Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Świdnicy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2020 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Piotr Rajczakowski (spr.)

Sędziowie: Jerzy Dydo

Aleksandra Żurawska

po rozpoznaniu w dniu 21 maja 2020 r. w Świdnicy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa U. (...)w K.

przeciwko K. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Kłodzku

z dnia 24 października 2019 r., sygn. akt (...)

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że obniża zasądzoną kwotę z 21041,01 zł do 17374,71 (siedemnaście tysięcy trzysta siedemdziesiąt cztery 71/100) zł, zastrzegając solidarną odpowiedzialność pozwanego do tej kwoty z D. W., co do której orzeczono prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 29 marca 2019r. wydanym przez Sąd Rejonowy w K. sygn. akt (...) (pkt I), koszty procesu z 4670 zł do 3876,10 zł, zastrzegając solidarną odpowiedzialność pozwanego do tej kwoty z D. W., co do której orzeczono prawomocnym nakazem zapłaty z dnia (...) wydanym przez Sąd Rejonowy w K., sygn. akt (...) (pkt II), a dalej idące powództwo oddala, nie naruszając wyroku w pozostałym zakresie,

II.  oddala dalej idącą apelację,

III.  zasądza od pozwanego na rzecz strony powodowej 1426 zł kosztów postępowania apelacyjnego,

IV.  nakazuje stronie powodowej uiścić na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Świdnicy kwotę 102 zł tytułem części opłaty od apelacji, od której pozwany był częściowo zwolniony.

(...)

