Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Świdnicy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2024 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy Wydział I Cywilny

w składzie :

Przewodniczący: sędzia Donata Nowocień - Pluta

Protokolant: Anna Ogrodnik

po rozpoznaniu w dniu 11 września 2024 r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa M. Ż., A. Ż.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. w W.

o zapłatę kwoty 204.579,34 zł i 70.774,15 CHF

I.  zasądza od strony pozwanej (...) Bank (...) S.A. w W. łącznie na rzecz powodów M. Ż., A. Ż. kwotę 204.579,34 zł (słownie: dwieście cztery tysiące pięćset siedemdziesiąt dziewięć 34/100 zł) i kwotę 70.774,15 CHF (słownie: siedemdziesiąt tysięcy siedemset siedemdziesiąt cztery 15/100 CHF) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 września 2023r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od strony pozwanej łącznie na rzecz powodów kwotę 14.205,87 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1993/23

UZASADNIENIE

Powodowie M. Ż. i A. Ż. wnieśli przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. pozew o zasądzenia kwoty 204.579, 34 złotych oraz 70.774, 15 franków szwajcarskich wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 września 2023 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu świadczenia nienależnego, tj. kwot uiszczonych w wykonaniu nieważnej umowy pożyczki hipotecznej oraz o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych.

Strona pozwana (...) Bank (...) S.A. w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości, dodatkowo strona podniosła zarzut zatrzymania.

Strona pozwana wniosła również o zasądzenie od powoda kosztów procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 marca 2008 r. powodowie zawarli ze strona pozwaną umowę pożyczki hipotecznej.

Powodowie nie mieli możliwości negocjowania warunków umowy. Na jej podstawie, Bank udzielił im pożyczki w wysokości 102.876, 82 CHF na okres 240 miesięcy, to jest do dnia 10 marca 2028 r. Szacunkowy całkowity koszt pożyczki w dniu sporządzenia umowy wyniósł 220.273, 10 zł. Jako prawne zabezpieczenie pożyczki ustanowiono na nieruchomości powoda hipotekę zwykłą oraz kaucyjną, przelew wierzytelności pieniężnej z umowy ubezpieczenia nieruchomości oraz weksel in blanco. Wypłata pożyczki nastąpiła jednorazowo formie bezgotówkowej, spłata następować miała w ratach annuitetowych.

Dowód:

Wniosek o kredyt k. 125 - 132,

Umowa kredytu część szczegółowa k. 16 - 17,

Aneks k. 22.

Pożyczka jest wypłacana w walucie polskiej lub wymienialnej zgodnie z dyspozycją pożyczkobiorcy. W przypadku wypłaty pożyczki w walucie polskiej stosuje się kurs kupna dla dewiz obowiązujący w (...) SA w dniu realizacji zlecenia płatniczego według aktualnej Tabeli Kursów, w przypadku wypłaty pożyczki w walucie wymienialnej innej niż waluta pożyczki stosuje się kursy kupna/sprzedaży dla dewiz obowiązujące w Banku w dniu realizacji zlecenia płatniczego, w celu obliczenia rzeczywistej stopy procentowej opata przygotowawcza i koszty zostały przeliczone na równowartość w walucie pożyczki przy zastosowaniu obowiązującego w chwili rejestracji umowy w systemie informatycznym kursu sprzedaży dla dewiz zgodnie z aktualną Tabelą Kursów. Szacunkowy całkowity koszt pożyczki stosuje się kurs sprzedaży dla dewiz zgodnie z aktualną Tabelą Kursów obowiązujący w chwili rejestracji umowy. Prowizja od udzielonej pożyczki będzie przeliczona na walutę polską przy zastosowaniu wynikającego z aktualnej Tabeli Kursów kursu sprzedaży dla dewiz – w przypadku wpłaty w formie przelewu środków, pieniędzy – w przypadku wpłaty w formie gotówkowej. W przypadku dokonywania spłat zadłużenia z (...), rachunku walutowego lub rachunku technicznego kredytobiorca jest zobowiązany do zapewnienia środków pieniężnych w wysokości co najmniej równej racie spłaty pożyczki. W przypadku dokonywania spłat z (...) środki z rachunku pobierane będą w walucie polskiej w wysokości stanowiącej równowartość kwoty pożyczki lub raty spłaty pożyczki w walucie wymienialnej, w której udzielona jest pożyczka przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz obowiązującego w Banku w dniu spłaty według aktualnej Tabeli Kursów, z rachunku walutowego – środki z rachunku będą pobierane w walucie pożyczki, w walucie innej niż waluta pożyczki w wysokości stanowiącej równowartość kwoty pożyczki lub raty spłaty pożyczki w walucie wymienialnej, w której udzielona jest pożyczka przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz obowiązującego w Banku w dniu spłaty według aktualnej Tabeli Kursów, z rachunku technicznego – środki będą pobierane w walucie pożyczki w wysokości stanowiącej kwotę pożyczki lub raty, wpłaty dokonywane na ten rachunek w walucie innej niż waluta pożyczki będą przeliczane na walutę pożyczki przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz obowiązującego w Banku w dniu spłaty według aktualnej Tabeli Kursów.

