyczną, która stanowiła główne źródło dochodów stron, przeznaczanych w znacznej mierze na inwestycje związane z nieruchomością R. G. (1).

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji wskazał, iż

Zgodnie z art. 31 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność ustawowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Wedle § 2 powołanego przepisu do majątku wspólnego należą w szczególności pobrane wynagrodzenia za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków. Tak powstała wspólność ustawowa ustaje z chwilą rozwiązania małżeństwa. W art. 45 § 1 k.r.o. postanowiono, że każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku (art. 46 k.r.o.). zgodnie z art. 1035 k.c. do wspólności majątku spadkowego oraz działu spadku stosuje się z kolei odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Stosując na tej zasadzie odpowiednio przepis art. 1036 k.c. wskazać można, że małżonek może rozporządzać udziałem w majątku wspólnym jedynie za zgodą drugiego. W braku takiej zgody rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu małżonkowi na podstawie przepisów o dziale. W trakcie postępowania o podział majątku wspólnego sąd ustala skład majątku wspólnego oraz jego wartości (art. 684 k.p.c. w związku z art. 568 § 3 k.p.c.). Kolejnym istotnym przepisem w okolicznościach sprawy jest art. 212 § 1 i 2 k.c. , wg którego jeżeli zniesienie wspólności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyzna stosownie do okoliczności jednemu z małżonków z obowiązkiem spłaty pozostałego albo sprzedana stosownie do przepisów k.p.c.

