Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Świdnicy

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lipca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodnicząca:	SSO Ewa Rusin
Protokolant:	Ewa Ślemp

przy udziale (...) D. K.

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2025 r.

sprawy D. W.

syna H. i E. z domu K.

urodzonego (...) w D.

obwinionego z art. 10 ust. 1 w zw. z art. 5 pkt 2 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni

na skutek apelacji wniesionej przez (...) w W.

od wyroku Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie

z dnia 25 marca 2025 r., sygnatura akt II W 201/24

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,

II.  stwierdza, że koszty procesu w postępowaniu apelacyjnym ponosi Skarb Państwa.

Sygnatura akt IV Ka 418/25

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie z dnia 25 marca 2025 r. sygn. akt II W 201/24 D. W. uniewinniono od zarzutu popełnienia wykroczenia polegającego na tym, że w dniu 3 grudnia 2023 r., to jest w niedzielę objętą zakazem handlu oraz wykonywaniem czynności związanym z handlem, w P., jako (...) podmiotu (...) Sklep sp. z o.o. z siedzibą w D. wbrew przepisom ustawy, powierzył pracownicy A. B., wykonywanie pracy w handlu, to jest procesu sprzedaży oraz wykonywanie czynności związanych z handlem, polegających na wymianie towaru na środki pieniężne oraz podawaniu towaru klientom, w placówce handlowej zlokalizowanej w P. przy ul. (...) kwalifikowanego jako czyn z art. 10 ust. 1 w zw. z art. 5 pkt 2 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 301).

W konsekwencji orzeczenia uniewinniającego w pkt. II dyspozycji wyroku na podstawie art. 119 § 2 k.p.w. stwierdzono, że koszty postępowania ponosi Skarb Państwa.

Z wyrokiem tym nie pogodził się oskarżyciel publiczny (...) we W..

Apelujący wyrokowi temu zarzucił na podstawie art. 109 k.p.w. w zw. z art. 438 pkt 1 k.p.k.:

1.  obrazę przepisów prawa materialnego, mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, a to przepisu art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni poprzez błędną wykładnię tego przepisu, ograniczającą się wyłącznie do zastosowanie reguł znaczeniowych w celu odkodowania niezdefiniowanych przez ustawodawcę pojęć „zakład” oraz „prowadzenie działalności w zakresie kultury” i w konsekwencji przyjęcie przez Sąd, że ustawodawca dopuścił możliwość prowadzenia przez osobę prawną działalności kulturowej, jako działalności pobocznej w formie czytelni oraz przyjęcie braku związku funkcjonalnego, czy organizacyjnego, jaki musi istnieć pomiędzy placówką handlową a działalnością zakładu w zakresie kultury, podczas gdy prawidłowa interpretacja wskazanego przepisu przy uwzględnieniu reguł wykładni językowej, funkcjonalnej oraz systemowej ponad wszelką wątpliwość prowadzi do wniosku, że w przedmiotowym przepisie chodzi o handel w placówce handlowej znajdującej się w zakładzie prowadzącym działalność w zakresie kultury, że placówka handlowa z punktu widzenia przestrzennego powinna znajdować się na terenie zakładu i że powinna być funkcjonalnie podporządkowana zakładowi, stanowiąc uzupełnienie głównego jego zakresu działalności;

2.  obrazę przepisów prawa procesowego mających wpływ na treść orzeczenia, a to przepisów art. 7 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i przyjęcie przez Sąd wbrew zasadom wiedzy i doświadczenia życiowego, iż wydzielona na terenie sklepu część, opisana na banerze jako „Czytelnia” w której znajdowały się stolik, regał i na nich książki spełnia warunki pojęcia „zakładu prowadzącego działalność w zakresie kultury”, o jakim stanowi art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz niektóre inne dni, podczas, gdy prawidłowa ocena dowodów przy uwzględnieniu wskazanych zasad wiedzy i doświadczenia życiowego w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, w tym zeznań świadków, protokołu z kontroli ponad wszelką wątpliwość prowadzi do przeciwnego wniosku.

