Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Świdnicy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2018 roku

Sąd Okręgowy w Świdnicy Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Arkadiusz Marcia

Protokolant Magdalena Kiełbus

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2018 roku w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa J. G. i M. I.

przeciwko Gminie S.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

powództwo oddala.

Sygn. akt I C 1945/17

UZASADNIENIE

Powodowie J. G. i M. I. w pozwie przeciwko Gminie S. wnieśli o zobowiązanie strony pozwanej do złożenia oświadczenia woli w trybie art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r.
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym o treści: „Gmina S. kupuje od J. G. i M. I. nieruchomość położoną
w S., powiat (...), województwo (...), o powierzchni 0,2038 ha, oznaczonej jako działka nr (...) obręb S. W., dla której Sąd Rejonowy w K. Wydział V Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) za cenę wykupu 119.855 zł”.

Powodowie podali, że są właścicielami powyższej działki i że działka ta została wydzielona w styczniu 2002 r. z działki nr (...). Działka nr (...) została wydzielona jako podłużna działka o szerokości około 3 – 5 m, przylegająca bezpośrednio do istniejącej drogi publicznej. W dacie podziału działki nr (...), dla miasta i wsi S. obowiązywał miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, zatwierdzony Uchwałą Rady Miejskiej Nr (...), wg którego teren ten był oznaczony jako użytki rolne. Na mocy uchwały nr (...) Rady Miejskiej w S. z dnia 29 kwietnia 2002 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego we wsi S. zmienione zostało przeznaczenie działki (...) – z terenów użytków rolnych na drogę dojazdową. Działka powodów została przeznaczona do zagospodarowania pod drogę publiczną i jako taka powinna zostać przez Gminę S. przejęta za odszkodowaniem. Obowiązująca w chwili dokonania podziału oraz wejścia w życie nowego planu zagospodarowania przestrzennego ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r.
o gospodarce nieruchomościami w art. 98 ust. 1 stanowiła, że działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe –
z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą
z mocy prawa odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca projekt podziału stała się ostateczna, a orzeczenie o podziale prawomocne. Zdaniem powodów działka nr (...) zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego z dnia 29 kwietnia 2002 roku powinna z mocy prawa przejść na własność Gminy S., a ówczesny właściciel nieruchomości i wnioskodawca w przedmiocie podziału nieruchomości W. G. powinien z tego tytułu otrzymać odszkodowanie, gdyż podział nieruchomości nr (...), a następnie zmiana przeznaczenia działki nr (...) w myśl planu zagospodarowania przestrzennego są ze sobą skorelowane. Konsekwencją wyodrębnienia działki nr (...) jako pasa ziemi przylegającego do istniejącej drogi jest utrzymujący się stan braku dostępu do drogi publicznej licznych działek wydzielonych uprzednio z działki (...). W efekcie do powodów – właścicieli działki nr (...) zaczęli zgłaszać się właściciele działek sąsiadujących, żądając ustanowienia służebności drogi koniecznej. Zdaniem powodów uchwalenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w 2011 r. spowodowało, że niemożliwe jest korzystanie z ich działki. Obecnie działka powodów oznaczona jest w planie jako teren dróg dojazdowych i teren dróg dojazdowych wewnętrznych. W ocenie powodów, plan zagospodarowania przestrzennego z 2002 r. ograniczał sposób korzystania
z nieruchomości, natomiast plan z 2011 r. uczynił korzystanie z nieruchomości całkowicie niemożliwym w porównaniu do poprzedniego planu zagospodarowania. Od momentu wejścia w życie planu zagospodarowania przestrzennego z dnia 29 września 2011 r. korzystanie z nieruchomości w dotychczasowy sposób stało się niemożliwe.

