Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Świdnicy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Barbara Nowicka

Sędziowie: SO Piotr Rajczakowski

SO Aleksandra Żurawska

Protokolant: Violetta Drohomirecka

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2013 r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa Agencji (...)Oddziału Terenowego we W.

przeciwko C. C.

o wydanie nieruchomości

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Świdnicy

z dnia 18 stycznia 2013 r., sygn. akt I C 732/11

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz strony powodowej 180 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

II Ca 340/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 18 stycznia 2013r Sąd Rejonowy w Świdnicy nakazał pozwanemu C. C.aby wydał Agencji (...)Oddział Terenowy we W.nieruchomość rolną stanowiącą działkę nr (...)o powierzchni 7,7800 ha, położoną w Gminie D., obręb J.oraz orzekł o kosztach procesu.

Podstawą orzeczenia były następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 20 maja 1994 r we W.powódka (wówczas Agencja (...)Skarbu Państwa) zawarła z pozwanym C. C. umowę nr (...)dzierżawy nieruchomości rolnej wchodzącej w skład zasobu własności rolnej Skarbu Państwa.

W umowie powyższej, zmienianej następnie aneksami, strony wskazały, iż przedmiotem dzierżawy jest nieruchomość - obiekt (...) położona na terenie gminy D., o ogólnej powierzchni 302,0117 ha, w tym grunty orne, użytki zielone, grunty zabudowane, pozostałe grunty oraz budynki i budowle, a także urządzenia trwale związane z gruntem.

Na mocy w/w umowy pozwany zobowiązał się m. in. do płacenia powodowi rocznego czynszu dzierżawnego oraz ponoszenia wszelkich obciążeń publicznoprawnych związanych z przedmiotem dzierżawy, a obciążających zgodnie z obowiązującymi przepisami właściciela lub posiadacza nieruchomości, w tym podatku od nieruchomości, podatku rolnego i leśnego oraz innych, w tym ubezpieczenia obowiązkowego.

W(...)aneksu nr (...)z dnia 04 lipca 2002 r do wskazanej umowy strony uregulowały przypadki, w jakich możliwe będzie rozwiązanie w/w umowy, wskazując m. in. w ust. 1 tegoż paragrafu, że jeżeli pozwany jako dzierżawca opóźni się z zapłatą dwóch rat czynszu, umowa może zostać rozwiązana ze skutkiem natychmiastowym po bezskutecznym upływie dodatkowego, wyznaczonego przez powódkę jako wydzierżawiającego trzymiesięcznego terminu zapłaty zaległego czynszu. Aneksem nr (...)z dnia 17 czerwca 2009 r strony wprowadziły do umowy dzierżawy nieruchomości kolejne zmiany, w tym m. in. na nowo określiły przedmiot dzierżawy wskazując, iż jest nim nieruchomość – obiekt (...)położona na terenie gminy D., woj.d.w obrębie D.w granicach działek nr (...) oraz w obrębie J.w granicach działki nr (...) – wszystkie o ogólnej powierzchni 314,8773 ha.

W/w aneksem strony na nowo ustaliły także brzmienie postanowień umowy z dnia 20 maja 1994 r w zakresie wysokości czynszu dzierżawnego.

Z tytułu umowy nr (...) z dnia 20 maja 1994 roku pozwany C. C. posiada względem powódki zaległości.

Pozwany C. C.do zarządzania gospodarstwem rolnym, a w szczególności do podpisywania umów kontraktacji, sprzedaży płodów rolnych, zakupu artykułów do produkcji rolnej i maszyn rolniczych, do sprzedaży maszyn i urządzeń rolniczych oraz do reprezentowania go przed Agencją (...), Agencją (...), Agencją (...), Gminą D.i Gminą S.w sprawie podpisywania nowych umów dzierżawy i zmiany dotychczas zawartych przez pozwanego umów dzierżawy oraz w sprawie dopłat do rolnictwa, do podejmowania wszelkich innych czynności, które okażą się konieczne w związku z prowadzeniem gospodarstwa, a z zakresem pełnomocnictwa związanych, ustanowił swoją córkę G. C..

W pełnomocnictwie powyższym brak jest specjalnego zapisu co do odbioru korespondencji.

Powódka w różny sposób adresowała wszelkie pisma związane z umową dzierżawy z dnia 20 maja 1994 r, tj. raz kierowała je do pozwanego, raz do będącej jego pełnomocnikiem córki G. C., innym razem do obydwojga z nich.
Pozwany i G. C. nigdy nie próbowali wyjaśnić w Agencji, dlaczego pisma adresowane są w różny sposób.