Apelujący w oparciu o powyżej przytoczone zarzuty na podstawie art. 109 k.p.w. w zw. z art. 427 § 1 k.p.k. wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego jej rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje;

Apelacja okazała się oczywiście słuszna, niemniej z przyczyn podniesionych niżej nie mogła doprowadzić do postulowanego orzeczenia kasatoryjnego.

Przed merytoryczną oceną podniesionych zarzutów apelacji, dla oczyszczenia przedpola, zwrócić należy uwagę na niekonsekwencję argumentacji zaskarżonego rozstrzygnięcia, przedstawioną w pisemnych motywach wyroku. I tak, z jednej strony Sąd meriti podnosząc, że poprzez prowadzenie zarówno placówki handlowej jak i czytelni w tym samym miejscu, w ramach tej samej infrastruktury (...) Sklep sp. z o.o. zwolniony jest od zakazu handlu, a więc tym samym obwiniony D. W. swoim zachowaniem nie wypełnił kompletu ustawowych znamion zarzucanego mu czynu, by w dalszej części uzasadnienia podnieść, że podstawą jego uniewinnienia było pozostawanie obwinionego w usprawiedliwionym błędzie co do karalności jego czynu, a to wobec uprzedniego uniewinnienia go wyrokiem Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie z dnia 27 lutego 2023 r., sygn. akt II W 298/22, utrzymanym w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 30 maja 2023r. sygn. akt IV Ka 359/23 od popełnienia czynu tożsamego, którego - wedle uprzedniego wniosku o ukaranie - miał się dopuścić w dniu 27 lutego 2022 r. Trudno stwierdzić jednoznacznie, która w istocie przesłanka doprowadziła sąd rejonowy do konstatacji, że obwinionego należy uniewinnić od zarzucanego mu czynu. Łączne przyjmowanie obu tych podstaw, jako powodu uniewinnienia jest niedopuszczalne, są one bowiem sobie przeciwstawne i wzajemnie się wykluczają.

Przechodząc do analizy przedstawionego środka zaskarżenia podnieść należy, że zarzut obrazy prawa materialnego może być skuteczną podstawą odwoławczą tylko wówczas, gdy apelujący aprobuje ustalenia faktyczne wyroku, ale kwestionuje prawidłowość stosowania prawa materialnego, które zostało wadliwie zinterpretowane przez sąd I instancji, to jest gdy sąd ten wadliwie zastosował przepis prawa materialnego pomimo, że w układzie okoliczności sprawy nie było to dopuszczalne, bądź wówczas, gdy sąd nie zastosował przepisu prawa materialnego pomimo, iż w konkretnym układzie było to obligatoryjne. Tym samym zarzut obrazy prawa materialnego może być zasadny tylko wtedy, gdy dotyczy zastosowania lub nie zastosowania przepisu zobowiązującego sąd do jego bezwzględnego respektowania. Taki właśnie słuszny zarzut wywiedziono w odniesieniu do poczynionej przez sąd I instancji wykładni przepisu art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz.U. z 2023r, poz. 158). Kolejny zarzut, określony przez skarżącego jako obraza przepisów prawa procesowego mająca wpływ na treść orzeczenia, a to, przepisów art. 7 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w., sprowadza się w istocie do zakwestionowania subsumpcji oraz nieprawidłowej wykładni przepisów ustawy, stąd oba te zarzuty, jako ściśle ze sobą związane, potraktowano jako jeden, zarzut z zakresu obrazy przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu.

Oczywiście rację ma skarżący podnosząc wadliwość dokonanej przez sąd rejonowy wykładni art. 6 ust. 1 pkt 10 cytowanej ustawy przez uznanie, iż ustawodawca nie wskazał na jakikolwiek związek funkcjonalny czy organizacyjny, jaki ma istnieć pomiędzy placówką handlową a działalnością kulturalną zakładu, co skutkowało kolejną wadliwą oceną, że brak jest podstaw do przypisania obwinionemu zachowania wyczerpującego znamiona zarzucanego mu czynu i w konsekwencji błędne wnioskowanie, że w przedmiotowej sprawie przepis ten pozwalał obwinionemu na legalne powierzenie wykonywania pracy w niedziele i święta w handlu oraz wykonywanie czynności związanych z handlem (powierzenie sprzedaży).