Strona pozwana Gmina S. wniosła o oddalenie powództwa.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana przyznała, że powodowie są obecnie współwłaścicielami działki nr (...) i że działka ta została wydzielona w styczniu 2002 roku z działki nr (...). W dacie podziału działki nr (...) obowiązywał miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego Gminy S. z 24 września 1992 r., zgodnie z którym przedmiotowa nieruchomość oznaczona była jako teren użytków rolnych. Strona pozwana zarzucała, że z procedury administracyjnego podziału nieruchomości zostały wyłączone nieruchomości o przeznaczeniu rolnym
i leśnym. Podział takich nieruchomości był dokonywany na podstawie przepisów prawa geodezyjnego i kartograficznego w oparciu o operat podziałowy i stanowił czynność materialno – techniczną, a zatem postępowanie takie nie kończy się decyzją administracyjną. W dacie ww. czynności technicznych przedmiotowa działka nie mogła przejść z mocy prawa na rzecz Gminy S.. Możliwość przejęcia z mocy prawa działki nr (...) istniałaby jedynie po złożeniu wniosku o podział przez byłego właściciela nieruchomości oraz po uchwaleniu planu zagospodarowania przestrzennego (po wejściu w życie uchwały nr (...) z dnia 29 kwietnia 2002 roku), w którym ww. działka przeznaczona jest do chwili obecnej jako teren dróg dojazdowych i teren dróg wewnętrznych (uchwała obowiązująca terenu położonego we wsi S. – uchwała nr (...) z dnia 29 września 2011 r.). Strona pozwana podkreśliła, że w chwili złożenia wniosku przez byłego właściciela wszystkie działki miały dostęp do drogi publicznej przez działkę nr (...). Obecny jak i ówczesny właściciel nieruchomości miał także możliwość sprzedaży działki nr (...)
w udziałach lub ustanowienie służebności przechodu i przejazdu przez ww. działkę do drogi publicznej. Planem zagospodarowania przestrzennego, który wszedł w życie
2 sierpnia 2002 r., zmieniono przeznaczenie przedmiotowej nieruchomości z terenu użytków rolnych na drogi dojazdowe. Kolejny plan zagospodarowania przestrzennego z 2006 r. nie zmienił przeznaczenia działki powodów. Następne opracowanie planistyczne z 29 września 2011 r. utrzymało przeznaczenie działki powodów jako drogi dojazdowe. Strona pozwana podniosła, że zmiana planu zagospodarowania przestrzennego nic nie zmieniła i powodowie mogą w dotychczasowy sposób korzystać z działki. Strona pozwana podała, że przedmiotowa działka od ponad 15 lat przeznaczona jest na drogę dojazdową. Strona pozwana podniosła także, że powodowie nabyli na podstawie ustawy spadek obejmujący przedmiotową nieruchomość, czyli w dacie 27 kwietnia 2009 r., działka nr (...) była przeznaczona na drogę dojazdową. Zdaniem strony pozwanej, korzystanie z nieruchomości nie zostało istotnie ograniczone w związku z uchwaleniem nowego planu (z 2011 r.), gdyż przyjęto dla tego obszaru niemal identyczne rozwiązania i w zasadzie w ten sam sposób ustalono możliwości zagospodarowania działki nr (...). Strona pozwana wskazała, że powodowie w toku procedury planistycznej (wyłożenie projektu planu do publicznego wglądu, możliwość złożenia protestów bądź zarzutów) zmierzającej do uchwalenia poszczególnych planów nie wnosili żadnych uwag ani zastrzeżeń do proponowanych rozwiązań w zakresie zagospodarowania przestrzennego.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 15 stycznia 2002 r., ówczesny (...) zgłosił połączenie działek (...) w jedną działkę o numerze (...). Działka nr (...) położona w obrębie wsi S. znajdowała się wówczas na terenie oznaczonym symbolem (...). Ówczesne przeznaczenie
w planie tej działki to teren użytków rolnych.

(dowód: zgłoszenie zmian z 15.01.2002 r., k. 29; wykaz zmian danych ewidencyjnych, k. 30 – 31v.; opinia z 16.01.2002 r., k. 32; projekt podziału nieruchomości rolnej z 15.01.2002 r., k. 33)

Spadek po W. G., zmarłym dnia 27 kwietnia 2009 r., nabyli: żona K. G. oraz dzieci M. I. i J. G., każdy po 1/3 części spadku.