Opisanej stan faktyczny sprawy Sąd pierwszej instancji ustalił w oparciu o powołane przez wnioskodawczynię i uczestnika postępowania dowody w postaci zeznań świadków, relację samych stron, jak również dokumenty, zwłaszcza informacje nadesłane przez banki odnośnie posiadanych przez R. i M. G. oszczędności. Sąd pierwszej instancji miał na względzie, że poza sporem były okoliczności związane z zawarciem i rozwiązanie małżeństwa, momentem faktycznego rozstania w czerwcu 2006 roku, dysponowaniem po tym czasie przez R. G. (1) zgromadzonymi wartościami na rachunkach bankowych; wnioskodawczyni oraz uczestnik postępowania potwierdzili także zgodnie ruchomości wchodzące w skład majątku dorobkowego oraz ich wartość. Zasadniczo poza sporem była też okoliczność czynienia nakładów na nieruchomość uczestnika w trakcie trwania małżeństwa odnośnie ich zakresu przedmiotowego, który znalazł potwierdzenie także w relacji świadków, przede wszystkim członków rodziny obu stron, dodatkowo, wykonane prace zostały szczegółowo zweryfikowane w trakcie oględzin przez biegłą sądową Z. C., która jej zinwentaryzowana, opisała oraz uszeregowała tak, aby przejrzyście można było ocenić ich wartość. W zakresie tym opinia biegłej jest szczegółowa, dobrze uzasadniona i zobrazowana w załącznikach; dlatego też Sąd na potrzeby ustalenia stanu faktycznego, jak też dalszych rozważań posługuje się właśnie systematyką nakładów przyjętą przez biegłą w opinii. Okolicznością sporną pomiędzy uczestnikiem postępowania a wnioskodawczynią było określenie wartości wykonanych prac stanowiących nakład z majątku wspólnego. Uczestnik wskazał, że większość prowadzonych robót nastąpiła w systemie gospodarczym opartym w znaczącej części na pracy własnej R. G. (1) oraz członków rodzin stron. W przekonaniu uczestnika wartość tych prac, przede wszystkim robocizny, nie może być traktowana jako nakład, ponieważ strony nie przeznaczały środków pieniężnych na zapłatę za ich realizację, ponad to, przy ich wykonywaniu w dużej części posługiwano się materiałami zgromadzonymi przez uczestnika postępowania przed zawarciem związku małżeńskiego, zaś część materiałów pochodziła od ojca uczestnika J. G.. Uczestnik wskazał przy tym, że praktycznie wszelkie prace związane z zagospodarowaniem terenu polegająca na budowie grilla ogrodowego, jak również placu zabaw i rekreacji, ogrodzenia dla owiec wykonane zostały wyłącznie nakładem pracy i środków jego ojca. Strony w zasadzie zgodne były odnośnie zakresu prac prowadzonych przez firmy zewnętrzne, to jest w okolicznościach sprawy przez firmę (...), która wykonała część ściany szczytowej budynku, dobudówkę do budynku gospodarczego poza fundamentem oraz dobudówkę tj. klatkę schodową z łazienkami, jak też osadzała szambo. Wszystkie pozostałe prace wykonane zostały systemem gospodarczym bazującym na pracy stron, członków ich rodzin oraz innych osób dorywczo najmowanych i opłacanych przez uczestnika postępowania. W tak ustalonym stanie faktycznym, w ocenie Sądu pierwszej instancji zasadnym jest określenie wartości wykonanych w okresie trwania małżeństwa stron prac metodą kosztorysową, zawartą w opinii biegłej Z. C., zgodnie z przyjętą w nich systematyką, przy czym prace wykonane w systemie zleconym, a dotyczące budowy klatki schodowej z łazienkami w zakresie wykonania stanu surowego zamkniętego z tynkami zewnętrznymi, rozbudowy budynku gospodarczego z wyłączeniem fundamentowania oraz wykonanie szamba ocenić należało przy uwzględnieniu kosztów materiałów, robocizny, pracy sprzętu oraz narzutów i podatku, zaś pozostałe roboty, pozostając przy wartościach i systematyce wskazanej przez biegłą, ocenić należało jedynie z uwzględnieniem kosztów materiałów i pracy z pominięciem zapłaty za pracę sprzętu, narzutów na wartość robocizny i materiałów oraz podatku VAT od wartości robocizny, co wynika z gospodarczego systemu pracy, w którym tego typu koszty nie występują. W ocenie Sądu pierwszej instancji błędne jest stanowisko uczestnika postępowania, że do wartości nakładów nie można wliczać wartości pracy wykonanej przez niego samego, jak też przez członków rodziny stron, ponieważ faktycznie zapłata za prace te nie następowała. Pamięć należy, że nakłady, o których mowa czynione nabyły w okresie, kiedy strony prowadziły wspólne gospodarstwo domowe i każda z nich zaangażowana była w inwestycje dotyczące nieruchomości R. G. (1), zaś praca świadczona przez członków rodziny miała na celu właśnie pomoc materialną, poprzez oszczędności, dla istniejącej wówczas rodziny wnioskodawczyni i uczestnika postępowania; możliwa była także ze względu na postawę byłych małżonków. Przyjęcie poglądu uczestnika prowadziłoby do uznania, że korzyści płynące z prowadzonych wówczas wspólnie inwestycji, które absorbowały obie strony i ich rodziny, przypadłoby jedynie R. G. (1). Wspomnieć można także, że zrealizowane prace niezależnie czy wykonane w systemie zleconym czy też gospodarczym, jednakowo podnosiły wartość nieruchomości, z punktu widzenia jej wartości, ale także wartości rynkowej samej pracy, która nie zależy od tego kto i w jakim systemie ją wykonuje. Dlatego też Sąd pierwszej instancji uznał za właściwe uwzględnienie wspomnianych składników cenotwórczych przy pracach realizowanych w systemie gospodarczym. Sąd przyjął za celowe posługiwanie się średnimi cenami materiałów przyjętymi w kosztorysach, pomijając w tym względzie twierdzenia uczestnika postępowania oraz przedstawione przez niego dokumenty w postaci rachunków za materiały budowlane. Nie ma dowodów, aby opisane w rachunkach materiały rzeczywiście wmontowane zostały nieruchomość uczestnika postępowania, w podobnie jak poza twierdzeniami jego samego oraz świadka J. G., nie ma dowodów, w sposób niewątpliwie potwierdzających pochodzenie materiałów sprzed zawarcia małżeństwa, czy też nabytych mniej lub bardziej okazyjnie przez ojca uczestnika. W tym zakresie relacje wymienionych ostatnio osób Sąd potraktował z rezerwą, ponieważ są one bezpośrednio zaangażowane istniejący spór majątkowy. Przyjęcie kosztorysowej metody oceny wartości nakładów czynionych w trakcie trwania małżeństwa stron w ma tą niewątpliwa zaletę, że jako wartość średnia pozwala na uwzględnienie interesu zarówno wnioskodawczyni i uczestnika postępowania, wynikających z wielu lat wspólnej pracy na rzecz należącej do R. G. (1) nieruchomości, z drugiej strony uwzględnia wartości rynkowe, który po skorygowaniu o wskaźnik wzrostu cen oraz zużycie nakładów w czasie pomiędzy ich dokonaniem na chwilę obecną, odzwierciedlają podjęty wysiłek finansowy oraz poziom wzbogacenia uczestnika w wyniku dokonania nakładów. Uzupełniając dodać można, że bez znaczenia dla oceny wartości nakładów pozostają powoływane przez stronę fakty związane z aktywnością zawodową wnioskodawczyni i uczestnika postępowania, ponieważ, po pierwsze w sprawie nie ma podstaw do przyjęcia nierównych udziałów majątku wspólnym, o co żadna ze stron nie wnosiła, po wtóre, na podstawie zgłaszanych twierdzeń i dowodów nie sposób ocenić, które konkretnie dochody ma jakiś cel były przeznaczane. Pomijając już, że wszystkie uzyskiwane w okresie trwania małżeństwa dochody stanowiły wspólność, to w okolicznościach sprawy nie ma podstaw do zarzucania komukolwiek z małżonków, aby nie przyczyniał się do prowadzonych inwestycji. Oboje oni pracowali przy prowadzonej działalności agroturystycznej, która przynosiła, co wynika z zeznań wnioskodawczyni i uczestnika postępowania, najwyższe dochody umożliwiające właśnie prowadzenie inwestycji. Oceniając wartość nakładów Sąd nie uwzględnił podnoszonych przez uczestnika postępowania z wypłat odszkodowań z zakładu ubezpieczeniowego oraz z otrzymanej przez niego pomocy bezzwrotnej dla powodzian po 1997 roku. Świadczenia przyznawane i wypłacane były w okresie trwania małżeństwa i nie ma powodu do wyłączenia ich ze wspólności ustawowej. Nie były one prostym zamiennikiem majątku odrębnego uczestnika postępowania lecz świadczeniami przyznanymi na podstawie stosunków istniejących w trakcie trwania wspólności ustawowej i podlegających rządzącym w niej zasadom. Mając na uwadze powołaną wyżej argumentację Sąd określił wartość nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika, tytułem wykonanych prac zgodnie z systematyką przyjętą przez biegłą Z. C. w ten sposób, że:

- budowę klatki schodowej z łazienkami (kosztorys nr 1 załączony do opinii (...)) wycenił na kwotę 74 260,41 zł pomijając narzuty i pracę sprzętu przy robotach wewnętrznych, w tym VAT na pracę(wykonanych w systemie gospodarczym),

- rozbudowę budynku gospodarczego (kosztorys nr 2 załączony do opinii Z. C.)wycenił na kwotę 37 391,95 zł pomijając narzuty i koszty pracy sprzętu przy pracach fundamentowych, w tym VAT na pracę (wykonanych w systemie gospodarczym),

