Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Świdnicy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Grażyna Kobus

Sędziowie: SO Barbara Nowicka

SO Alicja Chrzan

Protokolant: Alicja Marciniak

po rozpoznaniu w dniu 7 stycznia 2014 r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa B. W.

przeciwko (...) Spółce z o.o.w K.i(...)

w K.

o zapłatę 25.752,63 zł i ustalenie

na skutek apelacji powódki i strony pozwanej (...) Spółki z o.o. w K.

od wyroku Sądu Rejonowego w Wałbrzychu

z dnia 7 sierpnia 2013 r., sygn. akt VIII C 604/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt I i III w ten sposób, że zasądzoną

od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 13,315 zł podwyższa

do 17.753 (siedemnaście tysięcy siedemset pięćdziesiąt trzy) zł;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki 317 zł kosztów postępowania apelacyjnego;

III.  nakazuje stronie pozwanej uiścić na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wałbrzychu kwotę 222 zł tytułem opłaty od apelacji

od której powódka była zwolniona;

IV.  oddala apelację strony pozwanej.

Sygn. akt II Ca 858/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Wałbrzychu zasądził od strony pozwanej (...) Spółki z o.o. w K. na rzecz powódki B. W. kwotę 13.315 zł z ustawowymi odsetkami od 23 listopada 2011 r. i orzekł o kosztach procesu. Nadto ustalił odpowiedzialność na przyszłość strony pozwanej wobec powódki za skutki zdarzenia z 5 listopada 2008 r. Sąd Rejonowy ustalił, że:

W dniu 5 listopada 2008 r. około godziny 16.00 B. W. udała się

wraz z mężem do marketu T.w S.. Na terenie sklepu nie było dużej ilości kupujących, stąd powódka z mężem spokojnie robili zakupy. Powódka będąc w okolicy bonet mroźniczch chciała do jednej z nich zajrzeć. Bonety mroźnicze o dużych rozmiarach w kształcie prostokąta posiadały w połowie swojej wysokości – na całej długości boków – niebieskie wypusty, stanowiące zabezpieczenie przed uszkodzeniem urządzenia na skutek uderzenia wózkami zakupowymi. Po stronie zewnętrznej bonety, przy każdym jej rogu, w odległości około 10-20 cm był przymocowany do posadzki metalowy odbojnik o wysokości około 30 cm, który miał stanowić dodatkową osłonę bonety przed uszkodzeniem. Odbojnik wykonany ze stopu metalu był koloru szarego i łączył się kolorystycznie z posadzką wyłożoną kaflami w kolorze szaro-kremowym. W pobliżu każdego z narożnych odbojników nie wprowadzono znaku plastycznego sygnalizującego wypust w podłodze.

Powódka zaglądając do bonety potknęła się o przymocowany w bliskiej odległości odbojnik. W wyniku potknięcia powódka straciła równowagę i upadła kolanem prawej nogi na metalowy odbojnik. Powódka upadając poczuła ostry ból tej nogi, która zaczęła po upadku puchnąć, jednak powódka własnymi siłami podniosła się przy bonecie wołając męża, który pomógł jej przejść poza kasy – na pasaż (...).

Powódka wraz z mężem o zdarzeniu powiadomili pracownicę marketu

M. W., która spisała protokół zdarzenia, ale nie udała się ze zgłaszającymi na miejsce zdarzenia celem oględzin tego miejsca.

- 2 -

Z oględzin miejsca zdarzenia nie został spisany protokół. Na miejsce zdarzenia nie zostały wezwane służby odpowiedzialne za stan czystości posadzki, jak również nie sporządzono notatki służbowej wskazującej na stan czystości posadzki z okolic miejsca zdarzenia. Powódka odmówiła wezwania karetki pogotowia. Udała się z mężem do domu, gdzie zostawili zakupy, a następnie pojechali na (...)w W., z którego skierowano powódkę na Oddział chirurgii urazowo-ortopedycznej (...)Szpitala (...)w W., gdzie udzielono powódce pomocy medycznej.

Powódka doznała złamania rzepki prawej z przemieszczeniem

odłamów.