(dowód: postanowienie z 24.06.2009 r., k. 23; treść księgi wieczystej (...), k. 9 – 21; zeznanie powoda, k. 203)

Przeznaczenie działki nr (...), zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego położonego we wsi S. zatwierdzonym uchwałą nr (...) Rady Miejskiej w S. z dnia 29 kwietnia 2002 r., było na drogę dojazdową.

(dowód: wypis, k. 68 – 71; uchwała Nr(...) Rady Miejskiej w S. z dnia 29.04.2002 r., k. 102 – 113)

Zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego we wsi S. zatwierdzonego uchwałą (...)Rady Miejskiej w S. z dnia 29 września 2011 r. nie zmieniła przeznaczenia działki powodów i nadal przeznaczona jest ona pod drogi dojazdowe.

(dowód: wypis, k. 72 – 76; uchwała nr(...) Rady Miejskiej w S. z 29.09.2011 r., k. 154 – 166)

Pismem z dnia 11 maja 2017 r. powodowie zwrócili się do Gminy S. z wnioskiem o wykupienie nieruchomości. Wniosek skonstruowali w oparciu
o dyspozycję przepisu art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Powodowie uważali, że aktualne przeznaczenie działki nie pozwala im na jakiekolwiek zagospodarowanie jej. Działka przeznaczona jest pod budowę drogi publicznej, która dotąd nie została przez Gminę zrealizowana.

(dowód: wniosek z 11.05.2017 r., k. 77 – 79)

Strona pozwana w piśmie z dnia 6 czerwca 2017 r. kategorycznie odmówiła wykupienia nieruchomości od powodów. Strona pozwana wskazała, że od niemal 14 lat przedmiotowa działka przeznaczona jest na drogę dojazdową, a w tej sytuacji nie ma mowy o tym, by zmiana planu zagospodarowania przestrzennego w 2011 r. cokolwiek zmieniła, a zatem nie może być mowy o tym, by powodom uniemożliwiono korzystanie z nieruchomości w dotychczasowy sposób.

(dowód: pismo strony pozwanej z 06.06.2017 r., k. 80 – 81v.)

Na działce powodów nr (...) od 1998 r. zasadzone są świerki. Zasadził je
ojciec powodów i od tego czasu nic się nie zmieniło w sposobie korzystania z tej działki przez powodów.

(dowód: zeznanie Z. Ł. w charakterze strony pozwanej, k. 203v.; zeznania powodów, k. 203v.)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Żadna z przedstawionych przez powodów przyczyn, które powinny skłonić pozwaną do wykupienia działki nie okazała się uzasadniona w świetle art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1073 – jednolity tekst z późn. zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu, jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny
z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z zastrzeżeniem ust. 2, żądać od gminy wykupienia nieruchomości lub jej części.

Powyższy przepis wyraźnie odnosi się do sytuacji, w której korzystanie
z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, co wprost - już
z samego literalnego brzmienia tego przepisu, oznacza, że właściciel działki nie może domagać się wykupu nieruchomości z uwagi na ograniczenia w planowanym przez niego sposobu jej wykorzystania. Innymi słowy art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie został przewidziany dla sytuacji, kiedy strona nie może osiągnąć zamierzonego przez nią rezultatu gospodarczego, który pozostaje w sferze przyszłości, a jedynie dla sytuacji, kiedy w wyniku planowanej przez jednostkę samorządu terytorialnego inwestycji dochodzi do uniemożliwienia lub istotnego ograniczenia korzystania z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem, sprzed wydania decyzji. Zresztą ograniczenie w planowaniu inwestycji przez właściciela jest istotą planu zagospodarowania przestrzennego, który przewidując w przyszłości inwestycję organu publicznego, ogranicza prawo do korzystania z działki w taki sposób, aby inwestycja organu publicznego mogła zostać zrealizowana w przyszłości.