Dowód:

Wniosek o kredyt k. 125 - 132,

Umowa kredytu część szczegółowa k. 16 - 17,

Aneks k. 22,

Umowa kredytu część ogólna k. 18 – 21,

Jeżeli spłata zadłużenia przeterminowanego i odsetek nastąpi w walucie innej niż waluta polska w formie bezgotówkowej – kwota wpłaty zostanie przeliczona na kwotę stanowiącą równowartość w walucie polskiej według kursu kupna dla dewiz, obowiązującego w Banku w dniu wpływu środków na rachunek, z którego następuje spłata rat pożyczki zgodnie z aktualną Tabelą Kursów, w formie gotówkowej - kwota wpłaty zostanie przeliczona na kwotę stanowiącą równowartość w walucie polskiej według kursu kupna dla pieniędzy, obowiązującego w Banku w dniu wpływu środków na rachunek, z którego następuje spłata rat pożyczki zgodnie z aktualną Tabelą Kursów

Dowód:

Wniosek o kredyt k. 125 - 132,

Umowa kredytu część szczegółowa k. 16 - 17,

Aneks k. 22,

Umowa kredytu część ogólna k. 18 – 21.

Umowa została przedstawiona powodom do podpisu na sporządzonym formularzu. Bank skorzystał przy zawieraniu z nimi spornej umowy z wzorca umowy, a treść podpisanej przez powodów umowy nie została z nim indywidualnie uzgodniona. Powodowie nie zostali poinformowani o tym, że ryzyko związane z zawarciem oferowanej umowy może być dużo większe niż przedstawione
w symulacji kredytowej. Przy zawieraniu umowy powodowie nie negocjowali żadnego z zawartych w niej postanowień. Nie wyjaśniono powodom w jaki sposób tworzone są tzw. aktualne tabele kursów. Pracownik banku zapewniał ich, że przedstawiona im oferta jest rozwiązaniem najbardziej dla nich korzystnym.

Dowód:

zeznania powoda, k. 288,

zeznania powódki, k. 288.

Powodowie spłacili 204.579, 34 zł , w tym 241, 67 zł tytułem opłat związanych z umową oraz 70.774, 15 CHF tytułem spłaty pożyczki.

Dowód:

Wniosek o całkowitą spłatę kredytu k. 23,

częściowo opinia biegłego sądowego z zakresu ekonomii, finansów i rachunkowości (...) – k. 234 – 243, 292 - 296,

zaświadczenie, k. 25 - 31.

Pismem z dnia 17 sierpnia 2023 r. powodowie wezwali stronę pozwaną w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania do zapłaty kwoty 256.500 zł tytułem nienależnie pobranych od powoda środków w związku z nieważnością umowy kredytu. Pismem z dnia 8 września 2023 r. Bank poinformował powodów, iż umowa pożyczki została zrealizowana prawidłowo i nie widzi podstaw do uznania roszczeń.

Dowód:

reklamacja – k. 32 - 34,

odpowiedź na reklamację – k. 35 - 36.

Powodowie nie prowadzili działalności gospodarczej w kredytowanej nieruchomości. Powodowie, jako konsumenci, nie zgadzali się na dokonywanie zmian w postanowieniach uznanych za abuzywne, czy zamianę ich postanowieniami ustawowymi.

Dowód:

zeznania powoda, k. 288,

zeznania powódki, k. 288.

Sąd ustalił fakty na podstawie spójnego, wiarygodnego materiału dowodowego: dokumentów złożonych przez obie strony (wzajemnie niekwestionowanych), oraz z zeznań powodów. Powyższych ustaleń Sąd dokonał również w oparciu o dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości i finansów (...). Zdaniem Sądu opina biegłego jest wyczerpująca i zrozumiała.

Sąd zważył, co następuje:

powództwo podlegało uwzględnieniu w całości.