Powódka w piśmie z dnia 13 września 2010 r skierowanym do pozwanego, wobec faktu, iż C. C., mimo uprzedzenia i udzielenia mu w piśmie z dnia 08 marca 2010 r dodatkowego trzymiesięcznego terminu do zapłaty, nie uregulował zaległego czynszu dzierżawnego za I i II półrocze 2009 r, złożyła pozwanemu oświadczenie, iż rozwiązuje umowę dzierżawy nieruchomości z dniem 05 października 2010 r ze skutkiem natychmiastowym.

W piśmie tym powódka wezwała pozwanego do wydania przedmiotu dzierżawy pod nazwą obiekt (...), gmina D., woj. (...) w granicach działek nr: (...)wyznaczając pozwanemu termin ich wydania na dzień 05 listopada 2010r
i uprzedzając, że odmowa wydania przedmiotu dzierżawy w wyznaczonym terminie spowoduje skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego.

W zakresie wydania w/w nieruchomości pozwany poddał się egzekucji składając w tym przedmiocie stosowne oświadczenie w formie aktu notarialnego. Aktowi temu postanowieniem z dnia 16 marca 2011 roku w sprawie o sygn. akt ICo (...)Sąd Rejonowy w Świdnicy nadał klauzulę wykonalności, zaś powódka po uzyskaniu tytułu wykonawczego wystąpiła z wnioskiem o wszczęcie egzekucji.

Przed Sądem Rejonowym w Świdnicy toczy się obecnie postępowanie z powództwa C. C.przeciwko Agencji (...)w W.Oddział Terenowy we W.o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego (sygn. IC (...)

Do dobrowolnego wydania działki nr (...) obręb J. gmina D.
w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania powódka wezwała pozwanego pismem z dnia 28 września 2011 r. Pismo to zostało doręczone zarówno pozwanemu C. C., jak i G. C. w dniu 03 października 2011 r.G. C. odmówiła wydania w/w działki.

Pismo z dnia 13 września 2010r rozwiązujące umowę dzierżawy nieruchomości powódka wysłała do pozwanego C. C. listem poleconym
za pośrednictwem operatora publicznego, tj. nadając w dniu 17 września 2010 r
w urzędzie pocztowym przesyłkę nr (...).

C. C.zamieszkuje we wsi S.nr (...). Pod tym adresem wraz z pozwanym, we wrześniu 2010r, zamieszkiwał jego syn M. C.wraz ze swoją konkubiną J. K.. We wrześniu 2010r pod powyższy adres korespondencję doręczał pracownik Poczty Polskiej – listonosz R. A..

Praktyką w domu pozwanego było, szczególnie w przypadku gdy był on w domu nieobecny, że korespondencję adresowaną do pozwanego, z mocy jego ustnego upoważnienia, odbierali inni domownicy, w tym także konkubina syna pozwanego - J. K., którą syn pozwanego M. C. prosił, by w przypadku, gdy nie będzie go w domu, odbierała korespondencję przeznaczoną tak dla niego, jak i dla pozwanego, zobowiązując się, że później przekaże ją ojcu.

J. K. wielokrotnie odbierała korespondencję adresowaną do pozwanego, a następnie przekazywała ją M. C. niezwłocznie po jego powrocie do domu. Najczęściej jednak odebraną korespondencję zostawiała na szafce w korytarzu, gdzie zwyczajem w rodzinie państwa C. było składanie odebranej poczty.

Odbiór korespondencji adresowanej do M., czy też C. C. J. K., mając do tego ustne upoważnienie M. C., zawsze kwitowała posługując się imieniem i nazwiskiem syna pozwanego.

Pozwany nigdy nie skarżył się i nie miał pretensji, że J. K. odbiera za niego korespondencję i nie może on zapoznać się z korespondencją kierowaną do niego.

Odbiór przesyłki poleconej zawierającej pismo powoda z dnia 13 września 2010 r rozwiązujące umowę dzierżawy nieruchomości pokwitowała J. K.wpisując własnoręcznie na druku potwierdzenia odbioru przesyłki poleconej
w miejsce daty odbioru „21 września 2010 roku” i w miejsce podpisu odbiorcy
M. C..

