Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Świdnicy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Grażyna Ucińska

Protokolant: Dorota Malinowska

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2014 r. w Świdnicy

sprawy z powództwa A. K.

przeciwko R. W.

o ustalenie nieważności umowy

I. powództwo oddala;

II. zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IC 2404/13

UZASADNIENIE

Powód A. K. w pozwie skierowanym przeciwko R. W. domagał się ustalenia na podstawie art. 189 kpc nieważności umowy pożyczki z dnia 11 kwietnia 2011 r. jako zawartej dla pozoru oraz zasądzenia kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, iż strony podpisując umowę miały pełną świadomość złożenia pozornych oświadczeń woli, pozwany bowiem nalegał na stworzenie pisemnego dokumentu powołując się na bliżej nieokreślone względy rodzinne i twierdził, iż w najbliższym czasie strony dokonają faktycznych ustaleń zakresu i wysokości wzajemnych rozliczeń. Podniósł, iż nigdy nie otrzymał od pozwanego gotówki w wysokości wskazanej w umowie tj. 273.000 zł, w tej sytuacji w oparciu o treść art. 83 § 1 kc powództwo jest uzasadnione.

W piśmie procesowym z dnia 24 kwietnia 2014 r. powód zgłosił roszczenie ewentualne przez ustalenie, że przedmiotowa umowa jest nieważna z uwagi na jej sprzeczność z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 kc).

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał na brak interesu prawnego powoda w ustaleniu nieważności umowy w oparciu o treść art. 189 kpc w zw. art. 83 kc. Podał, iż przed Sądem Okręgowym w Świdnicy Wydziale Odwoławczym na skutek apelacji powoda toczy się między stronami sprawa pod sygn. akt IICa 983/13 z powództwa R. W. przeciwko A. K. o zapłatę kwoty 73.000 zł jako należności wymagalnych w oparciu o umowę zawartą przez strony w dniu 11 kwietnia 2011 r., gdzie przedmiotem badania przez sąd są te same okoliczności co w niniejszym sporze. Wskazał, iż skoro wcześniej wystąpiono z powództwem o świadczenie to niedopuszczalne jest późniejsze powództwo o ustalenie. Z uwagi na tożsamość sporu wniósł o ewentualne odrzucenie pozwu. Zaprzeczył również, by umowa zawarta między stronami była nieważna, a zobowiązanie pieniężne wobec powoda nie istniało.

Pełnomocnik powoda wniósł o zawieszenie postępowania z uwagi na toczące się postępowanie w sprawie IICa 983/13.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 kwietnia 2011 r. strony podpisały umowę pożyczki w świetle której, pozwany jako pożyczkodawca udzielił powodowi jako pożyczkobiorcy pożyczki w kwocie 273.000 zł na okres od 11 kwietnia 2011 r. do 30 września 2015 r. Pożyczkobiorca zobowiązał się do zwrotu kwoty pożyczki w 6 transzach określonych kwotowo z terminami zwrotu szczegółowo opisanych w pkt. II umowy. Złożył też oświadczenie o przyjęciu pożyczki i pokwitował odbiór całej kwoty tj. 273.000 zł w gotówce. Obecne przy podpisywaniu umowy były M. K. i S. S..

dowód: kserokopia umowy pożyczki (k.13-14);

Pozwany R. W. powództwem wytoczonym w dniu 26 lipca 2012 r. przeciwko A. K. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 73.000 zł stanowiących równowartość dwóch pierwszych rat jako wymagalnych w oparciu o umowę pożyczki zawartą w dniu 11 kwietnia 2011 r. Nakazem zapłaty z dnia 6 sierpnia 2012 r. wydanym w postępowaniu upominawczym Sąd Rejonowy w Ząbkowicach Śląskich w sprawie INc 666/12 uwzględnił powództwo w całości. W sprzeciwie wniesionym przez pozwanego A. K. zarzucił on, iż umowa na którą powołuje się powód jest nieważna z uwagi na treść art. 58 § 2 kc, nigdy nie została zrealizowana, a pieniądze pozwanemu wypłacone. Wskazał, iż powód nigdy nie dysponował gotówką w wysokości wyżej wskazanej, a rzeczywistą przyczyną konfliktów między stronami były zdarzenia z 2005 r. i 2006 r. oraz z marca 2011 r. kiedy to powód R. W. bezumownie korzystał z działki pozwanego narażając go na znaczną szkodę skutkującą roszczenia odszkodowawcze. Sąd Rejonowy w Ząbkowicach uwzględnił powództwo w całości. Na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego A. K. w Sądzie Okręgowym w Świdnicy w II Wydziale Odwoławczym toczy się postępowanie dowodowe na okoliczność ustalenia nieważności umowy pod kątem jej pozorności i sprzeczności z zasadami współżycia społecznego oraz wzajemnych zobowiązań stron. W tym celu sąd ten dopuścił dowód z przesłuchania w charakterze świadków S. W., M. K. i M. P., T. W. oraz z przesłuchania stron.

dowód: akta IC 432/12 Sądu Rejonowego w Ząbkowicach Śląskich – e- protokół z dnia 18 marca 2014 r. w sprawie IICa 983/13 – załącznik do akt.

W Sądzie Okręgowym w Świdnicy toczyła się sprawa z powództwa A. K. przeciwko R. W. o unieważnienie umowy z dnia 11 kwietnia 2011 r. z przyczyn wskazanych w art. 288 kc jak i w oparciu o przepis art. 58 § 2 kc.

Sąd Okręgowy w Świdnicy wyrokiem z dnia 13 grudnia 2012 r. oddalił powództwo, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zaś orzeczeniem z dnia 23 kwietnia 2013 r. oddalił apelację powoda wskazując na niewłaściwie sformułowane żądania pozwu jak i jego podstaw prawnych.

dowód: akta IC 2049/12 Sądu Okręgowego w Świdnicy – wyrok Sądu Okręgowego z dnia 13 grudnia 2013 r., wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 23 kwietnia 2013 r. wraz z uzasadnieniem – załączniki do akt.

Kolejnym powództwem wytoczonym w dniu 20 grudnia 2012 r. powód A. K. wniósł o zasądzenie od pozwanego R. W. kwoty 91.350 zł tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie przez pozwanego z nieruchomości gruntowej powoda. Wyrokiem z dnia 9 kwietnia 2012 r. Sąd oddalił powództwo, a apelacja od tegoż wyroku została prawomocnie odrzucona.

dowód: akta IC 2765/12 Sądu Okręgowego w Świdnicy – załączniki do akt.

Sąd zważył:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 189 kpc powód może żądać ustalenia przez Sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Oznacza to, że istnienie interesu prawnego decyduje o dopuszczalności badania prawdziwości twierdzeń powoda, że w wymieniony w powództwie stosunek prawny lub prawo istnieje, bądź nie istnieje. Dopiero zatem dowiedzenie przez powoda interesu prawnego otwiera sądowi drogę do badania czy w okolicznościach sprawy kwestionowana przez powoda umowa jest nieważna. Zważywszy zatem na wyprzedzający w stosunku do przesłanki zasadności powództwa, charakter przesłanki interesu prawnego, przed oceną ważności umowy należało poddać ocenę istnienia interesu prawnego powoda.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie wskazywano, że o prawnym charakterze interesu, a więc o potrzebie wszczęcia oznaczonego postępowania i uzyskania oznaczonej treści orzeczenia decyduje obiektywnie potrzeba ochrony sfery prawnej powoda. Interes taki może wynikać zarówno z bezpośredniego zagrożenia prawa powoda jak i może zmierzać do zapobieżenia temu zagrożeniu. Interes prawny występuje także, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa, gdy określona sytuacja zagraża naruszeniu uprawnień przysługujących powodowi bądź też stwarza wątpliwości co do jego istnienia, czy realnej możliwości realizacji. Nie bez znaczenia pozostaje to, iż uzależnienie powództwa o ustalenie od interesu prawnego należy ocenić z uwzględnieniem konkretnych okoliczności danej sprawy i celowościowej jego wykładni i wreszcie tego czy w drodze innego powództwa strona może uzyskać ochronę swoich praw.

Za ugruntowany w orzecznictwie uznać należy pogląd, iż powództwo o ustalenie jest niedopuszczalne, gdy powstał już spór wskutek naruszenia tego prawa. Interes prawny w rozumieniu art. 189 kpc z reguły nie zachodzi wtedy, gdy osoba zainteresowana może w innej drodze np. w procesie o świadczenie osiągnąć w pełni ochronę swych praw (tak orzeczenia Sądu Najwyższego z 30 grudnia 1968 r. IIICZP 102/68, orz. SN z 11 lutego 1971 r. (...) 260/70, orz. SN z 19 stycznia 1993 r. ICR 2/93, niepubl., orz. SN z 6 czerwca 1997 r. IICKN 201/97).

W niniejszej sprawie skoro wcześniej wystąpiono z powództwem o świadczenie i sprawa ta ma swój obecny bieg w Sądzie Okręgowym Wydziale Odwoławczym i prowadzone jest postępowanie dowodowe na okoliczność badania ważności umowy, a więc bytu stosunku prawnego, z którego ono wynika, to niedopuszczalne jest powództwo o ustalenie, którego w niniejszym postępowaniu domaga się powód. Powództwo o świadczenie jest dalej idącym powództwem i stan niepewności prawnej może być usunięty w drodze tego powództwa. Z tych przyczyn powództwo podlegało oddaleniu. Dodatkowo wskazać należy, iż sprawa o ustalenie prawa i sprawa o zasądzenie świadczeń wskutek naruszenia prawa nie są sprawami identycznymi. Pozew o ustalenie wniesiony, gdy toczy się sprawa między tymi samymi stronami o świadczenie, nie podlega odrzuceniu z powodu zawisłości, lecz powództwo podlega oddaleniu ze względu na brak interesu prawnego w ustaleniu prawa. Równocześnie Sąd oddalił wniosek w przedmiocie zawieszenia postępowania z uwagi na brak przesłanki z art. 177 § 1 pkt. 1 kpc.

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedstawionych przez strony, w tym akt toczących się postępowań sądowych. Sąd oddalił osobowe źródła dowodowe, albowiem zbędne i bezprzedmiotowe było czynienie ustaleń faktycznych w przedmiocie dokonywania oceny postaw stron z punktu widzenia zasad współżycia społecznego, albowiem nie miały one żadnego uzasadnienia w ustalaniu przesłanek zgłoszonego roszczenia w oparciu o przepis art. 83 kc i art. 58 § 2 w zw. z art. 189 kpc.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 kpc.