II Ca 1063/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 24 października 2019r. Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego K. W. (odpowiadającego solidarnie z D. W., która odpowiada na podstawie prawomocnego w stosunku do niej nakazu zapłaty, wydanego przez Sąd Rejonowy wK. w dniu 29 marca 2019r. w sprawie o sygn. akt (...)) na rzecz strony powodowej (...)z siedzibą w W., kwotę 21 041,01 (dwadzieścia jeden tysięcy czterdzieści jeden 01/100) zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 3 grudnia 2018r., z zastrzeżeniem ograniczenia odpowiedzialności pozwanego K. W. (odpowiadającego solidarnie z D. W.) do nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą nr (...), obciążonej hipoteką umowną zwykłą do kwoty 25 000 zł i hipoteką umowną kaucyjną do kwoty 10 000 zł. oraz zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 4 670 zł., tytułem zwrotu kosztów procesu z zastrzeżeniem ograniczenia odpowiedzialności pozwanego z tytułu kosztów procesu do kwoty 3 880,25 zł (odpowiadającego co do kwoty 3 880,25 zł solidarnie z D. W., która odpowiada na podstawie prawomocnego w stosunku do niej nakazu zapłaty, wydanego przez Sąd Rejonowy w K. w dniu 29 marca 2019r. w sprawie o sygn. akt (...). Sąd Rejonowy poczynił ustalenia faktyczne (k. (...)), które Sąd Okręgowy przyjął za własne (art. 387 § 2 ^{( 1 )}pkt 1). Rozważając poczynane ustalenia faktyczne Sąd pierwszej instancji uznał powództwo za uzasadniane na podstawie przepisu art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2204), zgodnie z którym przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Przepisu tego nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne. Powołany przepis art. 77 ustawy jest zatem, w ocenie Sądu, wyjątkiem od art. 117 k.c., który w sposób odmienny reguluje skutki przedawnienia roszczeń. Sąd powołał przy tym orzecznictwo Sądu Najwyższego. W tym zakresie Sąd Okręgowy również za własne przyjął oceny Sądu pierwszej instancji (k. 63-64, art. 387 § 2 ^{( 1 )}pkt 2). Sąd Rejonowy ponadto uznał także zarzut przedawnienia dotyczący roszczenia o odsetki za bezzasadny. Zauważyć bowiem należało, jak wskazał Sąd, że strona powodowa dochodziła zapłaty odsetek jedynie za okres trzech lat poprzedzających dzień wniesienia pozwu, a więc nie sposób, w ocenie Sądu Rejonowego, było przyjąć w świetle powyższego, iż roszczenie w tym zakresie uległo przedawnieniu. Sąd Okręgowy rozpoznając apelację zważył co następuje. Apelacja pozwanego podlegała częściowemu uwzględnieniu, aczkolwiek z zupełnie innych względów, aniżeli w niej podniesione. Zupełnie pozbawione podstaw są zatem wywody apelującego dotyczące następstw umorzenia egzekucji jako unicestwiających skutki przerwy biegu przedawnienia, czy też w przedmiocie przerwy biegu przedawnienia, w aspekcie tożsamości stron stosunku prawnego, a to z tej przyczyny, że m. in. roszczenie główne jest przedawnione, co do czego nie miał też wątpliwości powód opierając żądanie na powołanym przez Sąd Rejonowy przepisie art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2204). Również zupełnie bezpodstawną polemiką prawną jest wywodzenie przez skarżącego pierwszeństwa zastosowania przepisu art. 118 kc, mimo istnienia w porządku prawnym powołanego art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Wyrażony przez skarżącego pogląd pozostaje bowiem w sprzeczności z argumentacją prawną rozważań uzasadnienia zaskarżonego wyroku, opartą na powołanym w uzasadnieniu Sądu pierwszej instancji orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego jak i Sądu Najwyższego (zob. m. in. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 maja 2019 r., SK 31/17, OTK-A2019/21, wyrok SN z dnia 20 lutego 2018 r., V CSK 212/17 oraz wyrok SN z 14 października 2016 r., I CSK 616/15), a z których jednoznacznie wynika, wbrew odmiennemu stanowisku skarżącego, że przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej, poza roszczeniami o świadczenia uboczne. Dlatego też wywody apelującego należało uznać za nietrafne. Odnośnie natomiast tychże świadczeń ubocznych Sąd Okręgowy stanął jedynie na odmiennym stanowisku, niż stanowisko wyrażone przez Sąd pierwszej instancji. Zatem mimo braku podniesienia w tym przedmiocie, w apelacji, stosownego zarzutu naruszenia właściwego przepisu prawa materialnego, a które to naruszenie Sąd drugiej instancji, rozpoznając sprawę na skutek apelacji, bierze od rozwagę z urzędu, będąc jedynie związanym zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa procesowego (zob. m. in. uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, mającą moc zasady prawnej, z dnia 31 stycznia 2008r., III CZP 49/07, OSNC 2008r., Nr 6, poz. 55 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z 14 czerwca 2013r., V CZ 25/13, Wyd. Lex nr 1360386), Sąd Okręgowy dostrzegł tego rodzaju naruszenie, odnoszące się właśnie do przepisu art. 77 zdanie 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. W ocenie Sądu Okręgowego, a wbrew stanowisku Sądu pierwszej instancji, również należność odsetkowa strony powodowej jest w całości przedawniona, w tym również za dochodzony pozwem okres 3 lat poprzedzających wniesienie pozwu w niniejszej sprawie. Nie może budzić wątpliwości, że wierzytelność poprzednika prawnego strony powodowej stała się wymagalna przed dniem 21 grudnia 2005r., kiedy to został wystawiony bankowy tytuł egzekucyjny (k.(...), stwierdzający taką wymagalność. Mające następnie przerwy biegu przedawniania nie mogły odnieść skutku wobec strony powodowej, gdyż nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, czy przerwę spowodowaną wnioskiem o nadanie klauzuli takiemu tytułowi (art. 123 § 1 pkt 2 k.c., zob. m. in. wyrok, z uzasadnieniem, Sądu Najwyższego z 28 sierpnia 2019r., IV CSK 438/18, oraz uchwały Sądu Najwyższego: z 9 czerwca 2017r., III CZP 17/17 i z 29 czerwca 2016r., III CZP 29/16). Nie budzi zaś wątpliwości, a co uszło uwagi tak strony powodowej jak i Sądu pierwszej instancji, że roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego (zob. m. in. uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2005r., III CZP 42/04). Gdy zatem także cała należność odsetkowa ulegała przedawnieniu, to kwestią zasadniczą było rozstrzygnięcie, czy podstawą dochodzenia odsetek mógł być przepis art. 77 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. W tej kwestii w orzecznictwie Sądu Najwyższego jak i sądów powszechnych zarysowały się dwa stanowiska. Według pierwszego z nich, zawartego w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2012 r., III CSK 282/11, przedawnienie roszczenia w stosunku do dłużnika osobistego o odsetki ustawowe za opóźnienie, zabezpieczone przez hipotekę kaucyjną, nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej i tak długo, jak hipoteka kaucyjna figuruje w księdze wieczystej, tak długo wierzyciel może liczyć na ich zaspokojenie z nieruchomości. Drugi pogląd został zaprezentowany jest w szczególności w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2017 r., V CSK 233/16 i z dnia 18 maja 2017 r., III CSK 215/16. W uzasadnieniu wyroku w sprawie V CSK 233/16 wskazano, że przedawnienie roszczeń jest przewidziane po to, żeby stabilizować stosunki prawne i gwarantować ich pewność (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 1991 r., III CRN 500/90, OSNCP 1992, nr 7-8, poz. 137), a odstępstwo od reguły wymaga przepisu ustawowego (art. 117 § 1 k.c.). Przedawnienie wierzytelności hipotecznych w szczególny sposób kształtuje art. 77 u.k.w.h. przewidując, że upływ terminu przedawnienia nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia, ale w zdaniu drugim ogranicza "wyłom w działaniu instytucji przedawnienia" przez to, że przepisu tego nie stosuje się do roszczenia o odsetki. Zatem treścią art. 77 u.k.w.h. nie jest wyznaczenie zakresu, w jakim wierzytelność uzyskuje zabezpieczenie hipoteczne, gdyż tej kwestii dotyczy art. 69 i art. 104 u.k.w.h., lecz powiązanie jakie istnieje pomiędzy przedawnieniem się zabezpieczonej wierzytelności a możliwością jej zaspokojenia z obciążonej rzeczy (prawa)". Zatem przedawnienie roszczenia dotyczącego zabezpieczonej wierzytelności nie ma znaczenia dla uprawnień wierzyciela tylko w zakresie niespłaconej należności głównej, natomiast nie ma podstaw, aby go nie uwzględniać w odniesieniu do roszczeń o odsetki. Argumentacja ta została także rozwinięta w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego w sprawie III CSK 215/16. Zatem w jego tezie stwierdzono, że właściciel przedmiotu hipoteki jest narażony na skuteczne dochodzenie od niego zapłaty w celu zaspokojenia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, choćby roszczenie o tę wierzytelność uległo przedawnieniu. Ochronie właściciela przedmiotu hipoteki służy w takiej sytuacji to, że zaspokojenie z przedmiotu hipoteki nie obejmuje roszczeń o świadczenia uboczne (np. odsetki), jeżeli właściciel podniesie co do nich zarzut przedawnienia. Na tle powyższych, szerokich i przekonujących (poddających analizie obie wskazane linie orzecznicze) rozważań zawartych w uzasadnieniu wyroku z dnia 7 lutego 2018r. (V CSK 180/17), Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, które Sąd Okręgowy podziela, że treścią art. 77 u.k.w.h. jest wyznaczenie powiązania jakie istnieje pomiędzy przedawnieniem się zabezpieczonej wierzytelności, a możliwością jej zaspokojenia z obciążonej rzeczy (prawa). Przedawnienie roszczenia dotyczącego zabezpieczonej wierzytelności nie ma znaczenia dla uprawnień wierzyciela tylko w zakresie niespłaconej należności głównej, natomiast nie ma podstaw, aby go nie uwzględniać w odniesieniu do roszczeń o odsetki. Gdy zatem, jak już wyżej wskazano, cała należność odsetkowa ulegała przedawnieniu, a podstawą dochodzenia odsetek nie mógł być przepis art. 77 ust. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, to żądanie przez stronę powodową zapłaty skapitalizowanych odsetek w kwocie 3.666,30 zł. (k. 2 odwr. i 4), nie mogło podlegać uwzględnieniu i o taką też kwotą zasadzona należność podlegała obniżeniu. Z powyższych względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 kpc, zmienił zaskarżony wyrok, a poniesione przez stronę powodową i prawidłowo określone przez Sąd Rejonowy (łącznie 4653 zł) koszty procesu, podlegały, na podstawie art. 100 kpc, stosunkowemu rozdzieleniu, przy uwzględnieniu wyniku sporu, który w 83% wygrała strona powodowa, a w 17% pozwany. Dalej idąca apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc (pkt II). O kosztach postępowania apelacyjnego, również rozdzielając je stosunkowo, orzeczono na podstawie powołanego art. 100 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc, przy przyjęciu tych samych proporcji i wysokości kosztów poniesionych: przez stronę powodową – 1800 zł, a przez pozwanego - 400 zł. (1800 zł x 83% minus 400 zł x 17% = 1426 zł.). O części opłaty od apelacji, od uiszczenia której pozwany był częściowo zwolniony, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz. U. z 2019r., poz. 785 ze zm.; pozostała do zapłaty kwota opłaty - 600 zł. x 17% = 102 zł.).

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

​  (...)

(...)

​  (...)

(...)

​  (...)

​  (...)

​  (...)

​  (...)

(...)

(...)