Powódka przebywała w szpitalu w dniach 5 – 10 listopada 2008 r.,

przechodząc w dniu 7 listopada 2008 r. operację zespolenia rzepki prawej nogi przy zastosowaniu metalowego łącza.

Po wypisaniu ze szpitala, wskutek doznanego uszkodzenia

rzepki kolana, nie mogła wykonywać podstawowych czynności życia codziennego pozostając pod opieką osób najbliższych. Mąż powódki i jej syn przejęli wykonywanie prac domowych typu pranie, gotowanie, sprzątanie. Powódka odczuwała silny ból nogi, dlatego zażywała znaczne ilości leków przeciwbólowych. Noga prawa bolała ją również po zdjęciu – po sześciu tygodniach – gipsu i przez następne trzy-cztery miesiące, kiedy powódka zaczęła poruszać się przy pomocy kul łokciowych.

Powódka uczęszczała na zabiegi rehabilitacyjne, w tym na odpłatne

zabiegi magnoterapii i ćwiczyła mięśnie nogi prawej. Zabiegi te poprawiły sprawność nogi powódki. Powódka przyjęła w tym okresie serię 30 bolesnych zastrzyków, aplikowanych w brzuch.

W dniu 27 maja 2009 r. powódka została ponownie hospitalizowana

w (...)Szpitalu (...)w W., gdzie poddano ją operacji usunięcia metalowego łącznika z kolana, która to wywołała ból nogi prawej u powódki na kolejne tygodnie. Bez powikłań pooperacyjnych została wypisana do domu. Powódka poddała nogę kolejnym zalecanym przez lekarza zabiegom rehabilitacyjnym, wykupując przepisane leki.

Obrażenia związane z upadkiem na metalowy odbojnik

pomimo leczenia operacyjnego wywołały trwałe zmiany w organizmie powódki,

Sygn. akt II Ca 858/13

- 3 -

powodując ograniczenie ruchomości kolana nogi prawej. Biegły sądowy stwierdził w związku z tym u powódki (...) uszczerbek na zdrowiu. Z uwagi na powikłania biegły sądowy nie wykluczył progresji pourazowych zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego nogi prawej.

Pismem z dnia 19 listopada 2008 r. powódka wezwała

(...)Sp. z o.o. do zapłaty zadośćuczynienia, któremu strona pozwana w dniu 15 grudnia 2008 r. odmówiła.

Powódka odczuwała stany lękowe w związku z utratą pełnej

sprawności, zmiany nastroju, wreszcie bezsenność, które próbowała niwelować zażywaniem leków uspakajających i nasennych. W miesiącu lipcu i sierpniu 2011 r. udała się na konsultację do psychologa, płacąc za wizyty łącznie 280 zł.

Obecnie powódka nadal odczuwa dolegliwości bólowe nogi prawej,

która nie jest do końca sprawna. Nadal, w szczególności przy zmianach pogody, odczuwa mocny ból nogi i bierze wtedy tabletki przeciwbólowe. Nie może do końca stawać swobodnie na uszkodzonej nodze, nie może też swobodnie nosić zakupów. Powódka w dalszym ciągu odczuwa lęk przed poruszaniem się po marketach, w szczególności po (...) Spółki (...). Zdarzenie z dnia 5 listopada 2008 r. spowodowało u niej trwały uszczerbek na zdrowiu psychicznym, oceniony przez biegłego sądowego psychiatrę i psychologa na (...), a to w związku ze zdiagnozowaniem u powódki zespołu stresu pourazowego z przedłużoną reakcją adaptacyjno-depresyjną i nerwicy pourazowej.

W dniu zdarzenia, tj. 5 listopada 2008 r. za stan czystości posadzek

w markecie (...)w S.odpowiadała firma sprzątająca – (...) Sp. z o.o. (...)w K.na podstawie zawartej z (...)Sp. z o.o.(...)w K.umowy. W okresie zdarzenia pracownicy spółki sprzątającej wykonywali prace związane z utrzymywaniem czystości należycie. Nie sporządzono protokołów z kontroli czystości, z których wynikałyby zaniedbania mające bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo klientów marketu (...) w S..

Przy takich ustaleniach Sąd Rejonowy uwzględnił częściowo powództwo i zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 13.315 zł

- 4 -

w tym 13.000 tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, przyjmując odpowiedzialność pozwanej za skutki zdarzenia z 5 listopada 2008 r.