- przebudowę budynku mieszkalnego (kosztorys nr 3 załączony do opinii Z. C.) wycenił na kwotę 38 013,62 zł pomijając koszty pracy sprzętu oraz narzuty materiałów i robocizny, w tym VAT na pracę (wykonanych w systemie gospodarczym),

- prace instalacyjne (kosztorys nr 4 załączony do opinii Z. C.) związane z instalacją sanitarną w łazienkach i kuchniach wycenił na kwotę 14 703,02 zł pomijając koszty pracy sprzętu oraz narzuty materiałów i robocizny (wykonanych w systemie gospodarczym), dalsze prace związane z instalacją wodno-kanalizacyjną i szambem wycenił na łączną kwotę 18 313,63 zł pomijając koszty pracy sprzętu oraz narzuty materiałów i robocizny z wyłączeniem montażu szamba odnośnie zarzutów na pracę, które dokonane było przez firmę (...),

- budowę grilla ogrodowego (kosztorys nr 5 załączony do opinii Z. C.) wycenił 10 969,14 zł pomijając koszty pracy sprzętu oraz narzuty materiałów i robocizny w tym VAT na pracę (wykonanych w systemie gospodarczym),

- budowę drewutni przy garażu (kosztorys nr 6 załączony do opinii Z. C.) wycenił na kwotę 6043,78 zł pomijając koszty pracy sprzętu oraz narzuty materiałów i robocizny, w tym VAT na pracę (wykonanych w systemie gospodarczym),

- w utwardzenie nawierzchni posesji i zabudowę ogrodową (kosztorys nr 7 załączony do opinii Z. C.) wycenił na kwotę 7 1919,05 zł pomijając koszty pracy sprzętu oraz narzuty materiałów i robocizny w tym VAT na pracę przy budowie altanek i placu zabaw (wykonanych w systemie gospodarczym).

Do wymienionych wyżej nakładów Sąd doliczył nakłady oszacowane przez biegłego W. G. dotyczące wykafelkowania ścian i wymurowania bufetu z blatem w kuchni oraz wyburzenia ściany, zabudowania drzwi, położenia gładzi gipsowej i budowania regału z spółkami w pokoju, części budynku zam. przez strony, w łącznej wysokości 4569,54 zł, które nie były kwestionowane przez wnioskodawczynię i uczestnika postępowania.

Wszystkie wyżej opisane nakłady przyjęte przez Sąd do rozliczenia należało w dalszej części skorygować o 1,207 wskaźnik wzrostu cen wskazany przez biegłego W. G., do poziomu cen z 2013 roku, tak, aby uwzględnić upływ czasu pomiędzy faktycznym dokonaniem nakładów a ich rozliczaniem i wynikające stąd zmiany środowiska gospodarczego oraz o procentowy stopień z użycia, uwzględniając możliwie precyzyjnie rzeczywiste wzbogacenie majątku uczestnika, skutek dokonania nakładów. W wyniku wspomnianych korekt łączna wartość nakładów z majątku wspólnego na nieruchomość należącą do uczestnika postępowania wyniosła 221.565,43 zł. Kwotę tą powiększyć z kolei należało o sumę 3.187,04 zł z tytułu nakładów na instalację elektryczną w nieruchomości wyliczonych przez biegłego R. G. (2), którego opinia nie była przez strony kwestionowana. Na tej podstawie Sąd uznał, że do rozliczenia tytułem nakładów należy przyjąć sumę 224.752,47 zł.

Rozliczenie nakładów z majątku wspólnego ma majątek odrębny uczestnika postępowania powiększyć należało także o kwotę 10.000 zł, którą uczestnik wypłacił 1998 roku na rzecz swojej siostry M. J.. Sąd nie przyjął wartości nakładów na poziomie 15.000 zł, jak chciała wnioskodawczyni, ponieważ nie ma dowodów, aby taka kwota została na rzecz siostry uczestnika zapłacona. Jednocześnie uczestnik, jak też świadek M. J., potwierdzili okoliczność spłaty wskazując, że opiewa ona na 10.000 zł; dlatego też w tej wysokości nakład został uznany. Nie ma przy tym dowodów poza relacją uczestnika i jego siostry, że pieniądze zostały zwrócone, a zważywszy na zainteresowanie R. G. (1) w sprawie oraz pokrewieństwo ze świadkiem zeznania i w tym zakresie potraktować należało z ostrożnością. Potwierdzenie przelewu kwoty ponad 5.000 zł na rzecz uczestnika dopiero w 2004 roku, jest wątpliwym potwierdzeniem faktu zwrotu pożyczki.