Zgodnie z art. 69 art. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz.U. z 2020, poz. 1896 t.j. ze zm.), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy, kwotę i walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, sposób zabezpieczenia spłaty kredytu, zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje, warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy (ust. 2).

Umowa kredytu łącząca strony została zawarta w takiej postaci, że kwota pożyczki została wskazana w (...).

W myśl art. 385 ¹ § 1 k.c., za niedozwolone postanowienia umowne uznaje się postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Z przytoczonego sformułowania wynika zatem, że możliwość uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z praktyki stosowania zależna jest od spełnienia następujących przesłanek:

1) postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie, a więc nie podlegało negocjacjom,

2) ukształtowane w ten sposób prawa i obowiązki konsumenta pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami,

3) ukształtowane we wskazany sposób prawa i obowiązki rażąco naruszają interesy konsumenta,

4) postanowienie umowy nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron, w tym ceny lub wynagrodzenia.

Powyższe przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, brak jednej z nich skutkuje, że sąd nie dokonuje oceny danego postanowienia pod kątem abuzywności.

Podstawową kwestią było rozstrzygnięcie, czy powodowie mieli wpływ na treść zakwestionowanej klauzuli, a zatem czy była ona z nimi uzgadniana indywidualnie. Nieuzgodnione indywidualnie są bowiem te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu; w szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ § 3 k.c.). Z art. 385 ¹ § 3 k.c. wynika domniemanie, że jeżeli przedsiębiorca posługuje się wzorcem umowy, z którego przejmuje postanowienia, te postanowienia nie zostają indywidualnie z konsumentem. Co istotne, zgodnie z § 4 tego artykułu ciężar dowodu obalenia domniemania w niniejszej sprawie spoczywa na przedsiębiorcy posługującym się konkretnym wzorcem. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (art. 385 ¹ § 4 k.c.), a więc w praktyce na przedsiębiorcy, który dąży do wyłączenia postanowienia spod kontroli przewidzianej w art. 385 ¹ k.c.

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych niewątpliwym jest pozostawało, że postanowienia umowy kredytowej stanowiły wzorzec umowy i nie były ustalane indywidualnie z powodami. Fakt, że mogli oni zapoznać się z treścią umowy, a decyzję o jej zawarciu podjęli samodzielnie, kierując się swoimi własnymi interesami wyrażającymi się chęcią pozyskania kredytu, nie uzasadnia tezy o indywidualnym uzgodnieniu jej postanowień. Nie ulega wątpliwości, że bank nie sprostał obowiązkowi wykazania, że postanowienia zostały uzgodnione indywidualnie. Przeciwnie, powodowie wystąpili z wnioskiem kredytowym, a bank przedstawił wcześniej przygotowany wzór (wzorzec) umowy, pozostawiając powodom wyłącznie decyzję, czy zawrą z bankiem umowę w przedstawionym kształcie. Powodowie nie mieli możliwości zweryfikowania/skorygowania kryteriów przyjętych przez bank do ustalenia m.in. wysokości świadczenia. Wobec tego, Sąd przyjął, że klauzule umowne nie były uzgadniane indywidualnie z powodami.

Dla oceny abuzywności należy zbadać, czy kwestionowane postanowienia umowne kształtują prawa i obowiązki kredytobiorczyni w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający jej interesy.

„Dobre obyczaje” to reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać także działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania. Pojęcie „interesów konsumenta” należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, ale mogą tu wejść w grę także inne aspekty: zdrowia konsumenta (i jego bliskich), jego czasu zbędnie traconego, dezorganizacji toku życia, przykrości, zawodu itp. Postanowienie umowne jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, gdy można rozsądnie założyć, że kontrahent konsumenta, traktujący go w sposób sprawiedliwy i słuszny i uwzględniający jego prawnie uzasadnione roszczenia, nie mógłby racjonalnie się spodziewać, że konsument zaakceptowałby w ramach negocjacji klauzulę będącą źródłem braku równowagi stron (wyrok Sądu Najwyższego z 15 stycznia 2016 r., I CSK 125/15, OSNC-ZD 2017/A/9).

Sąd podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 22 stycznia 2016r., że mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, zaś klauzula, która nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną przedsiębiorcy w kwestii bardzo istotnej dla konsumenta, dotyczącej kosztów kredytu, jest klauzulą niedozwoloną. Wszak w istocie tak niejasne i niepoddające się weryfikacji określenie sposobu ustalania kursów wymiany walut stanowi dodatkowe, ukryte wynagrodzenie banku, które może mieć niebagatelne znaczenie dla kontrahenta, a którego wysokość jest dowolnie określana przez bank. W szczególności, że o poziomie podlegającego wypłacie kredytu, jak też zwłaszcza o poziomie zadłużenia ratalnego (i to już spłaconego) konsument dowiaduje się post factum, po podjęciu odpowiedniej sumy z jego rachunku, służącego obsłudze zaciągniętego kredytu hipotecznego (tak wyrok Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2016r., I CSK 1049/14, OSNC 2016/11/134).

Zdaniem Sądu, powodowie mają rację, że odesłanie zawarte w umowie kredytu do Tabeli Kursów dawało bankowi możliwość "ustalania w sposób dowolny" wysokości stosowanego przez siebie kursu waluty, co stanowi naruszenie dobrych obyczajów.

Możliwość uznania postanowień umownych za niedozwolone (abuzywne, nieuczciwe) wymaga bowiem zakwalifikowania ich albo jako postanowień, które nie określają głównych świadczeń stron, albo jako postanowień określanych główne świadczenia stron (w tym cenę lub wynagrodzenie), które nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Oceniając czy sporne postanowienia umowne określają główne świadczenia stron, należy mieć na uwadze, że rozumienie tego pojęcia pozostaje sporne w doktrynie. Zgodnie z jednym z prezentowanych poglądów, przez główne świadczenia stron należy rozumieć postanowienia o charakterze konstytutywnym dla danego typu czynności prawnych, a więc w przypadku umów nazwanych – dotyczące essentialia negotii umowy, postanowień przedmiotowo istotnych. Jako elementy konstrukcyjne umowy muszą być one przedmiotem uzgodnień stron, gdyż w przeciwnym razie nie doszłoby do zawarcia umowy. Zgodnie z drugim z poglądów – termin ten należy rozumieć niezależnie od pojęcia przedmiotowo istotnych postanowień umowy. Dotyczyć miałby klauzuli regulujących świadczenia typowe dla danego stosunku prawnego, a niekoniecznie tych, które z punktu widzenia nauki o czynnościach prawnych trzeba by określać jako przedmiotowo istotne (por. M. Bednarek, [w:] System Prawa Prywatnego, Tom 5 Prawo zobowiązań – część ogólna, 2013).

Przeważający pogląd w polskiej doktrynie i orzecznictwie kojarzy pojęcie postanowień określających główne świadczenia stron właśnie ze świadczeniami charakteryzującymi daną umowę, określającymi jej istotę, czyli tzw. essentialia negotii, rozumiane jako cechy, według których dokonuje się kwalifikacji konkretnej czynności prawnej do ustawowo wyróżnionych typów czynności (tak na przykład Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 czerwca 2004 roku, sygn. akt I CK 635/03).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono sprzeczne poglądy, co do tego, czy klauzula indeksacyjna zawarta w umowie kredytowej powinna być uznana za określającą główne świadczenie stron.

Zdaniem Sądu orzekającego w niniejszym składzie, nie można uznać, że klauzule te kształtują jedynie dodatkowy, umowny mechanizm indeksacyjny głównych świadczeń – przeciwnie, na aprobatę zasługuje alternatywny do powyższego pogląd wyrażony w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2019 r. (III CSK 159/17) i dnia 9 maja 2019 r. (I CSK 242/18). Klauzula waloryzacyjna zawarta w umowie stanowiła element określający wysokość świadczeń kredytobiorcy. Jeśli zważyć, że stosownie do art. 69 ust. 1 Prawa bankowego przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu, wówczas nie powinno budzić wątpliwości, że obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu stanowi główne świadczenie kredytobiorców. Skoro tak, trudno podzielić stanowisko, że klauzula waloryzacyjna nie odnosiła się bezpośrednio do elementów przedmiotowo istotnych umowy kredytu bankowego, a zatem do oddania i zwrotu sumy kredytowej, skoro kształtowała wysokość tej sumy i miała wpływ na kształt zobowiązania powodów.

Jak zostało zatem powyżej przesądzone, analizowane w niniejszym postępowaniu klauzule waloryzacyjne zawarte w umowie kredytu określają główne świadczenia stron. Aby dokonać dalszej oceny abuzywności tych klauzul, konieczne było również ustalenie, czy zostały wyrażone w sposób jednoznaczny. Powszechnie przyjmuje się bowiem, że sposób określania przez bank warunków zmiany stopy procentowej wymaga precyzyjnego, jednoznacznego i zrozumiałego dla konsumenta określenia tych warunków (por np. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1992 roku w sprawie III CZP 141/91 i z dnia 22 maja 1991 roku w sprawie III CZP 15/91). Warty odnotowania jest również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2011 roku w sprawie I CSK 46/11, w którym Sąd podkreślił, że klauzula zmiennego oprocentowania nie może mieć charakteru blankietowego, lecz powinna dokładnie wskazywać czynniki (okoliczności faktyczne) usprawiedliwiające zmianę oprocentowania oraz relację między zmianą tych czynników a rozmiarem zmiany stopy oprocentowania kredytu, określając precyzyjnie wpływ zmiany wskazanych okoliczności na zmianę stopy procentowej, a więc kierunek, skalę i proporcję tych zmian.

Zdaniem Sądu, jest oczywiste, że klauzula przewalutowania nie kształtowała uprawnień i obowiązków stron w sposób wyraźny i jednoznaczny, albowiem powodowie nie byli w stanie na ich podstawie oszacować kwoty, którą będą musieli świadczyć w przyszłości. Wbrew stanowisku strony pozwanej, zmiana stopy oprocentowania kredytu nosiła cechy uznaniowości i dowolności. Wprawdzie, umowa wskazuje, że do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytu stosuje się kursy według tabeli kursowej banku, to w żadnym postanowieniu umowy jednak nie sprecyzowano, w jaki sposób ustalana jest wysokość raty i co ma wpływ na kurs waluty przyjmowanej przez bank. Wartość ta była zależna wyłącznie od woli banku. Strona pozwana nie określiła sposobu przeliczenia kwoty wyrażonej we frankach szwajcarskich na złote polskie, nie zawiera przy tym żadnego zapisu kursu po jakim dojdzie do przeliczenia kwoty kredytu. Wynika zatem z powyższego, że tylko bank wiedział jakie kryteria przyjmuje do ustalania kursów, a powodowie mogli się o nim dowiedzieć dopiero po zwróceniu się do banku o przedstawienie tej wysokości.

Odnośnie natomiast obowiązku informacyjnego banku, w ocenie Sądu nie jest wystarczające wskazanie w umowie, że ryzyko związane ze zmianą kursu waluty ponosi kredytobiorca. Powodowie zeznali, że z uwagi na niejasne postanowienia umowne, nie mieli możliwości ustalenia jak zmiana kursu wpłynie na wysokość rat. Jednocześnie jednak nie analizowali historii kursu waluty przed podpisaniem umowy, wierząc w słowa pracownika banku o tym, że oferta jest najkorzystniejsza. Przyznali też, że posiadali ogólną wiedzę zawierając umowę kredytu i, że może się to wiązać z ryzykiem wzrostu rat kredytu.

Konkludując, zagwarantowane przez bank prawo do samodzielnego ustalania kursu zakupu i sprzedaży waluty kredytu na podstawie bliżej nieokreślonych przesłanek, których w żaden obiektywny sposób nie można zweryfikować, w szczególności nie może tego uczynić kredytobiorca, który jest konsumentem, przesądza o tym, że klauzule indeksacyjne nie zostały wyrażone w sposób jednoznaczny.

Wobec wcześniejszego uznania przez Sąd, że postanowienia te nie były uzgadniane indywidulanie, kształtowały prawa i obowiązki konsumenta w sprzeczności z dobrymi obyczajami, rażąco naruszały interesy powodów, a ponadto dotyczyły głównych świadczeń które nie były sformowane jednoznacznie analiza postanowień umownych pod kątem art. 385 ¹ § 1 k.c. skutkowała więc uznaniem przez Sąd, że określone przez powodów klauzule zawarte w umowie kredytu, stanowią niedozwolone klauzule umowne.

Sąd w tym składzie stoi na stanowisku, że jeśli w wyniku zawarcia umowy każda ze stron spełniła świadczenie na rzecz drugiej strony, to w przypadku nieważności umowy, bądź też w przypadku przyjęcia jej upadku wobec braku możliwości jej utrzymania po wyeliminowaniu postanowień abuzywnych, każda z nich ma własne roszczenie o zwrot spełnionego świadczenia – bank o zwrot kwoty przekazanego kredytu, a kredytobiorca o zwrot świadczeń spełnionych na rzecz banku w wykonaniu umowy kredytowej.