Powodowie mieli procesowy obowiązek, wynikający z art. 6 k.c., wykazać, że przedstawione przez nich twierdzenia są prawotwórczymi przesłankami roszczenia
o wykup nieruchomości przez pozwaną. Tymczasem powodowie ograniczyli się do wskazania, że aktualne przeznaczenie działki nie pozwala im na jakiekolwiek zagospodarowanie jej i że korzystanie przez nich z działki w dotychczasowy sposób stało się niemożliwe. W tym miejscu dodać należy, że od 1998 r. na przedmiotowej działce powodów znajdują się nasadzenia świerków.

O tym, czy korzystanie z nieruchomości lub jej części zgodnie
z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone i czy w związku z tym właściciel poniósł rzeczywistą szkodę, decydują zmiany dotyczące danego obszaru wprowadzone przez nowy plan zagospodarowania przestrzennego
w porównaniu do przeznaczenia danego obszaru w planie poprzednio obowiązującym. Artykuł 36 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym dotyczy także takiej sytuacji, w której stronie przysługiwało wynikające z prawa własności (art. 140 k.c.) uprawnienie do korzystania z nieruchomości w określony sposób, nawet jeżeli właściciel z uprawnienia tego nie korzystał. Uprawnienie to obejmuje sposoby korzystania nie tylko faktyczne, ale również potencjalne, o ile mieszczą się w granicach podmiotowego prawa własności. Niewątpliwie zaś ograniczenie lub uniemożliwienie korzystania z nieruchomości w sposób, w który nieruchomość dotychczas nie była wykorzystywana, lecz potencjalnie mogła być wykorzystywana zgodnie ze swoim przeznaczeniem, w tym przeznaczeniem przewidzianym w planie zagospodarowania przestrzennego, godzi w prawo własności. Sama możliwość właściciela wykorzystywania rzeczy w określony sposób jest jego prawem podmiotowym wywodzącym się z istoty prawa własności.

W niniejszej sprawie nie było sporu co do tego, że w poprzednio obowiązującym planie zagospodarowania przestrzennego nieruchomość powodów była przeznaczona na cele rolnicze – teren użytków rolnych. Począwszy od zatwierdzonego uchwałą Nr (...) Rady Miejskiej w S. z dnia 29 kwietnia 2002 r. miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego działka nr (...) została przeznaczona pod grogi dojazdowe. Wówczas właścicielem tejże działki był ojciec powodów W. G.. Zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego we wsi S. zatwierdzonego uchwałą (...)Rady Miejskiej w S. z dnia 29 września 2011 r. nie zmieniła przeznaczenia działki powodów i nadal przeznaczona jest ona pod drogi dojazdowe.

O ile właściciel nie wykorzystuje działki zgodnie z jej przeznaczeniem przewidzianym w planie zagospodarowania przestrzennego to przy ocenie przesłanek roszczenia o wykup nieruchomości zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym liczy się potencjalna możliwość jej wykorzystania uwzględniona w poprzednio obowiązującym planie, a nie jej faktyczny sposób wykorzystania. Właściciel ma prawo a nie obowiązek korzystać ze swej nieruchomości w sposób określony w planie.

Argumentacja powodów, że aktualne przeznaczenie działki nie pozwala im na jakiekolwiek zagospodarowanie jej i że korzystanie przez nich z działki
w dotychczasowy sposób stało się niemożliwe nie wykazuje żadnego związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy ich roszczeniem, a ściślej ujmując jego prawotwórczymi przesłankami opisanymi w art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym, co wprost prowadzi do przekonania, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Z zeznań stron jednoznacznie wynika, że na działce nr (...) od 1998 r. znajdują się zasadzenia świerków. Wynika z tego, że zasadzenia te znajdowały się tam, gdy obowiązywał jeszcze plan zagospodarowania przestrzennego z 24 września 1992 r. Wówczas teren ten przeznaczony był na użytki rolne.