Kolejnym elementem stanowiącym składnik majątku wspólnego z podlegającym podziałowi w niniejszym postępowaniu są oszczędności poczynione przez strony w trakcie trwania związku małżeńskiego. W ich stan Sąd określił na podstawie informacji pochodzących od banków oraz załączonych do nich historii rachunków bankowych. W myśl generalnej zasady, że wspólność ustawowa małżeńska ustaje w momencie rozwiązania małżeństwa; stąd jest to moment właściwy dla określenia składników majątku podlegających podziałowi, w tym w wartości zgromadzonych oszczędności, przyjąć należało do rozliczenia środki zgromadzone na kontach prowadzonych na rzecz wnioskodawczyni i uczestnika postępowania bądź też na rzecz jednego z nich na dzień 14 grudnia 2007 roku. W ten sposób do rozliczenia przyjęto środki zgromadzone w (...) z siedzibą w N. w wysokości 4.185,06 zł, środki zgromadzone w (...) Banku – (...) SA w W. w wysokości 29,40 zł (nie uwzględniono wypłaty dokonywanej przez uczestnika w 2006 roku, ponieważ polegała ona na przelaniu środków na konto (...), które zostało wyżej uwzględnione), środki zgromadzone w Banku (...) SA w W. na rachunku wnioskodawczyni w wysokości 94,88 zł oraz połowę lokaty prowadzonej przez ten bank na rzecz uczestnika postępowania i jego ojca J. G. w kwocie 5.250 zł. Sąd nie uwzględnił okoliczności powoływane przez uczestnika, że pieniądze zgromadzone na lokacie stanowiły wyłączną własność jego ojca. Lokata ta jest wspólna zatem z prawnego punktu widzenia połowa zgromadzonych tam środków należy do R. G. (1). Nie ma dowodów, aby pieniądze tam zdeponowane stanowiły wcześniej wyłączną własność ojca uczestnika postępowania; dowodu takowego nie stanowi umowa potwierdzająca wcześniejsze pobranie kredytu przez J. G.. Nie ma pewności, że są to te same pieniądze. Tłumaczenia uczestnika, że współuprawnienie z lokaty powstało na skutek omyłki w trakcie czynności bankowych są niewiarygodne, zważywszy na wielość transakcji jaką uczestnik w bankach dokonywał, znajdujących potwierdzenie w historiach rachunków bankowych przedstawionych w toku postępowania. Poza wskazanymi oszczędnościami do podziału przyjąć należało także oszczędności zgromadzone w (...) Banku SA we W. w łącznej wysokości 60.599,62 zł. W tym zakresie Sąd odstąpił od zasady przyjęcia wartości zgromadzonych środków na datę ustania wspólności ustawowej małżeńskiej, ponieważ mogłoby to prowadzić do nieuzasadnionego wzbogacenia uczestnika postępowania przy jednoczesnym zubożeniu wnioskodawczyni. Wynika to z faktu – pomiędzy stronami bezspornego - że środkami zgromadzonymi na tym rachunku dysponował samodzielnie, bez zgody wnioskodawczyni, uczestnik postępowania, zwłaszcza po faktycznym rozstaniu się małżonków, co nastąpiło w czerwcu 2006 roku. Po tym czasie na koncie nastąpiły operacje finansowe dotyczące znacznych kwot, bowiem uczestnik zlikwidował jedną z lokat o wartości 50.616,15 zł, która zasiliła omawiane konto, po czym otwarł dalsze 5 lokat o łącznej wartości 60.000 zł. Do chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej 4 z nich zostały rozwiązane, tak że na konto powróciło z tego tytułu łącznie 50.599,62 zł. Dlatego też Sąd do rozliczenia przyjął środki, którymi uczestnik dysponował samodzielnie, stanowiące niewątpliwie oszczędności lokowane w produktach bankowych, w wysokości 60.599,62 zł (kwota ta stanowi suma utworzonych przez uczestnika pięciu lokat wraz z uzyskanymi z tego tytułu dochodami od kapitału). Sąd nie dolicza do tej kwoty salda uwidocznionego na rachunku na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, ponieważ jest ono wypadkową prowadzonych przez uczestnika, wyżej wymienionych, inwestycji. Uwzględnienie salda na dzień 14 grudnia 2007 roku prowadziłoby do podwójnego uwzględniania tych samych pieniędzy. Pamiętać także należy co wynika z analizy historii analizowanego rachunku, że w oparciu o niego uczestnik prowadził działalność agroturystyczną, na konto wpływały również bieżące dochody, wydatkowane sukcesywnie na koszty utrzymania i prowadzonej działalności. W ten sposób gromadzone środki nie stanowiły zatem czystego dochodu podlegającego podziałowi, a raczej przychód obciążony kosztami prowadzonej działalności gospodarczej, zmienny w czasie. Dlatego też Sąd, orzekając o podziale, uwzględnił środki przeznaczane na lokaty bankowe, które traktować można niewątpliwie jako oszczędności, niezwiązane z bieżącą działalnością, z których uczestnik winien się rozliczyć.

Podsumowując Sąd uznał, że na majątek podlegający podziałowi składają się bezspornie wskazane ruchomości o wartości 6.730 zł, zgromadzone na lokatach rachunkach bankowych wnioskodawczyni uczestnika postępowania wartości pieniężne w łącznej wysokości 70.158,93 zł oraz nakłady z majątku wspólnego na majątek odrębny uczestnika postępowania, obejmujące nakłady rzeczowe i finansowe na należącą do niego nieruchomość położoną w Ś. nr (...) w łącznej wysokości 234.752,47 zł.

Mając na uwadze proponowany przez strony sposób podziału Sąd przyznał ww. składniki majątkowe na rzecz uczestnika postępowania R. G. (1), za wyjątkiem środków zgromadzonych na rachunku bankowym wnioskodawczyni w Banku (...) w wysokości 94,88 zł, jako że jest ona dysponentką wierzytelności wobec banku.

Łączna wartość majątku wspólnego wnioskodawczyni uczestnika postępowania wyniosła 311.841,43 zł; stąd wartość udziału każdego z byłych małżonków majątku wspólnym wynosi 155.820,71 zł. Jako że z tej sumy wnioskodawczyni otrzymała jedynie środki zgromadzone w banku w wysokości 94,88 zł, zaś pozostałe składniki przypadły na rzecz uczestnika postępowania, R. G. (1) winien zapłacić na rzecz M. G. kwotę 155 725,83 zł stanowiącą wartość należnego jej udziału w majątku dorobkowym.