Sąd uznał, że (...) Sp. z o.o. pozostawiając

niezabezpieczony i nieoznakowany w żaden sposób zamontowany odbojnik o ostrym zakończeniu uchybiła obowiązkowi dbania o bezpieczeństwo klientów marketu. Okoliczność, że odbojnik co do zasady posiadał certyfikat dopuszczający do użytku oraz, że odbojnik został „zaakceptowany” przez służby badające dopuszczenie marketu (...)w S.do użytku, nie przekonała sądu, że odpowiedzialność (...)Sp. z o.o. za skutki omawianego zdarzenia jest wyłączona. Problem bezpieczeństwa zamontowania takiego elementu należało oceniać z punktu widzenia możliwości wywołania zagrożenia, stopnia wywołania takiego zagrożenia oraz wdrożonego przez pracowników marketu (...)sposobu ochrony przez zagrożeniem. Zamontowanie odbojników na rogach bonet mroźniczych miało służyć ochronie tych bonet przed ich obiciem przez wózki zakupowe prowadzone przez klientów marketu. Bonety posiadają na całej swojej długości element stanowiący swoisty „zderzak”, zamontowany przez producenta, a zatem odbojnik metalowy montowany przy bonetach stanowił dodatkowy element ochrony urządzenia. Odbojnik został wykonany ze stopu metalu w kształcie kątownika, miał szary kolor i był niskich rozmiarów., jego krawędzie nie były zabezpieczone elementem miękkim, a sam odbojnik nie był oznakowany np. żywym kolorem, który zwracałby uwagę klientów marketu na jego miejsce zamontowania. Budynki, w tym budynki handlowe i urządzenia z nim związane „powinny być wykonane w sposób niestwarzający niemożliwego do zaakceptowania ryzyka wypadków w trakcie użytkowania”. Analizując przepisy § 291-298 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002, Nr 75, poz. 690), sąd wskazał, że wszelkie elementy związane z budynkiem typu tablice informacyjne, reklamy, dekoracje – a więc i zabezpieczenia typu odbojniki – powinny być tak usytuowane, zamocowane, aby nie stanowiły potencjalnego zagrożenia bezpieczeństwa dla użytkowników budynku. Pozostawienie na niskiej wysokości ostrego elementu metalowego powodowało wystąpienie realnego stanu zagrożenia dla zdrowia klientów marketu.

Sygn. akt II Ca 858/13

- 5 -

Tym samym element, który miał chronić rzecz, faktycznie zagrażał zdrowiu ludzi. W takim przypadku brak zamontowania osłony miękkiej na krawędziach metalowego zabezpieczenia daje podstawę do przyjęcia, że (...)Sp. z o.o. dopuściła się rażącego niedbalstwa w zakresie zaniechania usunięcia elementu niebezpiecznego dla klientów marketu. Fakt, że do chwili zdarzenia z udziałem powódki, nie było zgłoszenia podobnego przypadku, nie wyklucza przypisania odpowiedzialności (...)Sp. z o.o. za utrzymanie elementu zagrażającego zdrowiu klienta na terenie marketu, którego istnienie wywołało uszczerbek na zdrowiu klienta. Jeśli powódka poślizgnęła się na posadzce i upadła na odbojnik, albo jeśli powódka potknęła się o odbojnik i upadła na niego, to w obu przypadkach i tak odbojnik zadziałał jak element ostry – „gilotyna”, wywołując naruszenie naturalnej łączności tkanek w ciele powódki. Omawiany przypadek z udziałem powódki jest odosobnionym i wyjątkowym, ale mieści się w granicach zwykłego powiązania między przyczyną i skutkiem. Odpowiedzialność (...)Sp.z o.o. znajduje oparcie w przepisie art.415 kc. Odpowiedzialność konstruowana w oparciu o wskazaną normę wymaga ziszczenia się trzech przesłanek, a mianowicie powstania szkody, zdarzenia, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy oznaczonego podmiotu (czyn niedozwolony) oraz związku przyczynowego pomiędzy owym zdarzeniem, a szkodą. W ocenie Sądu, niewątpliwym jest, że wszystkie te elementy warunkujące zasadne przyjęcie odpowiedzialności deliktowej strony pozwanej zostały w niniejszej sprawie spełnione. W związku z tym, że powódka na skutek zaniechania przez stronę pozwaną zabezpieczenia ostrej krawędzi odbojnika albo widocznego jej oznakowania doznała szkody stwierdzonej i szczegółowo opisanej przez biegłego sądowego z zakresu chirurgii, to przysługiwało jej roszczenie przewidziane w przepisie art.444 § 1 kc i art.445 § 1 kc o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Wszystkie opinie sporządzone przez biegłych sądowych na potrzeby niniejszego procesu Sąd uznał za prawidłowe, a wnioski końcowe zawarte w tych opiniach przyjął w całości przy ustalaniu stanu faktycznego.