Brzmienie przedmiotowych uregulowań przepisów art. 6 ust. 1 pkt 10 w zw. z art. 5 pkt 2 wymienionej ustawy jest wszak jednoznaczne. Mimo tego, w realiach sprawy była forsowana ich nieprawidłowa wykładnia, zmierzająca do ekskulpowania zarzucanych zachowań poprzez uznanie, że zakaz handlu nie obowiązuje w placówkach handlowych w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku, i przyjęcie wniosku, że dla uznania za placówkę o takim charakterze wystarczające jest uruchomienie na jej terenie (...), jak w niniejszej sprawie.

W realiach faktycznych sprawy bezspornie ustalono, że obwiniony w dacie zarzucanego czynu pełnił funkcję (...)w spółce z o.o. (...) z siedzibą w D.. Przedmiotem tej działalności była sprzedaż detaliczna prowadzona w niewyspecjalizowanych sklepach z przewagą żywności, napojów i wyrobów tytoniowych. W ramach tej działalności gospodarczej spółka prowadziła placówkę handlową w P. przy ul. (...). Na terenie sklepu wydzielone zostało miejsce, gdzie umieszczono niewielki regał z książkami, stolik oraz krzesło, miejsce to opisano jako „Czytelnia”. Wypada nadto dodać, że zatrudnionej w dacie czynu pracownicy A. B. nie powierzono jakichkolwiek obowiązków związanych z obsługą potencjalnych klientów „biblioteki” a spółka w Krajowym Rejestrze Sądowym nie zarejestrowała działalności w postaci „czytelni” ( k. 11 v.)

Wbrew zatem interpretacji obwinionego prowizoryczne utworzenie „Czytelni” w prowadzonym przez niego sklepie, który wszak był placówką handlową, a więc miejscem, w którym oferowana jest do sprzedaży szeroka gama artykułów spożywczych, wyroby tytoniowe i alkohol nie powoduje, że stał się on zakładem prowadzącym działalność w zakresie kultury czy oświaty, w ramach którego działa placówka handlowa. Tylko zaś w takim układzie faktycznym możliwe jest przyjęcie, że nie działa ustawowy zakaz handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni. To bowiem placówka handlowa, w której nie obowiązuje zakaz prowadzenia działalności handlowej w określone dni stanowić ma placówkę w zakładzie, nie zaś odwrotnie.

Wykładnia sądowa omawianego przepisu została już wielokrotnie i jednoznaczne dokonana w obszernym orzecznictwie Sądu Najwyższego, aktualna linia orzecznicza została zaprezentowana również w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Wbrew jednak twierdzeniom Sądu Rejonowego pierwsza istotna wykładnia została zawarta już w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2023 r. sygn. III KK 155/23, nie zaś po dokonaniu kontroli w przedmiotowej sprawie. W cytowanym orzeczeniu Sąd Najwyższy podniósł: O zakładzie prowadzącym działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku (art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz. U. z 2021 r. poz. 936) można twierdzić wówczas, gdy zespół wyodrębnionych obiektów materialnych przedsiębiorstwa wiąże się z działalnością kulturalną, sportową, oświatową, turystyczną lub wypoczynkową. Umieszczenie określonych sprzętów w placówce handlowej nie czyni z niej "zakładu prowadzącego działalność sportową" w rozumieniu ww. przepisu. …Zakład, o jakim mowa wyżej ma być jednostką główną, a placówka handlowa korzystająca ze zwolnienia z zakazu prowadzenia handlu w niedziele i święta powinna się mieścić w ramach tego zakładu - nie odwrotnie. Kolejne judykaty Sądu Najwyższego nader czytelnie i konsekwentnie podtrzymują wskazaną linię wykładni, i tak w orzeczeniach z dnia 18.102023r sygn. akt III KK 57/23, z dnia 16.11.2023r. sygn. akt I KK 346/23, z dnia 19.12.2023r. sygn. akt III KK 440/23 czy z dnia 28.05.2024r sygn. akt V KK 9/24 ( baza danych LEX).

Także w najnowszym orzeczeniu (vide wyrok z dnia 16 kwietnia 2025 r., sygn. akt III KK 34/25) Sąd Najwyższy ponownie podkreślił, że treść przepisu art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy z 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, jednoznacznie wskazuje, że zakaz handlu w niedziele i święta nie obowiązuje placówek handlowych w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku. Unormowanie to nie dotyczy natomiast odwrotnej relacji przestrzennej tj. sytuacji, gdzie to w placówce handlowej prowadzona jest działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku. Z tego względu zwolnione od zakazu handlu w niedziele są placówki handlowe niejako podporządkowane zakładom świadczącym działalność w zakresie m.in. kultury, albowiem placówki takie muszą znajdować się w tych zakładach, a nie na odwrót.

Analiza powyższej linii orzeczniczej wyklucza uznanie, że przepis ów pozwala na odwrócenie wskazanej w nim sytuacji, a więc na wyłączenie zakazu w stosunku do placówek handlowych, na terenie których znajdują się zakłady prowadzące działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku. Spod działania zakazu nie są zatem wyłączone sklepy, centra handlowe, hale, które prowadzą działalność handlową i na terenie których znajdują się czytelnie, punkty biblioteczne, biura turystyczne, warsztaty naprawy sprzętu sportowego itp.

Słuszna natomiast pozostaje, wyartykułowana w końcowej części uzasadnienia zaskarżonego wyroku konkluzja, że obwiniony działał w usprawiedliwionej nieświadomości, że czyn zagrożony jest karą. Ustalił sąd I instancji, iż Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie wyrokiem z dnia 27 lutego 2023 r., sygn. akt II W 298/22 uniewinnił D. W. od popełnienia dwóch czynów polegających na tym, że w dniu 27 lutego 2022 r. wbrew zakazowi powierzył wykonywanie pracy w handlu oraz wykonywanie czynności związanych z handlem (powierzenie sprzedaży) w szeregu placówkach handlowych (łącznie 9), kwalifikowanych z art. 10 ust. 1 w zw. z art. 5 pkt 2 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni. Powodem takiej decyzji było ustalenie, że czyn obwinionego nie wypełnił znamion wykroczenia. Wyrok ten utrzymany został w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 30 maja 2023 r., sygn. akt IV Ka 359/23. Sąd ten podzielił argumentację przedstawioną przez Sąd rejonowy konkludując, że sposób zaaranżowania czytelni w skontrolowanych sklepach D. W.mieścił się w wyjątku uprawniającym go do prowadzenia działalności handlowej w niedzielę.

Stan tak ukształtowany prawomocnym orzeczeniem, korzystnym dla obwinionego (prawomocnym z dniem 30 maja 2023 r.), a także koincydencja czasowa między datą czynu objętego niniejszym postępowaniem (3 grudnia 2023 r.) oraz wydaniem pierwszej istotnej sądowej wykładni przepisu art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy z 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (13 września 2023 r. w sprawie o sygn. III KK 155/23) prowadzi do jednoznacznej konkluzji, że nieświadomość obwinionego zagrożenia czynu karą była w jego przypadku usprawiedliwiona.

Niniejszy wyrok odwoławczy jednoznacznie przesądza, że dotychczas promowana przez obwinionego wykładnia cytowanych przepisów przedmiotowej ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni była całkowicie błędna, a ewentualne kolejne naruszenia przez obwinionego omawianej normy prawnej nie będą mogły być usprawiedliwione błędem co do karalności czynu, a więc liczyć się powinien z poniesieniem odpowiedzialności karnej.

Skoro w sprawie nie występują w sprawie uzasadnione podstawy faktyczne ani procesowe do uchylenia zaskarżonego wyroku i skierowania sprawy do jej ponownego rozpoznania przez sąd I instancji w rozumieniu art. 109 § 2 k.p.w w zw. z art. 437 § 2 k.p.k., zaskarżony wyrok należało utrzymać w mocy.

O kosztach sądowych postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 121 kpk w zw. z art. 636 § 1 k.p.k., stwierdzając ich poniesienie przez Skarb Państwa.

SSO Ewa Rusin