O kosztach postępowania Sąd pierwszej instancji orzekł po myśli art. 520 § 2 k.p.c. wg, którego jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy i są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania złożonych przez uczestników. Zważywszy na bezsporny sposób podziału, w zestawieniu ze sporną kwotą należnej wnioskodawczyni spłaty, bacząc na określenie jej wysokości przez wnioskodawczynię i uczestnika postępowania w stanowiskach ostatecznych przedstawionych bezpośrednio przed wydaniem orzeczenia, Sąd rozdzielił koszty postępowania odpowiednio do jego wyniku, przyjmując że R. G. (1) utrzymał się w jednej czwartej swoich wniosków, zaś wnioskodawczyni 3/4 zgłoszonych przed sądem roszczeń wobec uczestnika postępowania.

Apelacją złożył wnioskodawca zaskarżając postanowienie w części:

- ustalającej wysokość wartości pieniężnych zgromadzonych na lokatach i rachunkach bankowych (pkt I.2);

- ustalającej wysokość nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika (pkt I.3);

Zasądzającej od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni dopłatę w kwocie 155.725,82 zł

- obejmującej orzeczenia o kosztach postępowania (pkt III, IV, V).

Zaskarżonemu postanowieniu apelujący zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 45 §1 k.r.i.o. i przyjęcie, że:

a)  świadczenie pomocy rodzinnej w formie pracy przy rozbudowie i zagospodarowaniu nieruchomości stanowiącej majątek osobisty uczestnika oraz że:

b)  wartość własnej pracy uczestnika przy rozbudowie i zagospodarowaniu nieruchomości stanowiącej jego majątek osobisty są nakładami z majątku wspólnego na majątek osobisty

1.  naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 45 §1 k.r.i.o. w zw. z art. 45 § 3 k.r.i.o. poprzez przyjęcie, że wypłacenie przez uczestnika postępowania kwoty 10.000 zł z tytułu rozliczeń rodzinnych jest nakładem z majątku wspólnego na majątek osobisty w sytuacji, gdy należało to zakwalifikować jako zaspokojenie długu uczestnika postępowania z majątku wspólnego stron;

2.  naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 33 §1 k.r.i.o.w zw. z art. 33 pkt 10 k.r.i.o. polegająca na przyjęciu, iż odszkodowanie przyznane i wypłacone uczestnikowi z tytułu szkód wyrządzonych na skutek powodzi z lipca 1997r oraz wybuchu kotła centralnego ogrzewania z grudnia 1997r. w nieruchomości stanowiącej jego majątek osobisty, stanowią przychód majątku wspólnego a nie są surogatem majątku osobistego;

3.  naruszenie prawa materialnego art. 212 §3 k.c. w zw. z art. 46 k.r.i.o. i art. 1034 k.c. poprzez zasądzenie odsetek od dopłaty od dnia wydania postanowienia, co jest jednoznaczne z wyznaczeniem terminu do zapłaty, a który to termin może wyprzedzać datę uprawomocnienia się postanowienia;

4.  naruszenie przepisów postępowania:

a)  art. 233 §1 k.p.c. przez dokonanie jednostronnej, a nie wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału i przyjęcie że:

- nie ma dowodów aby środki zgromadzone na lokacie prowadzonej jako wspólna uczestnika i jego ojca J. G. stanowiły wyłącznie własność tego drugiego, w sytuacji gdy wynika, to w sposób nie budzący wątpliwości z dokumentów oraz zeznań J. G.;

- nie są wiarygodne zeznania świadka M. J. i uczestnika postępowania oraz potwierdzenia dokonania przelewu na rzecz uczestnika postępowania kwoty 5.620 zł, w sytuacji gdy wiarygodnie potwierdzają one zwrot uczestnikowi przez M. J. kwoty 10.000 zł;

- nie ma wiarygodnych dowodów potwierdzających używanie do robót materiałów budowlanych szeregu materiałów stanowiących majątek osobisty uczestnika, jak też materiałów nabywanych z własnych środków przez świadka J. G., skoro nawet wnioskodawczyni przynajmniej częściowo ten fakt, przyznała;

b)  art. 328 §2 k.p.c. przez:

– brak wyjaśnienia przyczyn, dla których pominięte zostały dowody dotyczące finansowania nakładów na nieruchomość uczestnika z pieniędzy stanowiących jego majątek osobisty, w tym, m.in. zwróconych mu przez świadka Z. J.;

- zawarcie w uzasadnieniu postanowienia ustaleń w zakresie co zawierają opinie biegłych, a nie własnych ustaleń co do istotnych w sprawie dotyczących nakładów i ich wartość, poczynionych na podstawie tych opinii;

- brak jakiegokolwiek odniesienia się do twierdzeń i zeznań uczestnika co do zabrania przez wnioskodawczynię kwoty 30.000 zł;

c)  art. 217 k.p.c. w zw. z art. 162 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego J. G. na okoliczność jakie nakłady na nieruchomość uczestnika miały charakter nakładów koniecznych i jaka jest ich wartość, w sytuacji gdy wniosek ten nie był spóźniony, ani powołany dla zwłok, a dotyczył kwestii niewyjaśnionej w dotychczasowych opiniach;

d)  naruszenie art. 520 §2 k.p.c. przez rozliczenie stosunkowe kosztów postępowania w sytuacji gdy powinny znaleźć zastosowanie art. 520 § 1 k.p.c.

W oparciu o powyższe zarzuty apelujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego postanowienia i:

a)  przyjęcie w pkt I.2 że zgromadzone na lokatach i rachunkach bankowych środki pieniężne wynoszą 64.908,96 zł;

b)  przyjęcie w pkt I.3, że nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika mają wartość 123.042,38 zł;

c)  obniżenie zasądzonej w pkt II postanowienia na rzecz wnioskodawczyni dopłaty do kwoty 55.724,60 zł płatnej w terminie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami na wypadek naruszenia terminu zapłaty;

d)  obciążenie wnioskodawczyni i uczestnika obowiązkiem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa po połowie

e)  wzajemne zniesienie między stronami kosztów postępowania

1.  zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania apelacyjnego

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja w zasadzie nie zasługiwała na uwzględnienie. Zmianie orzeczenie podlegało w zaskarżonej części, co do kosztów postępowania.

Sąd pierwszej instancji prawidłowo dokonał ustaleń faktycznych w sprawie i Sąd Okręgowy te ustalenia przyjmuje w całości za własne w zakresie objętym zaskarżeniem apelacją Strony pozwanej (art. 378 § 1 k.p.c.).

Wskazane przez uczestnika postępowania zarzuty zawarte w apelacji, odnoszące się do ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd pierwszej instancji, w zasadzie stanowią polemikę z ustaleniami faktycznymi dokonanymi przez Sąd pierwszej instancji i miały zmierzać do odmiennej oceny materiału dowodowego – zgodnie z twierdzeniami i zarzutami uczestnika postępowania. Sąd Okręgowy ocenił, iż Sąd pierwszej instancji prawidłowo i nie naruszając reguł swobodnej oceny dowodów przewidzianych treścią art. 233 § 1 k.p.c. ustalił podstawy, na jakich powinno opierać się rozstrzygnięcie w sprawie. Wnioski jakie Sąd pierwszej instancji wyprowadza ze zgromadzonego materiału dowodowego są logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27.09.2002 r, II CKN 817/00, LEX nr 56906). Zarzuty, jakie podniósł uczestnik postępowania w apelacji nie pozwalają na odmienną od dokonanej przez Sąd pierwszej instancji ocenę materiału dowodowego. Apelacja nie zawiera bowiem argumentów, które pozwalałyby uznać, iż przy ocenie dowodów Sąd pierwszej instancji rażąco naruszył zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia14.01.2000 r. I CKN 1169/99, OSNC 2007 /7-8/1 39; 10.04.2000 r. V CKN 17/00, OSNC 2000/10/189).

Ciężar dowodu w zakresie wykazywania okoliczności jakie stanowiły podstawę rozstrzygnięcia został przez Sąd pierwszej instancji prawidłowo rozdzielony (art. 6 k.c.).

Odnosząc się do zarzutu apelacji naruszenia art. 45 § 1 k.r. i o. poprzez przyjęcie, iż wartość własnej pracy uczestnika przy rozbudowie i zagospodarowaniu nieruchomości stanowiącej jego majątek osobisty jest nakładem z majątku wspólnego na majątek osobisty, należało wskazać, iż Sąd pierwszej instancji prawidłowo zaliczył te nakłady jako nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty. Charakter tego typu nakładów był przedmiotem rozważań orzecznictwa i doktryny. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10.7.1976 r. (III CRN 126/76, OSN 1977, Nr 4, poz. 73), uznał, że za swoisty nakład z majątku wspólnego na majątek osobisty należy uznać korzyść majątkową, o którą następuje wzrost wartości przedmiotu należącego do majątku osobistego jednego z małżonków dzięki usługom świadczonym przez niego osobiście, przy czym wzrost tej wartości określa się sumą wydatków zaoszczędzonych z jego majątku osobistego. Pogląd ten akceptuje Sąd Okręgowy w niniejszym postępowaniu. Niezasadne pozostawałoby przyjęcie, iż uczestnik postępowania pracując dodatkowo (na etacie w urzędzie miasta) i dokonując nakładów własnej pracy na przeprowadzane inwestycje miałby uzyskać dodatkową korzyść w majątku wspólnym w postaci uwzględnienia jego nakładów jako nie rozliczanych w majątku wspólnym i tym samym byłby w innej sytuacji niż wnioskodawczyni, która w tym samym czasie nakładem własnej pracy prowadziła dom i wspólną agroturystykę i jej nakłady na majątek wspólny nie podlegałyby rozliczeniu, tylko dlatego, iż nie miały wymiernego efektu w postaci rozbudowy czy przebudowy nieruchomości. Należało przyjąć, iż oboje pracowali na wspólny majątek i nakłady pracy powoda nie mogą stanowić innej kategorii niż praca powódki, należało zatem pracę uczestnika postępowania uwzględnić w zwiększeniu nakładów wspólnie poczynionych przez oboje uczestników postępowania na majątek odrębny uczestnika postępowania. Należy zaznaczyć dodatkowo, iż nie można wyodrębnić nakładów w postaci osobistej pracy powoda od pracy innych osób świadczących prace przy wskazywanych inwestycjach. Nie zostało wykazane w jakim stopniu samodzielnie można przypisać uczestnikowi postępowania poczynienie osobiście jakiś nakładów. W ocenie Sądu na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego nie można wyodrębnić, z pracy innych osób pracy powoda i również dlatego nie można uwzględnić zarzutu apelacji dotyczącej błędnego rozliczenia pracy osobistej uczestnika postępowania.

Ostatni z podniesionych argumentów odnosi się również, do braku możliwości wyodrębnienia pracy innych osób od pracy jaką wykonywał powód. Jak wskazano pierwszą trudność stanowi brak precyzyjnych dowodów pozwalających na wyodrębnienie pracy rodziny i kolegów od pracy uczestnika postępowania. Ponadto trudno uznać, by nakłady ponoszone przez te osoby w interesie i na rzecz majątku wspólnego obojga uczestników postępowania miałyby przynieść korzyść jedynie uczestnikowi tylko w związku z tym, że były czynione na majątek odrębny uczestnika.