Sąd w związku z ustaleniami dotyczącymi stanu zdrowia powódki

uwzględnił przy zasądzeniu kwoty odszkodowania wydatki powódki udokumentowane rachunkami, fakturami na kwotę 752,63 zł. Ustalając wysokość

- 6 -

zadośćuczynienia Sąd wziął pod uwagę fakt fizycznego uszkodzenia ciała u powódki i fakt konieczności odwrócenia jego skutków – podjęcia leczenia przez powódkę, w tym hospitalizacji wraz z zabiegami operacyjnymi. Sąd uwzględnił też, że uszkodzenie ciała powódki nie polegało jedynie na wystąpieniu urazów fizycznych, ale również na wystąpieniu urazów psychicznych – odczuwaniu dyskomfortu psychicznego związanego z brakiem samodzielności ruchowej przez długi czas i ograniczeniem poprzez to swobody w wykonywaniu codziennych czynności. Rozmiar szkody u powódki i ustalony łącznie na (...)uszczerbek na zdrowiu oraz niepomyślne rokowania na przyszłość uzasadniały przyznanie powódce zadośćuczynienia w wysokości 17.000 zł i ustalenie odpowiedzialności strony pozwanej na przyszłość względem powódki za skutki omawianego zdarzenia. Łącznie więc na rzecz powódki sąd zasądziłby kwotę 17.753 zł, gdyby nie uznał, że powódka przyczyniła się w (...)do powstania szkody. Obowiązkiem dorosłego człowieka jest dbać o swoje bezpieczeństwo w każdych warunkach, rozglądać się przewidując nawet potencjalne zagrożenia. Skoro na terenie marketu nie było dużego zatłoczenia, nie zaszły też inne okoliczności w pobliżu powódki, które mogłyby rozproszyć jej uwagę, to uznać należy, że powódka nie była skupiona w należyty sposób na otoczeniu. Gdyby powódka dochodząc do bonety mroźniczej miała zachowaną „czujność”, rozejrzała się starannie, to niewątpliwie dostrzegłaby niską przeszkodę – odbojnik, co uchroniłoby ją przed potknięciem się o niego, albo w przypadku poślizgu wywołałoby reakcję obronną w postaci zmiany sposobu bądź kierunku upadku. Skoro przez lata funkcjonowania marketu (...)w S.nie miały miejsca zdarzenia podobne, to stwierdzić należy, że pomimo istnienia potencjalnego zagrożenia, zachodziła możliwość uniknięcia go. Z tego względu, że sąd przyjął, że powódka przyczyniła się do powstania szkody swoim rozkojarzeniem to pierwotnie wyliczoną kwotę odszkodowania i zadośćuczynienia zmniejszył do kwoty 13.315 zł (...). Sąd uznał, że obowiązek spełnienia świadczenia ciążył na (...) Sp. z o.o od dnia wezwania jej do zapłaty sprecyzowanej kwoty, czyli od dnia doręczenia odpisu pozwu w sprawie i w związku z tym od tego dnia, tj.23 listopada 2011 r. zasądził na podstawie przepisu art.481 kc ustawowe odsetki od kwoty 13. 315 zł.

Sygn. akt II Ca 858/13

- 7 -

Z uwagi na częściowe uwzględnienie powództwa, na podstawie

przepisu art.100 kpc sąd odpowiednio rozliczył koszty procesu.

Apelacje od tego wyroku wniosły obie strony.