Przy tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy uznając, że powództwo zasługuje na uwzględnienie, dokonał następujących zważeń prawnych:

Przepis art. 222§1 k.c. stanowi, że właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba, że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Bezspornym w niniejszej sprawie było, że strony łączyła umowa
z dnia 20 maja 1994 r (modyfikowana następnie aneksami),na podstawie której pozwany C. C. był dzierżawcą nieruchomości rolnych stanowiących własność powódki, w tym. m. in. położonej w Gminie D. obręb J. działki nr (...) o powierzchni 7,7800. Spór pomiędzy stronami dotyczył tego, czy doszło do skutecznego rozwiązania tejże umowy. Pozwany zaprzeczał bowiem temu, by pismo powódki z dnia 13 września 2010 r zawierające oświadczenie powódki o rozwiązaniu przedmiotowej umowy dzierżawy ze skutkiem natychmiastowym, zostało mu skutecznie doręczone.

W ocenie Sądu I instancji przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe, w szczególności:

- zeznania świadka J. K., z których wynika, iż praktyką było, iż odbierała ona korespondencję adresowaną m. in. do pozwanego, tak na jego prośbę, jak i na podstawie jego ustnego upoważnienia, przy czym kwitując jej odbiór podpisywała się personaliami syna pozwanego oraz

- znajdująca się w aktach Prokuratora Rejonowego w Świdnicy o sygn. 2 Ds. (...)/D opinia biegłego, z której wynika, iż na potwierdzeniu odbioru przesyłki poleconej zawierającej oświadczenie powódki w przedmiocie rozwiązania z pozwanym umowy dzierżawy widnieją zapisy nakreślone ręką J. K.,

bez wątpliwości pozwala przyjąć, że powódka skutecznie dokonała rozwiązania z pozwanym C. C. umowy dzierżawy z dnia 20 maja 1994 r, a zatem zasadne jest skierowane przeciwko pozwanemu żądanie wydania nieruchomości, która przedmiotem tej umowy była.

Zgodnie z przepisem art. 61§1 zd. 1 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią.

Świadek J. K.zeznała, że odbierała korespondencję kierowaną do pozwanego C. C., a robiła tak, bo prosił ją o to zarówno sam pozwany, jak i jego syn, a konkubent J. K.– M. C.. Pozwany ustnie upoważnił ją do odbioru korespondencji adresowanej na niego i nigdy nie skarżył się ani nie miał pretensji, że J. K.to czyni. Również w dniu 21 września 2010 r J. K.pokwitowała odbiór przesyłki poleconej dla pozwanego wpisując na pokwitowaniu własnoręcznie datę i w miejsce podpisu odbiorcy M. C., co jednak w świetle ustalonej wśród domowników praktyki nie miało większego znaczenia. Odbieraną korespondencję zawsze odkładała na szafce znajdującej się w korytarzu, gdyż pomiędzy domownikami tak było ustalone, że jest to miejsce, w którym zostawia się korespondencję.

Słusznie podnosi powódka, że stosunki rodzinne, przyjęty sposób odbierania poczty adresowanej do pozwanego nie może w żaden sposób obciążać powódki. Powódka dochowała wszelkiej staranności, aby doręczyć pozwanemu pismo rozwiązujące umowę dzierżawy. Pozwany miał możliwość zapoznać się z treścią oświadczenia powódki zawartego w piśmie powódki z dnia 13 września 2009 r z chwilą, gdy J. K. jako osoba zamieszkała z pozwanym odebrała adresowaną do niego korespondencję i złożyła w przyjętym przez wszystkich domowników miejscu.

Mając na uwadze powyższe, przyjmując, iż pozwanemu nie przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą, Sąd Rejonowy nakazał pozwanemu C. C., aby wydał Agencji (...)Oddział Terenowy we W.nieruchomość rolną stanowiącą przedmiot niniejszego postępowania.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zarzucając:

1/ naruszenie prawa materialnego przez jego niewłaściwą interpretację - art. 672 k.c, a to poprzez uznanie, iż roszczenie powoda jest wymagalne;

2/ naruszenie prawa procesowego – art. 233 §1 k.p.c. poprzez naruszenie zasad swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, iż powód wykazał, że:

-umowa dzierżawy nieruchomości przedmiotowej działki została wypowiedziana w sposób prawidłowy, poprzez prawidłowe doręczenie pozwanemu pisma,

-ze złożenia podpisu na potwierdzeniu doręczenia przez J. K. wynikało, iż pismo doręczono skutecznie pozwanemu;

3/ obrazę prawa procesowego – art. 233 §1 k.p.c. poprzez naruszenie zasad swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, iż wydanie nieruchomości było świadczeniem wymagalnym.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa, względnie o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja nie podlegała uwzględnieniu.