Zarzut odnoszący się do kwoty przekazanej siostrze uczestnika postępowania w wyniku rozliczeń rodzinnych należało potraktować jako dług jednego z małżonków zapłacony z majątku wspólnego, niezależnie od przyczyn, na jakie wskazywał uczestnik postępowania jako źródło obowiązku w tym zakresie. W takiej sytuacji małżonek będący dłużnikiem obowiązany jest przy podziale majątku zwrócić wspólnym część tego długu, odpowiadającą udziałowi w majątku wspólnym. I takiego rozliczenia w efekcie dokonuje Sąd pierwszej instancji. Sąd Okręgowy wskazywał, już, na prawidłowe rozdzielenie ciężaru dowodu przez Sąd pierwszej instancji pomiędzy uczestnikami postępowania. W ocenie Sądu Okręgowego uczestnik postepowania nie podołał ciężarowi dowodu w zakresie wykazania zapłaty przez jego siostrę kwoty wpłaconej w 1998r. Brak jest bowiem w zgromadzonym materiale dowodowym dowodów pozwalających na powiązanie spłaty dokonanej (jak twierdził uczestnik postępowania) w rozliczeniu rodzinnym z siostrą w 1998r. z wpłatami jakie poczyniła jego siostra w 2004r. Słusznie w odpowiedzi na apelacje w tym zakresie wnioskodawczyni wskazywała na liczne wzajemne rozliczenia pomiędzy uczestnikiem postępowania a jego siostra na przestrzeni tych lat i brak wykazania związku powyższej wpłaty z rozliczeniem, wyniku którego z majątku wspólnego została wydatkowana sporna kwota. Słusznie w tym zakresie Sąd pierwszej instancji zwracał uwagę na upływ czasu jakie oba rozliczenia rozdzielał i wątpliwości jakie w tym kontekście budzi przypisanie wpłaconej kwoty 5.000 zł jako zwrotu kwoty wpłaconej przez uczestnika postępowania w 1998r.

Uczestnik postępowania nie sprostał również wykazania okoliczności, jak zostały wydatkowane odszkodowania i bezzwrotna pomoc dla powodzian. Trudno zatem ocenić, czy można przyjąć, iż uzyskane kwoty w wyniku prostej surogacji zastąpiły zniszczony majątek.

Brak jest możliwości uwzględnienia zarzutu błędnego określenia terminu zapłaty dopłaty – odsetki w tym zakresie zostały zasądzone od ustalonej w wyniku przeprowadzonego postępowania kwoty zwrotu nakładów od dnia orzekania w sprawie. Aczkolwiek Sąd nie uzasadnił z jakich powodów w ten sposób określił wymagalność roszczenia ale rozstrzygnięcie pozostaje w zgodzie z treścią 212 § 3 k.c. Proces trwał od 2009r. uczestnik postępowania miał świadomość co do konieczności dokonania spłaty małżonki – co zresztą znalazło odzwierciedlenie w jego decyzji o zaskarżeniu jedynie w części postanowienia – co do kwoty 100.000 zł. Uczestnik miał czas by zgromadzić środki na rozliczenie z wnioskodawczynią i ocena, iż należy dokonać w końcu rozliczenia, po wielu latach od orzeczenia rozwodu stron, pozostaje wynikiem wszechstronnego uwzględnienia wszystkich okoliczności, bez nadmiernego obciążenia zobowiązanego.

Jak wskazano wyżej ustalenia dokonane przez sąd pierwszej instancji zostały uznane za dokonane prawidłowo.

Ocena Sądu pierwszej instancji dokonanej lokaty ojca uczestnika jest prawidłowa. Brak jest możliwości uznania za wiarygodne twierdzenia, iż lokata pozostaje w związku z pobraniem przez ojca uczestnika kredytu. Nie jest oczywistym, że środki z kredytu zostały w ten sposób i w całości spożytkowane przez ojca uczestnika poprzez założenie lokaty na uczestnika. Nie wiadomo, z jakich powodów, w taki sposób została założona lokata nie na ojca uczestnika albo przynajmniej niejasne pozostaje tłumaczenie tych powodów (zeznania świadka i wnioskodawcy w tym zakresie).

W zgormadzonym materiale dowodowym nie ma wiarygodnych dowodów, iż zostały użyte przy inwestycjach materiały kupione wcześniej przez uczestnika i jego ojca. Faktycznie można ustalić jedynie, iż gromadzone były jakieś materiały, ale ich ilość, rodzaj i dokładny sposób spożytkowania na poszczególne inwestycje nie znalazł odzwierciedlenia w materiale dowodowym. Nie wiadomo w jaki sposób Sąd miałby przypisać wartości zużytych materiałów, bliżej nie określonych, do poszczególnych inwestycji oraz nie wiadomo w jakim stopniu pomniejszyły one koszty zakupu niezbędnych materiałów.

Zasadny pozostaje zarzut, iż Sąd pierwszej instancji nie odniósł się do kwoty 30.000 zł którą miała zabrać wnioskodawczyni ze wspólnego domu. Jednakże poza twierdzeniami uczestnika, którym wnioskodawczyni zaprzeczyła, brak jest dowodu w tym zakresie. Okoliczność ta pozostała nieudowodniona.

Nieudowodnione pozostają również nakłady uczestnika postępowania z majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można ustalić rzeczywistego czynienia nakładów o takim charakterze i sposobu spożytkowania kwot jakie miały być wydatkowane w tym zakresie wyłącznie na powstanie majątku wspólnego a nie na zaspokajanie bieżących potrzeb.