Strona pozwana zaskarżyła go w pkt I, II, V i VI zarzucając mu:

1). naruszenie przepisów postępowania – art.233 § 1 kpc przez dokonanie przez Sąd I instancji istotnych ustaleń faktycznych sprzecznie z zebranym materiałem dowodowym polegających na przyjęciu, że naruszyła ona obowiązek zachowania szczególnej staranności w zapewnieniu swoim klientom warunków bezpieczeństwa na terenie sklepu w S., pomimo, że w markecie był zamontowany odbojnik posiadający wymagane certyfikaty i dopuszczenia do wykorzystania w budownictwie; dokonanie istotnych ustaleń faktycznych dotyczących rozmiaru cierpień fizycznych (bólu) powódki na podstawie własnych spostrzeżeń Sądu i opinii biegłych innych niż z zakresu badania i leczenia bólu, które to środki dowodowe nie są przydatne do stwierdzenia przyczyn i rozmiaru cierpień fizycznych; dokonanie ustaleń faktycznych dotyczących braku możliwości zauważenia odbojników przy bonetach sprzecznie z zebranym materiałem w postaci zdjęć odbojników zamontowanych w sklepie, na których są doskonale widoczne, a swoim kolorem nie stapiają się w „szaro-kremową” podłogę sklepu;

2). naruszenie prawa materialnego: art.415 kc poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie odpowiedzialności pozwanej pomimo, że zastosowała w sklepie wyroby posiadające odpowiednie certyfikaty, prawidłowo je zamontowała i utrzymywała we właściwym stanie technicznym; art.361 § 1 kc przez przyjęcie, że normalnym następstwem upadku w sklepie i uszkodzenia rzepki kolanowej są stany lękowe, zmiany nastroju, bezsenność, lęk przed poruszaniem się po marketach, zespół stresu pourazowego z przedłużoną reakcją adaptacyjno-depresyjną i nerwicą pourazową utrwaloną, przy jednoczesnym stwierdzeniu, iż zmiany osobowości powódki po upadku miały swoje podłoże w indywidualnych jej cechach i wcześniejszych przeżyciach; art.444 § 1 kc w zw. z art.362 kc przez zasądzenie na rzecz powódki kosztów konsultacji psychologicznych, mimo że dotyczą one leczenia zdrowia fizycznego i stanu psychicznego, za który ona nie odpowiada,

- 8 -

a jedynie powódka, której nieuwaga doprowadziła do upadku na odbojnik; art.445 § 1 kc w zw, z art.362 kc poprzez zasądzenie (...) zadośćuczynienia za krzywdę doznaną wskutek upadku, pomimo, że do upadku doszło tylko i wyłącznie z powodu potknięcia się powódki o odbojnik wskutek niezachowania podstawowych zasad korzystania z bonety mroźniczej; §§ 291-298 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U nr 75 poz.690) poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż odbojnik jest tablicą informacyjną, reklamą, dekoracją w sytuacji gdy ma on charakter stałego elementu wyposażenia, służącego do ochrony innych elementów lub wyposażenia przez uderzeniem lub obiciem.

Wskazując na te zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt I i II przez oddalenie powództwa oraz zmianę pkt V i VI przez zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów procesu za pierwszą instancję oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Powódka zaskarżyła wyrok w części – co do pkt III zarzucając mu:

1). naruszenie prawa materialnego – art.362 kpc poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że w (...) przyczyniła się do zaistnienia wypadku i powstania szkody, w sytuacji gdy z okoliczności sprawy wynika, że nie można jej przypisać przyczynienia się do powstania szkody;

2). naruszenie przepisów prawa procesowego mające wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia – art.233 § 1 kpc poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów oraz ocenę wadliwą z punktu widzenia logiki i zasad doświadczenia życiowego wyrażającą się w stwierdzeniu, że przyczyniła się do powstania szkody, gdyż nie dopełniła ciążącego na niej obowiązku rozglądania się i przewidywania nawet potencjalnego zagrożenia, podczas gdy jej zachowanie było obiektywnie prawidłowe oraz ostrożne w należytym stopniu, jakiego można wymagać w takich okolicznościach;

3). poczynienie ustaleń faktycznych sprzecznych ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym poprzez ustalenie, że ze względu na swoje rozkojarzenie i brak skupienia w należyty sposób na otoczeniu przyczyniła się w (...) do powstania

Sygn. akt II Ca 858/13

- 9 -

szkody i jej rozmiaru, podczas gdy jej zachowania nie można uznać za nieostrożne czy nieprawidłowe.

Wskazując na powyższe zarzuty powódka wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz kwoty 17.753 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 23 listopada 2013 r. oraz zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego; ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy rozpoznając obie apelacje oparł się na ustaleniach faktycznych Sądu Rejonowego uzasadnionych zebranym w sprawie materiałem dowodowym, z wyjątkiem ustaleń dotyczących przyczynienia się powódki do powstania szkody i jej rozmiaru i zważył, co następuje:

Apelacja powódki podlegała uwzględnieniu, natomiast apelacja strony pozwanej oddaleniu jako bezzasadna.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacji powódki, należy wskazać, że słusznie zarzuca ona naruszenie prawa materialnego – art.362 kc poprzez jego niewłaściwą subsumcję do ustalonego w sprawie stanu faktycznego i przyjęcie, że przyczyniła się do powstania szkody w (...), a co za tym idzie obniżenie należnego jej od strony pozwanej zadośćuczynienia i odszkodowania.

Sąd Rejonowy mimo poczynienia prawidłowych ustaleń co do okoliczności upadku powódki na metalowy odbojnik przy bonecie mroźniczej w następstwie którego doznała złamania rzepki prawej z przemieszczeniem odłamów oraz odpowiedzialności strony pozwanej za ten wypadek poprzez umieszczenie na niskiej wysokości na posadzce sklepu ostrego metalowego elementu w kształcie kątownika stwarzającego zagrożenie dla jego klientów, niezasadnie uznał, że powódka poprzez swoją nieuwagę i nieostrożność przyczyniła się do zaistniałego zdarzenia.

- 10 -

O przyczynieniu się powódki do powstania szkody możnaby mówić wówczas, gdyby jej zachowanie w markecie w pobliżu bonet mroźniczych uznać za obiektywnie nieprawidłowe, bądź nawet zawinione.

Jednakże w przypadku poszkodowanego trudno mówić wprost o jego winie w takim znaczeniu w jakim odnosi się to pojęcie do sprawcy szkody. Powódka przyczyniłaby się do powstania szkody jeśli nie zachowałaby należytej ostrożności w korzystaniu z bonety mroźniczej, tzn. jeśli jej zachowanie podczas robienia zakupów byłoby lekkomyślne, nieroztropne, odbiegające od przeciętnego wzorca postępowania w sklepie, a szkoda nie powstałaby hipotetycznie bez jej udziału.

Tymczasem w okolicznościach tej sprawy nie ma podstaw do przedstawienia powódce zarzutu zachowania niezgodnego z powszechnie przyjętymi regułami poruszania się po sklepie w trakcie robienia zakupów i „rozkojarzenia”. Ma rację skarżąca, że od osób robiących zakupy nie można oczekiwać, by ich uwaga w znacznym stopniu była skupiona na obserwowaniu posadzki, w sytuacji gdy naturalnym jest, że klienci sklepu są skupieni przede wszystkim na poszukiwaniu i wybieraniu potrzebnych im towarów.

Oczywistym jest, że każdy człowiek w każdej sytuacji powinien zachowywać się zgodnie ze zdrowym rozsądkiem i rozważnie, jednakże nie można wymagać od klienta w sklepie by swoją uwagę koncentrował na obserwacji podłogi, a nie półek na których jest umieszczony towar czy lad chłodniczych.

Jak wynika z niewadliwych ustaleń Sądu I instancji w chwili robienia przez powódkę zakupów w pobliżu bonet nie było tłoku, powódka nie spieszyła się, podeszła spokojnie do bonety na której skupiła swoją uwagę i nie zauważyła metalowego odbojnika przymocowanego do posadzki i kolorystycznie zlewającego się z nią.

W pobliżu bonet nie było żadnego ostrzeżenia o ostrych elementach wystających z podłogi, więc powódka podchodząc bezpośrednio do bonety w celu wyjęcia z niej produktu miała skierowany wzrok na tę bonetę, a nie na podłogę sklepu. Jej zachowanie było prawidłowe obiektywnie, więc nie można z nim wiązać powstania szkody jako normalnego skutku tego zachowania.

Sygn. akt II Ca 858/13

- 11 -

Tym samym powódce należy się zadośćuczynienie i odszkodowanie w pełnej, ustalonej przez Sąd I instancji, wysokości 17.753 zł będącej odpowiednią rekompensatą za doznaną przez nią krzywdę.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w pkt I i III w ten sposób, że zasądzoną na rzecz powódki kwotę 13.315 zł podwyższył do 17.753 zł stosownie do art.386 § 1 kpc (pkt I). O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł zgodnie z art.98 kpc w zw. z art.391 § 1 kpc odpowiednio do wyniku postępowania (pkt II). Nadto Sąd Okręgowy nakazał stronie pozwanej uiścić na rzecz Skarbu Państwa kwotę 222 zł tytułem opłaty sądowej od apelacji, od której powódka była zwolniona na podstawie art.113 ust.1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2010 r. nr 90 poz.594 ze zm.) (pkt III).

Przechodząc do apelacji strony pozwanej należy stwierdzić, że jej zarzuty są nieuzasadnione i stanowią jedynie nieuprawnioną polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu Rejonowego, zmierzającą do przedstawienia stanu faktycznego korzystnego dla skarżącej, ale nie znajdującego podstaw w zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Jak już wskazano na wstępie tych rozważań, dokonana przez ten Sąd ocena wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów odpowiada kryteriom z art.233 § 1 kpc i nie jest dowolna oraz znajduje oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym sprawy.

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art.233 § 1 kpc wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, gdyż tylko to może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Natomiast przekonanie strony o innej niż przyjął sąd doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu nie jest wystarczające dla podważenia tej oceny.

Takiej niewadliwej, wszechstronnej oceny dowodów wskazanych przez strony dokonał Sąd I instancji, a apelacja pozwanej skutecznie jej nie podważyła.

- 12 -

Jak trafnie wskazał Sąd Rejonowy powódka udowodniła istnienie związku przyczynowego pomiędzy szkodą jakiej doznała podczas pobytu w sklepie pozwanej na skutek upadku na metalowy odbojnik w kształcie kątownika a zachowaniem strony pozwanej, która ten element ochrony bonet mroźniczych umieściła na posadzce marketu, nie zabezpieczając jego ostrych kantów, ani nie odróżniając go kolorystycznie, bądź znakiem informacyjnym (ostrzegawczym) od tej posadzki, stwarzając, jak się okazało w przypadku powódki, realne zagrożenie dla zdrowia klientów sklepu.

Tym samym pozwana dopuściła się zaniedbań w zakresie należytego utrzymania powierzchni sklepowej w stanie zapewniającym bezpieczeństwo klientów.

Okoliczność, że odbojniki miały wymagane certyfikaty i były dopuszczone do stosowania w budownictwie nie oznacza, że umieszczone w wielkopowierzchniowym sklepie o dużym ruchu klientów, bez dodatkowych osłon, wystające ponad posadzkę i zlewające się z nią kolorystycznie, w tym konkretnym przypadku, nie stanowiły niebezpieczeństwa dla osób poruszających się w sklepie.

Elementy wyposażenia sklepu mające za zadanie ochronę bonet okazały się niebezpieczne dla klientów. Za taki stan rzeczy ponosi odpowiedzialność strona pozwana. Nie ma przy tym znaczenia czy odbojniki można zaliczyć do takich elementów związanych z budynkiem jak: tablice informacyjne, reklamy, dekoracje, jak to przyjął Sąd Rejonowy, powołując się na przepisy §§ 291-298 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75 poz.690). Istotnie powyższe przepisy dotyczą zasad obowiązujących w fazie projektowania i budowy budynków oraz dotyczą trwałych elementów budowli, ale zawierają dyrektywę takiego projektowania i wykonania obiektu budowlanego by nie stwarzał on niemożliwego do zaakceptowania ryzyka wypadków w trakcie użytkowania (§ 291 rozporządzenia).

Nietrafne są zarzuty skarżącej dotyczące błędnych ustaleń Sądu co do rozmiaru cierpień fizycznych powódki opartych na opiniach biegłych: z zakresu chirurgii urazowej i ortopedii – A. S.; z zakresu psychiatrii R. S. i psychologii J. O., tylko dlatego, że nie są to biegli z zakresu badania i leczenia bólu.

Sygn. akt II Ca 858/13

- 13 -

Z racji rodzaju urazu powódki doznanego w następstwie upadku na odbojnik, skutków tego urazu nie tylko w postaci obrażeń ciała, ale również w postaci ujemnych przeżyć psychicznych związanych z cierpieniami fizycznymi (stresu pourazowego z przedłużoną reakcją adaptacyjno-depresyjną i nerwicą pourazową, bezsennością, zmianami nastroju) biegli ci posiadali odpowiednie kwalifikacje do stwierdzenia przyczyn i rozmiaru tych cierpień, a wydane przez nich opinie mogły stanowić podstawę do ustalenia wysokości zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę powódki.

Rozmiar uszczerbku na zdrowiu jest jednym z kryteriów mierzenia krzywdy poszkodowanego, a w tym zakresie opinie biegłych jednoznacznie stwierdziły skutki urazu doznanego przez powódkę i rokowania na przyszłość. Nie ma podstaw do kwestionowania rzetelności wydanych opinii i prawidłowości umotywowania wniosków końcowych.

Wobec niewadliwych ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego nie może się ostać zarzut obrazy prawa materialnego – art.415 kc, 361 § 1 kc i 444 § 1 kc w zw. z art.445 § 1 kc i art.362 kc poprzez ich niewłaściwą subsumcję.

Powódka wykazała przesłanki odpowiedzialności deliktowej strony pozwanej – powstanie szkody, zdarzenie z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy określonego podmiotu oraz adekwatny związek przyczynowy między tym zdarzeniem i szkodą.

Nie doszło również do naruszenia przepisu art.361 § 1 kc poprzez przyjęcie, że następstwem zdarzenia z 5 listopada 2008 r. (upadku w sklepie i uszkodzenia rzepki kolanowej) jest nerwica pourazowa i zespół stresu pourazowego z przedłużoną reakcją adaptacyjno-depresyjną.

Dla przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej nie jest wymagane istnienie bezpośredniego związku przyczynowego między zdarzeniem a szkodą. Związek ten może być wieloczłonowy i składać się z szeregu ogniw pozostających ze sobą w stosunku, jaki zachodzi między przyczyną a skutkiem. Natomiast każde z tych zdarzeń odrębnie nie musi być bezpośrednią przyczyną szkody. Uznaniu normalności następstw nie sprzeciwia się okoliczność, że chodzi o dalsze skutki określonego zdarzenia ani, że mimo identycznych warunków zdarzenia określone następstwo nie zawsze występuje, jak również jego statystyczna rzadkość.

- 14 -

Jakkolwiek nie zawsze normalnym następstwem doznanego przez powódkę urazu są zaburzenia depresyjne i utrwalona nerwica, niemniej biegli stwierdzili wystąpienie u powódki tego rodzaju zaburzeń jako bezpośredniego następstwa wypadku uwarunkowanych indywidualnymi cechami jej psychiki oraz wcześniejszych przeżyć, a to oznacza, że gdyby nie doszło do przedmiotowego zdarzenia u powódki nie wystąpiłaby nerwica pourazowa i zespół stresu pourazowego.

Zatem dalsze zarzuty dotyczące bezzasadnego zasądzenia na rzecz powódki odszkodowania z tytułu wydatków na zabiegi rehabilitacyjne, leki i konsultacje psychologiczne oraz zadośćuczynienia za krzywdę z przyczyn omówionych wyżej nie zasługują na uwzględnienie.

Nie ma również potrzeby odnoszenia się do zarzutów zawartych w „uzupełnieniu apelacji” bowiem stanowią one w istocie jedynie uszczegółowienie zarzutów przytoczonych w apelacji, a ponadto są spóźnione.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy oddalił apelację strony pozwanej z mocy art.385 kpc przy braku jej usprawiedliwionych podstaw.