W razie stwierdzenia abuzywności klauzuli ryzyka walutowego Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznaje obecnie, że utrzymanie umowy „nie wydaje się możliwe z prawnego punktu widzenia”, co dotyczy także klauzul przeliczeniowych przewidujących spread walutowy (por. wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 marca 2019 r., w sprawie C-118/17, Z. D. przeciwko (...) (...) Z.., pkt 52 i z dnia 5 czerwca 2019 r., w sprawie C-38/17, GT przeciwko HS, pkt 43). Zdaniem Trybunału, jest tak zwłaszcza wówczas, gdy unieważnienie tych klauzul doprowadziłoby nie tylko do zniesienia mechanizmu indeksacji oraz różnic kursów walutowych, ale również - pośrednio - do zaniknięcia ryzyka kursowego, które jest bezpośrednio związane z indeksacją przedmiotowego kredytu do waluty (por. wyrok z dnia 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18, K. D. i J. D. przeciwko(...) Bank (...), pkt 44). W konsekwencji w wyroku z dnia 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18, K. D. i J. D. przeciwko (...) Bank (...) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 nie stoi na przeszkodzie temu, aby sąd krajowy, po stwierdzeniu nieuczciwego charakteru niektórych warunków umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i oprocentowanego według stopy procentowej bezpośrednio powiązanej ze stopą międzybankową danej waluty, przyjął, zgodnie z prawem krajowym, że ta umowa nie może nadal obowiązywać bez takich warunków z tego powodu, iż ich usunięcie spowodowałoby zmianę charakteru głównego przedmiotu umowy. Wyeliminowanie ryzyka kursowego, charakterystycznego dla umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i uzasadniającego powiązanie stawki oprocentowania ze stawką LIBOR, jest równoznaczne z tak daleko idącym przekształceniem umowy, iż należy ją uznać za umowę o odmiennej istocie i charakterze, choćby nadal chodziło tu tylko o inny podtyp czy wariant umowy kredytu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14, OSNC 2016, nr 11, poz. 134). Oznacza to z kolei, że po wyeliminowaniu tego rodzaju klauzul utrzymanie umowy o charakterze zamierzonym przez strony nie jest możliwe, co przemawia za jej całkowitą nieważnością (bezskutecznością) – por. wyrok SN z 11.12.2019r., sygn. V CSK 382/18, L..

Nie można zaakceptować rozwiązania (w przypadku uznania klauzuli walutowej za abuzywną) polegającego na możliwości korzystania przez kredytobiorcę z cudzego kapitału bez wynagrodzenia uiszczanego w formie odsetek i (lub) prowizji. Oddanie przez bank środków kredytowych do dyspozycji kredytobiorcy kreuje po stronie kredytobiorcy, jednoznacznie i klarownie sformułowany w art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, obowiązek zwrotu tych środków i zapłacenia ceny (odsetek) za okres korzystania z tych środków. Nie można doprowadzić do sytuacji, w której po uznaniu klauzuli walutowej za abuzywną kredytobiorca nie ponosiłby kosztów za korzystanie z cudzego kapitału. Naruszałoby to nie tylko postanowienia art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, ale również byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego jako niesprawiedliwe wobec tych kredytobiorców, którzy zawarli umowy o kredyty udzielane i spłacane bezpośrednio w walucie polskiej, ponosząc przy tym z reguły wyższe koszty związane z korzystaniem z cudzego kapitału. Brak po stronie kredytobiorcy obowiązku zapłaty wynagrodzenia dla banku mógłby zostać uznany za źródło wzbogacenia się kredytobiorcy o wartości odpowiadającej uczciwemu kosztowi uzyskania kapitału na rynku.

Wobec powyższego, w punkcie I wyroku Sąd zasądził od strony pozwanej (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz powodów kwotę 204.579, 34 złotych oraz 70.774, 15 franków szwajcarskich wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25 września 2023 r. do dnia zapłaty. W myśl art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przepis ten stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 k.c.). Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c, zasądzając je od dnia 25 września 2023 r. Powodowie w dniu 17 sierpnia 2023 r. wezwali stronę pozwaną w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania do zapłaty kwoty 256.500 zł tytułem nienależnie pobranych od powoda środków w związku z nieważnością umowy pożyczki, wobec czego strona pozwana pozostawała w opóźnieniu w spełnieniu swego świadczenia.

Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd zasądził więc od strony pozwanej jako przegrywającej proces na rzecz powodów kwotę 14.205, 87 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II) wyroku. Na koszty te składa się opłata od pozwu – 1.000 zł, wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w stawce minimalnej – 10.800 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 34 zł oraz zaliczka na wynagrodzenie biegłego w wysokości 2.368, 87 zł.