Oparcie ustaleń faktycznych przez sąd pierwszej instancji na zawartych w opiniach biegłych ustaleniach wskazuje, iż ustalenia te Sąd przyjął za własne. Zresztą w tym zakresie na podstawie wywodów uzasadnienia nietrudno przyjąć, iż ustalenia te stanowiły podstawę rozstrzygnięcia, ustaleń faktycznych dokonanych przez Sądu i przedmiotem rozważań tegoż Sadu.

Sąd pierwszej instancji słusznie w zakresie opinii uzupełniającej uznał, iż nie było powodów by taki dowód przeprowadzić. Należy tylko zaznaczyć, iż opinia biegłego nie zmierza do ustalania faktów a do ich oceny. Należało zatem sprecyzować podstawy faktyczne wniosku pozwalające na ocenę tego środka dowodowego jako przydatnego do ustalenia okoliczności istotnych w sprawie.

Wnioskodawczyni wniosła o podział majątku dorobkowego wskazując, iż na majątek, składały się nakłady poniesione przez strony na majątek odrębny Uczestnika postępowania i ruchomości stanowiące wyposażenie mieszkania oraz inne ruchomości. Wnioskodawczyni we wniosku zawarła również żądanie w zakresie zasądzenia kosztów postępowania. Uczestnik postępowania w odpowiedzi na wniosek poparł go, co do zasady wskazując na wartość tego majątku i sposób jego podziału, oraz wniósł o oddalenie wniosku w zakresie zwrotu nakładów na majątek odrębny i zasądzenie kosztów postępowania. Nie można przyjąć, by tak określony przedmiot i żądania stron można było uznać za sporne.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego zgodnie przyjmuje się, iż sprawach, których przedmiotem jest podział majątku, samo występowanie sporów pomiędzy współwłaścicielami, co do składników majątku, ich wartości i sposobu ich podziału, oraz co do innych kwestii cząstkowych, nie oznacza, iż zachodzi pomiędzy uczestnikami postępowania sprzeczność interesów. Sam fakt, iż strony zmierzają do podziału majątku w sposób, jaki uznają za najkorzystniejszy dla siebie i mają odmienne w tym zakresie stanowisko, nie oznacza, iż konieczność rozstrzygania tychże sporów ma wpływ na ocenę celu postępowania, jakim jest wyjście ze stanu współwłasności, a w tym zakresie interesy uczestników postępowania działowego pozostają wspólne i niesprzeczne (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2013r. II CZ 28/13, z dnia 9 sierpnia 2012 r., V CZ 30/12, z dnia 6 czerwca 2012 r., IV CZ 13/12, z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 133/11, z dnia 19 listopada 2011 r., III CZ 46/10, OSNC 2011, nr 7-8, poz. 88, z dnia 19 listopada 2011 r., III CZ 47/11, z dnia 16 września 2011 r., IV CZ 40/11).

Niezasadnie zatem Sąd pierwszej instancji oparł orzeczenie o kosztach postępowania na treści art. 520 § 2 k.p.c. rozdzielając stosunkowo te koszty. Postępowanie w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nieprocesowym odrębnie reguluje zasady orzekania o kosztach postępowania – co do zasady nie ma podstaw do zastosowania zasad przewidujących udział w ponoszeniu kosztów procesu stosownie do jego wyniku. W cytowanym orzeczeniu z dnia 6 czerwca 2012r, (IV CZ 13/12) Sąd Najwyższy odnosił się do stanu faktycznego dotyczącego sporu pomiędzy uczestnikami postępowania m.in. w zakresie nakładów poczynionych na majątek wspólny i również przyjął, iż odmienne zapatrywanie uczestników postępowania na rozstrzygnięcie, jakiego się tym zakresie domagali, nie wpływało na ocenę, iż ich interesy w postępowaniu można ocenić jako sprzeczne (w rozumieniu w art. 520 § 2 i 3 KPC.). Sąd Najwyższy w cyt. orzeczeniu wskazał, iż sprzeczności interesów, nie można upatrywać w kwestionowaniu poszczególnych postanowień konkretyzujących sposób wychodzenia ze wspólności, gdyż w istocie oznaczałoby to konieczność odstępowania od zasady przewidzianej w art. 520 § 1 KPC w prawie każdym przypadku zaskarżenia orzeczenia sądu pierwszej instancji w sprawach „działowych”, co stałoby w sprzeczności z istotą tej regulacji. Pogląd ten w pełni podziela Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie.

Bezzasadne zatem pozostają wnioski uczestników postępowania w zakresie kosztów postępowania przed Sądem pierwszej instancji – i wnioski w tym zakresie podlegały oddaleniu.

Łącznie koszty przeprowadzonych opinii to kwota 8.980,35 zł (Sąd pierwszej instancji sumuje wydatki w tym zakresie bez sprostowania wynagrodzenia biegłego W. G. stąd różnica w łącznej kwocie). Z udziałem obojga uczestników w jednakowym stopniu wiązały się wydatki, jakie zostały poniesione na wykonane w sprawie opinie i oboje uczestnicy powinni ponieść koszty ich wykonania po połowie – w kwotach po 4.490,18 zł.

Zasady jakie Sąd Okręgowy wskazał jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przed Sądem pierwszej instancji znajdują uzasadnienie w postępowaniu apelacyjnym – rozstrzygnięcie o kosztach tego postępowania również zostało oparte na wskazanym przepisie art. 520 § 1 k.p.c. i wnioski o przyznanie kosztów postępowania apelacyjnego zostały oddalony o czym orzeczono w pkt. III orzeczenia.

(...)