Podkreślić należy, że sąd jest związany podstawą faktyczną przedstawioną przez stronę na uzasadnienie swojego roszczenia, co oznacza, że nie może stwierdzić czegoś innego aniżeli twierdziła strona powodowa. Jak słusznie podnosi się przy tym w orzecznictwie, sąd nie może zasądzać czego innego od tego, czego żądał powód ( aliud), więcej niż żądał powód ( super), ani na innej podstawie faktycznej niż wskazana przez powoda. Zakaz orzekania ponad żądanie odnosi się zatem, bądź do samego żądania ( petitum), bądź do jego podstawy faktycznej ( causa petendi). W art. 321§1 k.p.c. jest mowa o żądaniu w rozumieniu art. 187§1 k.p.c., a w myśl tego unormowania obligatoryjną treść każdego pozwu stanowi dokładnie określone żądanie oraz przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie (vide wyrok Sądu Najwyższego z 25 czerwca 2015 r., sygn. akt V CSK 612/14).

Postępowanie dowodowe w sposób nie budzący wątpliwości Sądu wykazało, że powodowie uzyskali tytuł własności do przedmiotowej działki w wyniku dziedziczenia i już wówczas przeznaczenie działki nr (...) było pod drogi dojazdowe. Jak już wyżej wspomniano, zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego we wsi S. zatwierdzonego uchwałą (...) Rady Miejskiej w S. z dnia 29 września 2011 r. nie zmieniła przeznaczenia działki powodów. Przeznaczenia gruntu nie wyznacza sposób, w jaki właściciel lub inny podmiot uprawniony faktycznie z niego korzysta, ale sposób, w jaki może to czynić w granicach określonych przepisami prawa, w tym planem zagospodarowania przestrzennego. Przepis art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wiąże zatem określone
w nim roszczenie z wyłączeniem lub ograniczeniem możliwości korzystania
z nieruchomości w znaczeniu abstrakcyjnym, ale w ramach obowiązujących aktów prawa stanowionego przez jednostki samorządu terytorialnego.

Właściciel działki ma obowiązek znosić ograniczenia nałożone na niego
w drodze planu zagospodarowania przestrzennego, który jest uchwalany w drodze upoważnienia zawartego w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ograniczenia te w oczywisty sposób wpływają ujemnie na prawo własności do nieruchomości. Jednakże z uwagi na dobro ogółu, dla realizacji ważnego interesu właściciel nieruchomości ma obowiązek ograniczenia te znosić. Powodowie domagając się wykupu działki przeznaczonej na realizację celu publicznego stracili
z pola widzenia, że tylko ściśle określone fakty mogą uzasadniać ich roszczenie,
a powiązanie ich z treścią art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i właściwa wykładnia zawartych w tym przepisie przesłanek jest niezbędna do wygrania powództwa.

W ocenie Sądu, przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że
w związku z wejściem w życie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z 2011 r., korzystanie przez powodów z przedmiotowej nieruchomości zgodnie
z dotychczasowym sposobem korzystania nie uległo zmianie. Wieloletnie korzystanie z gruntu zarówno do prowadzenia działalności rolniczej, czy pozostawienia jej odłogiem jako działki zasadzonej świerkami ma miejsce co najmniej od 1998 r. Uchwalony plan nie zakazuje prowadzenia jakiejkolwiek działalności, w tym rolniczej, zatem powodowie nie zostali ograniczeni w możliwości dalszego wykorzystywania nieruchomości w dotychczasowy sposób.

Sąd podzielił pogląd strony pozwanej, że w okolicznościach sprawy nie sposób przyjąć, aby dotychczasowe wykorzystywanie nieruchomości po wprowadzeniu
w 2011 r. miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, nie mogło być kontynuowane przez powodów. Zasadnicze znaczenie ma okoliczność, czy plan miejscowy ogranicza lub uniemożliwia powodom wykorzystywanie ich nieruchomości w dotychczasowy sposób, a nie czy wprowadza jakiekolwiek ograniczenia
w korzystaniu z nieruchomości. W ocenie Sądu, powodowie nie wykazali w sprawie (art. 6 k.c.), by uchwalenie nowego planu (także gdy się uwzględni treść poprzedniego planu) w tak istotny sposób ograniczało ich prawa właścicielskie.

Z przedstawionych wyżej względów powództwo należało oddalić.