Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Świdnicy

1.Przewodnicząca:

1.SSO Ewa Rusin

1.Protokolant:

1.Magdalena Telesz

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 743/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 17 lipca 2024r. sygn. akt III K 891/23

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

I. O.

Nie figuruje w Krajowym Rejestrze Karnym jako osoba karana sądownie.

Informacja KRK z dnia 7.10.2024r.

229

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Informacja KRK z dnia 7.10.2024r.

Niekwestionowany.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

I. apelacji prokuratora

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a wyrażający się w błędnym przeświadczeniu co do istnienia przesłanek do zastosowania wobec oskarżonej I. O. instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego na okres 1 (jednego) roku próby, podczas gdy okoliczności przedmiotowej sprawy - tj. przede wszystkim okres czasu w jakim dochodziło do przestępnych zachowań przekładający się na kilka lat nieustannego znieważania małoletniej córki M. O. wskazują, że wina oskarżonej oraz społeczna szkodliwość zarzuconego jej czynu są znaczne, nadto postawa wyżej wymienionej, w szczególności zaś brak refleksji nad własnym zachowaniem, nie uzasadniają przypuszczenia, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegała porządku prawnego i nie popełni kolejnego przestępstwa,

i wnoszę

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zaskarżonym wyrokiem przypisano oskarżonej czyn polegający na tym, że

w okresie od 19 lipca 2016 r. do 27 czerwca 2022 r., z wyłączeniem okres od 21 lutego 2022r. do 05 kwietnia 2022r., w W., woj. (...), działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru znieważyła swoją małoletnią córkę M. O. słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, tj. czyn kwalifikowany z art. 216§1 k.k. w zw. z art. 12§1 k.k., co wprost wynika z treści wyroku i opisu tego czynu wskazanego w sekcji 1 pisemnych motywów uzasadnienia. Opis tak przytoczony pozwala na uprawnione wnioskowanie, iż oskarżonej przypisano sprawstwo jednorazowego działania w postaci zniewagi wobec pokrzywdzonej, podczas gdy – czego nie dostrzegł sąd I instancji - zarzut aktu oskarżenia został sformułowany znacznie szerzej cyt. „znieważała”, co oznacza wielokrotność zarzucanego działania zarzucanego oskarżonej, tym bardziej, że w opisie czynu zarzucanego zawarto także określenie „w krótkich odstępach czasu”.

Zestawienie treści zaskarżonego wyroku i zarzutu aktu oskarżenia prowadzi do wniosku, że sąd I instancji nie rozpoznał sprawy w pełnym zakresie przedmiotowym.

W tym miejscu wypada przypomnieć, że granice przedmiotowe procesu zakreśla zdarzenie faktyczne, które oskarżyciel opisał w akcie oskarżenia w formie zarzutu, przy czym przedmiotem procesu nie jest ani opis czynu ani jego prawna formuła zaproponowana przez oskarżyciela, lecz sam czyn oskarżonego jako zdarzenie (zachowanie) zarzucone w akcie oskarżenia.

Ponadto w pisemnych motywach wyroku sąd I instancji w części ustaleń faktycznych niestety jedynie powielił opis czynu przypisanego, nie pochylając się nad konstrukcją zarzutu, nie dostrzegając także i zastosowanej tamże do przedmiotowej zniewagi z art. 216 § 1 kk konstrukcji czynu ciągłego z art. 12 § 1 kk w postaci działania oskarżonej w okresie od 19 lipca 2016 r. do 27 czerwca 2022 r.,w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru.

Oczywiście tego rodzaju konstrukcja czynu ciągłego byłaby dopuszczalna, o ile wynikałaby z poczynionych w toku przewodu sądowego ustaleń faktycznych, potwierdzających że działanie oskarżonej spełniło trzy przesłanki przyjęcia omawianej konstrukcji. Pierwsza z nich to ustalenie, że oskarżona dopuściła się więcej niż jednego zachowania zniewagi w krótkich odstępach czasu, druga – wynikająca z ustalenia, że oskarżona działała w wykonaniu zamiaru powziętego z góry w odniesieniu do wszystkich zachowań, przy czym skonkretyzowany zamiar dotyczący ich wszystkich musi istnieć już przed podjęciem pierwszego z nich ( tak w postanowieniu SN z 3.10.2011 r., V KK 96/11, LEX nr 1044083).