Stan faktyczny ustalony przez Sąd Rejonowy nie budził w zasadzie większych kontrowersji, stąd też stał się on podstawą orzekania w postępowaniu apelacyjnym. Jeśli zaś chodzi o zważenia prawne przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, to należy stwierdzić, że są one wyczerpujące i zgodne z obowiązującymi przepisami, z tych też względów Sąd Okręgowy w pełni je aprobuje.

Przechodząc do oceny wniesionej apelacji, trzeba zauważyć, iż zarzuty w niej podniesione nie są trafne. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy w żaden sposób nie naruszył przepisu art. 233 § 1 kpc, przyjmując, że umowa dzierżawy nieruchomości została prawidłowo wypowiedziana. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd I instancji szczegółowo wskazał na jakich dowodach się oparł i z jakich względów dał im wiarę, trudno więc jest stwierdzić, by naruszył on zasadę swobodnej oceny dowodów. Zresztą sam skarżący formułując tenże zarzut w żaden bliższy sposób nie wskazał na czym miałoby polegać naruszenie zasady wynikającej z wymienionego wyżej przepisu. Nie można się również zgodzić, by w niniejszej sprawie doszło do obrazy prawa materialnego, tj. przepisu art. 672 kc. Przepis ten bowiem stanowi, że jeśli najemca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, wynajmujący może najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia. Po pierwsze trzeba zauważyć, że przepis ten w niniejszej sprawie w ogóle nie mógł mieć zastosowania, gdyż dotyczy on stosunku najmu, przedmiotem zaś tego postępowania była umowa dzierżawy i analogiczną kwestię dotyczącą możliwości wypowiedzenia umowy dzierżawy z racji niepłacenia czynszu reguluje przepis art. 703 kc. Ponadto jak to wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego podstawą rozwiązania umowy dzierżawy w niniejszej sprawie był § 17 tegoż zobowiązania, który przewidywał, że w przypadku opóźnienia się przez dzierżawcę z zapłatą dwóch opłat z tytułu czynszu, umowa może zostać wypowiedziana ze skutkiem natychmiastowym, po bezskutecznym upływie dodatkowo wyznaczonego terminu do zapłaty zaległego czynszu.

Nie można się także podzielić generalnego argumentu, na którym opiera się apelacja, że wypowiedzenie umowy dzierżawy nie mogło odnieść skutku, gdyż nie dotarło ono do pozwanego w taki sposób, by miał on możliwość zapoznania się z jego treścią. Dochodząc do odmiennego w tej kwestii stanowiska, niż to które prezentował pozwany, Sąd Rejonowy szeroko swe zdanie uzasadnił powołując się przy tym na odpowiednie przepisy prawa, co zwalnia Sąd Okręgowy z potrzeby ponownego powtarzania tejże argumentacji. Dodatkowo należy zauważyć, że sam pozwany C. C.składając zeznania w postępowaniu przygotowawczym 2 Ds. (...)prowadzonym przez Prokuraturę Rejonową w Świdnicy stwierdził, że zarówno jego córka G. C.jak i syn M. C.zostali przez niego upoważnieni do odbioru jego korespondencji. Dodał, że wiedział o tym, iż syn M. C.zezwolił konkubinie J. K., by ta odbierała przesyłki pozwanego, w dalszym zaś ciągu swych zeznań stwierdził wprost: „zeznaję, że jak przychodzą jakieś przesyłki polecone na moje nazwisko, to my tak mamy umówione z M.i jego konkubiną, że oni zostawiają te przesyłki dla mnie na szafce w mieszkaniu” / k. 99- verte akt 2 Ds. (...)/. W tej sytuacji, zdaniem Sądu Okręgowego, trudno jest zakładać, że pozwany nie miał możliwości zapoznania się z pismem zawierającym wypowiedzenie umowy dzierżawy. Absolutnie też C. C.nie wykazał, że J. K.nie była dorosłym domownikiem. Fakt, że jako konkubina M. C.zamieszkiwała ona w domu pozwanego wynika z jej zeznań złożonych w niniejszym postępowaniu /k. 118 verte / oraz w postępowaniu karnym / k. 12 tychże akt /. Ponadto również w trakcie postępowania przygotowawczego tę kwestię przyznali św. R. A.- listonosz doręczający wypowiedzenie umowy / k. 10- verte / oraz syn pozwanego- M. C./k. 11 verte/. W tych okolicznościach więc Sąd Okręgowy uznał zarzuty apelacji za chybione i na mocy art. 385 kpc orzekł jak w pkt I wyroku.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego wydano w oparciu o przepis art. 98 § 1 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc.