Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Świdnicy

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 9 grudnia 2021r. Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego R. K. na rzecz powódki A. M. kwotę 17.150 zł (siedemnaście tysięcy sto pięćdziesiąt złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 17 lutego 2020 roku do dnia zapłaty, oddalił dalej idące powództwo oraz orzekł o kosztach procesu i kosztach sądowych.

Sąd Rejonowy poczynił ustalenia faktyczne (k. (...) odwr. – (...)odwr.), które Sąd Okręgowy przyjął za własne (art. 387 § 2 ^{( 1 )}pkt 1 kpc), a ponadto uzupełniająco ustalił: w dniu zdarzenia nie byłoby konieczności stosowania przez pracowników, w tym D. M., indywidulanych środków ochrony indywidulanej, chroniących przed upadkiem z wysokości, pod warunkiem zabezpieczenia otworów technologicznych (obarierowanie lub przykrycie), a obowiązek ten obciążał pozwanego i został przez niego zaniechany. Brak powyższego zabezpieczenia stanowił główną przyczynę wypadku. Zastosowanie środków ochrony indywidulanej, być może w razie upadku nie doprowadziłoby do śmierci D. M. (dowód: opinie biegłej sądowej z zakresu B. (...) z 6 września i 2 grudnia 2017r. w sprawie (...)SR w W.– k. (...)w/w akt oraz protokół kontroli P. (...) z 14 czerwca 2017r. – k. (...) – (...)akt w/w sprawy).

Sąd Okręgowy również za własne przyjął oceny Sądu pierwszej instancji (k. (...) odwr. – (...), art. 387 § 2 ^{( 1 )}pkt 2 kpc), które jednak są niepełne i wymagały uzupełnienia.

W apelacji od powyższego wyroku pozwany zarzucił:

- naruszenie przepisu postępowania, tj. art. 233 § 1 kpc, poprzez poczynienie ustaleń faktycznych sprzecznych z zebranym w spawie materiałem dowodowym, bezzasadne pominięcie przy czynieniu ustaleń faktycznych okoliczności powoływanych przez pozwanego w jego wypowiedziach w charakterze strony, poczynienie ustaleń w przedmiocie zaistniałych następstw dla powódki wskutek śmierci jej męża w oparciu o badanie psychologiczne przeprowadzone w ramach sporządzonej w sprawie opinii, podczas gdy z opinii sporządzonej w sprawie (...) SO w Ś. wynika, że powódka od roku utrzymuje znajomość z nowym partnerem oraz poprzez zaniechanie wypowiedzenia się w uzasadnieniu co do zeznań świadka M. S.,

- naruszenie przepisu postępowania tj. art. 327 ¹ § 1 pkt 1 kpc, poprzez zaniechanie rozważania i wypowiedzenia się odnośnie zarzutu pozwanego, co do przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody,

- wewnętrzną sprzeczność pomiędzy treścią pkt II wyroku, a treścią pisemnego uzasadnienia w przedmiocie kosztów procesu.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jego rzecz od powódki kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, a ponadto na podstawie art. 368 § 1 pkt 4 kpc, wniósł o przeprowadzenie w postępowaniu apelacyjnym dowodu z opinii biegłego z dnia 20 grudnia 2021r., sporządzonej w sprawie(...)SO w Ś., celem wykazania obecnej kondycji psychicznej powódki, a z daleko idącej ostrożności procesowej, wniósł o zmianę pkt III wyroku, poprzez wzajemne zniesienie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy rozpoznając apelację zważył co następuje. Apelacja pozwanego podlegała częściowemu uwzględnieniu, tj. jedynie w zakresie orzeczenia o kosztach procesu, a w pozostałej części była niezasadna, skutkiem czego podlegała oddaleniu i w tym też zakresie Sąd Okręgowy, jak już wskazano, podziela zarówno dokonane przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne, jak i podziela jego ocenę dowodów oraz rozważania prawne (choć zarówno ustalenia jak i rozważania, o czym już wyżej, wymagały uzupełnienia), a których apelacja skutecznie nie podważa, stanowiąc z nimi jedynie pozbawianą podstaw polemikę.

Skarżący podniósł w apelacji przede wszystkim zarzut naruszenia przepisów art. 233 § 1 kpc i chociaż ocena zebranych przez Sąd pierwszej instancji dowodów była niepełna i wymagała uzupełnienia (i o tyle ma rację skarżący), to jednak w zakresie w jakim ocena ta została dokonana, nie była ona sprzeczna z powołanym art. 233 § 1 kpc. Za trafny uznać należy bowiem pogląd wyrażany tak w orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i sądów powszechnych, że jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (zob. m. in. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002r. II CKN 817/00 oraz Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 26 stycznia 2012 r. I ACa 1482/11). Takiego zarzutu nie można zaś postawić i nie czyni tego skutecznie, w świetle wyżej wskazanych kryteriów skarżący, dokonanej przez Sąd Rejonowy ocenie zebranych dowodów, w tym przede wszystkim dowodów z dokumentów, zeznań świadków jak i zeznań stron.

Nie ma zatem racji skarżący podnosząc naruszenie tego przepisu i odwołując się do związania Sądu treścią wyroku Sądu karnego (art. 11 kpc), gdy z opisu czynu, za który pozwany został skazany w postępowaniu karnym wynikało, że jako pracodawca zaniechał on zastosowania skutecznych metod ochrony pracowników przed upadkiem przez otwory technologiczne, a dalsze użycie w powyższym opisie czynu sformułowania „w tym” (a zatem jako przykładowego, jednego z wielu) i wymienienie jako skonkretyzowanego uchybienia braku sprawowania należytego dozoru nad korzystaniem przez pracowników z indywidulanych środków ochrony, wcale, wbrew stanowisku skarżącego, nie wykluczało przyjęcia braku wypełnienia obowiązku zabezpieczenia otworów technologicznych, jako także wchodzącego w skład treści opisu czynu, (właśnie przez sformułowanie: „ochrony pracowników przed upadkiem przez otwory technologiczne”) zwłaszcza, że to jednak właśnie to zaniechanie zostało jednoznacznie stwierdzone jako główne uchybienie pozwanego i główna przyczyna wypadku, co jednoznacznie wynikało z opinii biegłej sądowej z zakresu B.z 6 września i 2 grudnia 2017r. w sprawie(...)SR w W., jak i z zawartego także w aktach tej sprawy protokołu kontroli P. (...) z 14 czerwca 2017r. Zauważyć jednak przede wszystkim należy, że kwestia ta, a czego skarżący nie chce dostrzec, o tyle nie ma znaczenia, że ustalając fakt i stopień przyczynienia się poszkodowanego przestępstwem do powstania szkody, sąd cywilny nie jest związany ustaleniami wyroku skazującego. Zatem ustalenie powyższego zaniechania pozwanego, mogło być czynione w niniejszej sprawie, gdy miało ono znaczenie jedynie dla przyjęcia zasadności lub jej braku, co do podnoszonego przez pozwanego przyczynienia się poszkodowanego do zdarzenia, jak i co do zasadności przyjęcia jego wpływu na wysokość zadośćuczynienia należnego powódce, a o czym w dalszej części uzasadnienia.

Ma zatem rację skarżący podnosząc, że Sąd Rejonowy nie rozważył w swoim uzasadnieniu kwestii przyczynienia się bezpośrednio poszkodowanego D. M. do zdarzenia jak i jego wpływu na wysokość żądanego przez powódkę zadośćuczynienia. Rozważając natomiast tą kwestię w pierwszej kolejności Sąd Okręgowy wskazuje, że podziela szeroko prezentowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i sądów powszechnych pogląd, że samo ustalenie przyczynienia się poszkodowanego nie nakłada na sąd obowiązku zmniejszenia odszkodowania, ani nie przesądza o stopniu tego zmniejszenia. Ustalenie przyczynienia jest warunkiem wstępnym, od którego w ogóle zależy możliwość rozważania zmniejszenia odszkodowania i warunkiem koniecznym, lecz niewystarczającym, gdyż samo przyczynienie nie przesądza zmniejszenia obowiązku naprawienia szkody, a ponadto stopień przyczynienia nie jest bezpośrednim wyznacznikiem zakresu tego zmniejszenia. O tym, czy obowiązek naprawienia szkody należy zmniejszyć ze względu na przyczynienie się, a jeżeli tak - w jakim stopniu należy to uczynić, decyduje sąd w procesie sędziowskiego wymiaru odszkodowania w granicach wyznaczonych przez art. 362 k.c. Decyzja o obniżeniu odszkodowania jest uprawnieniem sądu, a rozważenie wszystkich okoliczności in casu, w wyniku oceny konkretnej i zindywidualizowanej - jest jego powinnością. Do okoliczności, o których mowa w art. 362 k.c., zaliczają się natomiast - między innymi - wina lub nieprawidłowość zachowania poszkodowanego, porównanie stopnia winy obu stron, rozmiar doznanej krzywdy i ewentualne szczególne okoliczności danego przypadku, a więc zarówno czynniki subiektywne, jak i obiektywne. Zatem ustalenie przyczynienia się jest warunkiem wstępnym, od którego w ogóle zależy możliwość rozważania zmniejszenia odszkodowania i to warunkiem koniecznym, lecz niewystarczającym, gdyż samo przyczynienie nie przesądza zmniejszenia obowiązku naprawienia szkody, a ponadto stopień przyczynienia nie jest bezpośrednim wyznacznikiem zakresu tego zmniejszenia (zob. m. in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2009r., IV CSK 241/09, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 4 września 2014r., I ACa 753/14). Jak wynikało z opinii biegłej z zakresu B. (...) wydanych w sprawie (...) SR w Wałbrzychu, zastosowanie środków ochrony indywidulanej, być może w razie upadku nie doprowadziłoby do śmierci D. M.. Zatem jego przyczynienia się do wypadku można by upatrywać jedynie w niewielkim zakresie, bo tylko co do niezastosowania szelek ochronnych skoro i z zeznań świadka zdarzenia K. Z. w spawie karnej oraz powoływanych opinii biegłej wynikało, że poszkodowany w chwili zdarzenia miał kask, który jednak nie był wyposażony w pasek podbródkowy, co już jego nie mogło obciążać. Z drugiej natomiast strony należy mieć na względzie, o czym już wyżej, że w dniu zdarzenia nie byłoby konieczności stosowania przez pracowników, w tym D. M., indywidulanych środków ochrony indywidulanej, chroniących przed upadkiem z wysokości, pod warunkiem zabezpieczenia otworów technologicznych (obarierowanie lub przykrycie), a obowiązek ten obciążał pozwanego i został przez niego zaniechany, zaś brak powyższego zabezpieczenia stanowił główną przyczynę wypadku, co wynikało z powyższych opinii biegłej z zakresu B. (...) jak i protokołu kontroli P. (...) z 14 czerwca 2017r. Również na R. K., co także wynikało z treści wyroku z dnia 4 grudnia 2018r., skazującego pozwanego w wyżej wskazywanej sprawie karnej, spoczywał obowiązek, którego także zaniechał, sprawowania należytego dozoru nad korzystaniem przez pracowników z indywidualnych środków ochrony. Wreszcie zauważyć także należy, że powódka w rozpoznawanej sprawie dochodziła od pozwanego zadośćuczynienia w związku ze śmiercią małżonka w kwocie 27.150 zł., a Sąd pierwszej instancji zasądził na jej rzecz sumę 17.150 zł., czego A. M. nie zakwestionowała, a co nie jest, w okolicznościach sprawy kwotą wysoką, a na pewno nie wygórowaną, o czym w dalszych rozważaniach. Te zatem okoliczności, mając na względzie powyższe uwagi w przedmiocie zaniechania zmniejszenia odszkodowania czy zadośćuczynienia, mimo zaistnienia co do zasady przyczynienia się poszkodowanego do zdarzenia, przemawiały właśnie za powyższym nie pomniejszaniem zadośćuczynienia należnego powódce.

Nie miał również żadnego uzasadnienia zarzut apelacji naruszenia art. 233 § 1 kpc, poprzez zaniechanie wypowiedzenia się przez Sąd Rejonowy w jego uzasadnieniu co do dowodu z zeznań świadka M. S., skoro istotne okoliczności, co do których zeznawał świadek wynikały z bardziej miarodajnych dowodów w postaci wyżej powoływanych opinii biegłej zakresu B. (...) jak i protokołu kontroli P. (...) Z 14 czerwca 2017r., zawartych w sprawie (...) SR w W..

W ocenie Sądu Okręgowego wskazywana przez powódkę w uzasadnieniu pozwu (k.(...)) kwota należnego jej zadośćuczynienia w związku ze śmiercią męża ((...) zł.), nie była zawyżona, a Sąd Okręgowy podziela stanowisko judykatury jak i piśmiennictwa, że jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy, czy inne świadczenia z ubezpieczenia społecznego, a także zasądzona kwota nawiązki, nawet wypłacone przez pracodawcę, nie podlegają odliczeniu od zadośćuczynienia pieniężnego przysługującego poszkodowanemu, a świadczenia te jedynie powinny być wzięte pod uwagę przy określaniu wysokości zadośćuczynienia, co nie jest jednoznaczne z mechanicznym zmniejszeniem sumy tego zadośćuczynienia o kwotę takiego świdczenia (zob. m. in. wyrok Sądu Najwyższego z 21 października 2003r., I CK 410/02 oraz uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2011r., I PK 145/10). Dlatego też kwota zadośćuczynienia zasądzona przez Sąd pierwszej instancji z pewnością nie była nadmierna, a której wysokości, co należy jeszcze raz podkreślić, powódka nie zakwestionowała i która łącznie z powyższą kwotą jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy (72.850 zł.), a które, co przecież w świetle powyższych rozważań też szczególnie istotne, zostało wypłacone nie przez pozwanego, a przez ZUS, co wynika z decyzji z dnia 11 września 2017r. (k. (...)) oraz kwotą zasądzonej od pozwanego nawiązki w wysokości 10.000 zł., wyniosła w sumie 100.000 zł. Zatem przy wskazywanym wyżej braku podstaw do mechanicznego pomniejszania sumy zadośćuczynienia o kwotę wskazanych wyżej świadczeń, stanowisko skarżącego co do zawyżenia zasądzonej zaskarżonym wyrokiem kwoty zadośćuczynienia, jest całkowicie pozbawione jakichkolwiek uzasadnionych podstaw. Z tych samych zatem już względów i w takich okolicznościach sprawy, nie miało także podstaw podnoszenie przez skarżącego, że Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił dobrowolnego przekazania przez pozwanego powódce kwoty 12.000 zł, gdy sam skarżący w apelacji wskazał, że z tej sumy kwotę 8.433,52 zł stanowiła wypłata wynagrodzenia zmarłego oraz odprawa pośmiertna.

Brak było również podstaw do uwzględnienia zarzutu apelacji naruszenia przepisu art. 233 § 1 kpc, poprzez, jak podniósł skarżący, poczynienie ustaleń w przedmiocie zaistniałych następstw dla powódki wskutek śmierci jej męża w oparciu o badanie psychologiczne przeprowadzone w ramach sporządzonej w sprawie opinii, podczas gdy z opinii sporządzonej w sprawie (...)SO w Ś. wynika, że powódka od roku utrzymuje znajomość z nowym partnerem. Mając bowiem na uwadze wcześniejsze rozważania dotyczące wysokości zasądzonego na rzecz powódki zadośćuczynienia, nie sposób uznać za istotną dla jego rozmiaru w kontekście jego nadmiernej wysokości, w świetle przytoczonej przez pozwanego powyższej okoliczności, wynikającej lakonicznie z opinii sporządzonej w sprawie (...) SO, że powódka, co należy dodać po prawie 4 latach od zdarzenia, zaczęła utrzymywać bliską znajomość z mężczyzną, z którym nie mieszka. Ta okoliczność wcale bowiem nie przemawia za przyjęciem czy to słabszej więzi jaka miałaby istnieć między małżonkami za życia D. M., ani za łagodniejszymi niż ustalone przeżyciami i cierpieniami powódki przez co najmniej kilka lat po śmierci męża.

Trafnie natomiast jest stanowisko skarżącego w przedmiocie rozstrzygnięcia o kosztach procesu, gdyż i powyższe rozstrzygnięcie, i jego uzasadnienie są wadliwe. Zasadne natomiast było, mając na względzie wynik sprawy, którą powódka wygrała w 63%, a pozwany w 37 %, stosunkowe rozdzielenie powyższych kosztów na podstawie art. 100 zd. pierwsze kpc. Gdy zatem obie strony poniosły koszty w kwotach po 3.617 zł, to zasądzeniu od pozwanego na rzecz powódki podlegała kwota 940,42 zł. W takich samych proporcjach orzeczono o kosztach sądowych, obciążając pozwanego kwotą 1.061,20 zł oraz odstępując, zważywszy na rodzaj dochodzonego roszczenia, od obciążenia powódki pozostałą częścią tych kosztów na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. 2022r., poz. 1125).

Z powyższych zatem przyczyn Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 kpc, zmienił zaskarżony wyrok (pkt I), w myśl art. 385 kpc oddalił dalej idącą apelację (pkt II), a o kosztach postępowania apelacyjnego, wobec uwzględnienia apelacji tylko w nieznacznym zakresie, co do rozstrzygnięcia o kosztach procesu, orzekł na podstawie art. 100 zdanie drugie kpc, obciążając w całości tymi kosztami pozwanego (pkt III).

(...) Ś., (...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)