Zatem określenie „z góry powzięty” akcentuje wymóg tożsamości zamiaru w odniesieniu do wszystkich rozpatrywanych zachowań sprawcy – każde z tych zachowań ma stanowić wykonanie tego samego zamiaru powziętego przez sprawcę jeszcze przed pierwszym z nich (w porządku czasowym). Jeżeli warunek tożsamości wykonywanego zamiaru nie jest spełniony, to art. 12 § 1 kk nie ma zastosowania, chociażby nawet odstępy czasu między rozpatrywanymi zachowaniami były krótkie, oznacza to tym samym, że w zależności od ustaleń faktycznych w rachubę może wchodzić konstrukcja ciągu przestępstw art. 91 § 1 kk.

Ponadto istotą zamiaru sprawcy czynu ciągłego w rozumieniu art. 12 § 1 kk jest znaczenie przypisane w art. 9 § 1 kk, tj. wypełnienie zespołu znamion przedmiotowych czynu zabronionego określonego typu, ale wykonanie tego zamiaru - bezpośredniego jak i ewentualnego - następuje etapami, niejako

„ratalnie”.

W realiach niniejszej sprawy dotychczas zachodzi tylko trzecia przesłanka czynu ciągłego w postaci tożsamości pokrzywdzonej, bo przedmiotem zamachu oskarżonej jest dobro osobiste tej samej osoby pokrzywdzonej.

Brak pochylenia się nad omawianymi warunkami czynu ciągłego zwraca uwagę - w dalszej kolejności - na dowody prowadzone przez sąd I instancji i poczynione na ich podstawie ustalenia faktyczne wyroku.

I tak, wedle zeznań pokrzywdzonej składanych w dniu 27 czerwca 2022r. ( k. 91 akt) oskarżona ma nadużywać alkoholu i pod jego wpływem znieważać pokrzywdzoną wulgarnymi słowami. Cyt. „rodzice codziennie pili…mama jak była pijana to wyzywała mnie i siostrę…były to różne słowa…mama na trzeźwo mnie nie wyzywa…mama każdego wyzywa…to się zaczęło jak byłam w 2 klasie…” Rzecz jednak w tym, że przesłuchanie świadka było tak ogólnikowe, że w jego toku nie ustalono czytelnie ram czasowych rzekomego działania oskarżonej ani nawet daty ostatniego z takich czynów czy przebiegu chociaż jednego z takich zdarzeń.

Te niedostatki dowodowe są fundamentalnie istotne, bo poza przytoczoną relacją pokrzywdzonej (upośledzonej w stopniu lekkim, 14 – letniej w dacie przesłuchania) w sprawie nie występują obiektywne dowody potwierdzające jej ogólnikowe depozycje:

1). Sama oskarżona do winy się nie przyznaje, zaprzeczyła wyzwiskom kierowanym wobec pokrzywdzonej, podczas badania psychologicznego zaprzeczyła nadużywaniu alkoholu, w toku opiniowania nie zdiagnozowano u niej zespołu zależności alkoholowej. Oskarżona zna ogólne normy postępowania i stara się ich przestrzegać. Posiada kompetencje społeczne. Jest pozytywnie odbierana. Jest obowiązkowa i potrafi wywiązywać się z wykonania powierzonych jej zadań. Nie wykazuje skłonności psychopatologicznych. ( akceptowana przez sąd I instancji opinia psychologiczna k. 127-137) .

2).W mieszkaniu oskarżonej w inkryminowanym czasie nie odnotowano interwencji policyjnych w związku z jej zachowaniem.

3). Nadto zeznania bezstronnych świadków nie dostarczyły jakichkolwiek danych dla ustalenia, że oskarżona nadużywała alkoholu, także do sposobu jej zachowania i sprawowania opieki nad dziećmi nie było zastrzeżeń, dzieci pozostające pod jej opieką realizowały obowiązek szkolny. W domu panował ład i porządek. W trakcie wizyt kuratorskich i pracowników opieki społecznej zarówno oskarżona jak i jej mąż byli trzeźwi ( vide zeznania kuratorów sądowych R. P. i A. N. oraz wizytującej regularnie rodzinę oskarżonej pracownika socjalnego świadka D. P.).

4) Nawet małoletni świadek - K. W.- koleżanka pokrzywdzonej, której skarżyła się na matkę, że rodzice piją i stają się wtedy agresywni w stosunku do niej, nie wierzyła we wszystkie opowieści pokrzywdzonej ( vide ustalenia wyroku sekcja 1).

W takim stanie dowodów aktualnie nie sposób zgodzić się z apelującymi co do przestępnych zachowań oskarżonej, polegających wieloletnim nieustannym znieważaniu małoletniej córki M. O..

Przedstawiona złożona sytuacja procesowa w zakresie konstrukcji czynu zarzucanego, czynu przypisanego wyrokiem i stan dowodów obciążających, nie pozwala aktualnie na akceptację zaskarżonego wyroku zarówno w zakresie warunkowego umorzenia postępowania ani na rzetelne odniesienie się do zarzutów obu apelacji, domagających się orzeczenia zaostrzającego odpowiedzialność karną oskarżonej.

Wszak dla podjęcia przez sąd prawidłowej decyzji o warunkowym umorzeniu postępowania niezbędne jest jednoznaczne ustalenie, m. in. że wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, a okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości ( art. 66 § 1 kk).

Wniosek

o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Konieczność poczynienia pełnych ustaleń faktycznych co do tego, czy oskarżona w dacie określonej w akcie oskarżenia dopuściła się zarzucanych jej zniewag, w tym w ramach czynu ciągłego, a następnie – w razie ewentualnego ustalenia zakresu sprawstwa, dokonanie prawidłowej oceny winy i społecznej szkodliwości czynu, co powinno dostarczyć jednoznacznej podstawy dla prawidłowego rozstrzygnięcia końcowego w sprawie, w tym, czy oskarżona zasługuje na dobrodziejstwo warunkowego umorzenia postępowania czy też – jak tego oczekują apelujący – powinna zostać jej wymierzona kara.

3.2.

II. oskarżycielki posiłkowej:

1. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na treść tego orzeczenia (art. 438 pkt 3 k.p.k.) polegający na błędnym ustaleniu stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz winy oskarżonej przez brak dostatecznego uwzględnienia długiego okresu czynu oraz brak dostatecznego uwzględnienia faktu dysfunkcyjnego zachowania oskarżonej w stosunkach rodzinnych, w szczególności iż w postępowaniu nie przyznała się do zarzucanego czynu i nie okazała skruchy,

2. niesłuszne zastosowanie środka probacyjnego w postaci warunkowego umorzenia postępowania karnego (art. 438 pkt 4 k.p.k.). w sytuacji gdy brak podstaw do przyjęcia, iż wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, zaś okoliczności leżące po stronie oskarżonej nie uzasadniają przypuszczenia, iż pomimo warunkowego umorzenia postępowania będzie ona przestrzegała porządku prawnego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Odnoszenie się do zarzutów tej apelacji byłoby przedwczesne wobec nie rozpoznania sprawy przez sąd I instancji w sposób prowadzący do prawidłowych ustaleń faktycznych i to w stopniu rzutującym na treść wyroku.

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie oskarżonej winną zarzucanego jej aktem oskarżenia czynu i wymierzenie jej kary grzywny

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Jak w sekcji 3.1.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Nierozpoznanie sprawy przez sąd I instancji w sposób prowadzący do prawidłowych ustaleń faktycznych i to w stopniu rzutującym na treść wyroku.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Niezbędne dla prawidłowego wyrokowania.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.8.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Niedostateczne wyjaśnienie okoliczności faktycznych stawianego oskarżonej zarzutu.

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Dla wyjaśnienia kwestii sprawstwa i zawinienia oskarżonej należy przeprowadzić postępowanie rozpoznawcze w zakresie wszystkich dowodów zawnioskowanych w akcie oskarżenia, w szczególności przez bezpośrednie przeprowadzenie dowodu z zeznań pokrzywdzonej - z udziałem biegłego z zakresu psychologii - celem dokładnego sprecyzowania, w jakich datach doszło do zniewag ze strony oskarżonej, ich częstotliwości, pozostałych ich okoliczności, w tym wskazania świadków tych zdarzeń, następnie ich przesłuchania na ich okoliczności , dalej skonfrontowania tak pozyskanych dowodów z pozostałymi dowodami i przeprowadzenia ich oceny we wzajemnym powiązaniu zgodnie kryteriami art. 7 kpk.

O ile tak przeprowadzone postępowanie dostarczy danych potwierdzających sprawstwo oskarżonej co do konkretnie umiejscowionych w czasie zniewag, to w zależności od tych ustaleń koniecznym stanie się ewentualne rozważenie możliwości stosowania konstrukcji czynu ciągłego z art. 12 § 1 kk, względnie ciągu przestępstw z art. 91 § 1 kk.

W obu tych przypadkach należy także pamiętać o zweryfikowaniu przesłanki dopuszczalności procesu karnego w postaci przedawnienia karalności czynu ściganego z oskarżenia prywatnego.

Zarówno przy przestępstwach rozciągniętych w czasie, wieloczynowych, trwałych, jak i o charakterze ciągłym, za czas popełnienia takich przestępstw traktować należy ostatni moment działania sprawcy, w tym czas dokonania ostatniego z czynów składających się na realizację przestępstwa ciągłego. Tym samym nie jest tu istotne, w jakim momencie pokrzywdzony powziął wiedzę o osobie sprawcy odnośnie i odrębnie co do poszczególnych zachowań składających się na czyn ciągły, lecz moment, kiedy przekazuje organowi ścigania informację o sprawcy ostatniego z tych zachowań, wchodzących w skład czynu ciągłego.( tak w wyroku Sądu Najwyższego z dnia z dnia 24 października 2013 r.sygn. akt III KK 311/13 baza danych LEX nr 1379928.).

Nadto Postanowienie o wszczęciu postępowania karnego w trybie publicznoskargowym niejako wstępuje w miejsce skargi prywatnej. W takim układzie procesowym traci więc znaczenie termin trzyletni z art. 101 § 2 k.k., jako ściśle i wyłącznie powiązany z terminem rocznym liczonym od daty powzięcia przez pokrzywdzonego wiadomości o osobie sprawcy a termin przedawnienia karalności przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego wynosi pięć lat liczonych od chwili upływu roku liczonego od czasu kiedy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy. (art. 102 w zw. z art. 101 § 2 k.k.) - tak w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2022 r. I KK 244/22 LEX nr 3479965.

Objęcie ściganiem sprawy o przestępstwo prywatnoskargowe przez oskarżyciela publicznego i wystąpienie z aktem oskarżenia nie powoduje zmiany terminu przedawnienia w stosunku do tego, jaki ustawa przewiduje w postępowaniu wszczętym na skutek osobistej skargi pokrzywdzonego. W konsekwencji, jeżeli prokurator zamierza objąć ściganiem czyn z oskarżenia prywatnego w trybie art. 60 § 1 k.p.k., to przed skierowaniem do sądu aktu oskarżenia powinien upewnić się, kiedy pokrzywdzony powziął wiadomość o osobie sprawcy. Jeżeli nastąpiło to przed upływem roku, to także prokuratora obowiązuje roczny, a nie trzyletni termin przedawnienia przewidziany w art. 101 § 2 k.k. ( tak w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2014 r. Opublikowano: OSNKW 2014/9/69).

Natomiast w aprobowanym postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia z dnia 24 lipca 2024 r. sygn. akt II KK 20/24, LEX nr 3747870: Nawet, gdy dojdzie do objęcia przestępstwa prywatnoskargowego ściganiem z urzędu w trybie art. 60 § 1 k.p.k., to także wówczas należy stosować terminy przedawnienia określone w art. 101 § 2 k.k. oraz z art. 102 k.k. A zatem, jeżeli sąd przyjmuje, że popełniono przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego, to niezależnie od rodzaju skargi i wyrażonej w niej prawnej oceny czynu, a także trybu postępowania, stosuje sąd właściwe dla tego rodzaju przestępstwa przepisy o przedawnieniu. Pięcioletni okres przewidziany w art. 102 k.k. biegnie wówczas od zakończenia okresów przedawnienia wskazanych w art. 101 § 2 k.k. Terminy te obowiązują również prokuratora, jeżeli obejmie taki czyn ściganiem.

1.9.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

SSO Ewa Rusin

1.10.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

orzeczenie o winie

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Kurator małoletniej oskarżycielki posiłkowej

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

orzeczenie w całości

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana