Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Świdnicy

1.Przewodnicząca:

1.SSO Agnieszka Połyniak (spr.)

1.Sędziowie:

1.SO Ewa Rusin

2.SR del. do SO Sebastian Kowalski

1.Protokolant:

1.Dorota Bawolska

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 866/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 17 września 2024r. w sprawie sygn. akt III K 1141/23

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

C. K.

Sąd odwoławczy uzupełnił postępowanie dowodowe dopuszczając dowód z pisemnej opinii sądowo – psychologicznej sporządzonej przez biegłą A. W., uczestniczącą w przesłuchaniu świadka J. K. na okoliczność zdolności postrzegania, zapamiętywania i odtwarzania zdarzeń, o których zeznawała dnia 01 marca 2024r., a objętych zarzutami w kontekście samodzielności formułowania ocen związanych ze zdarzeniami, które opisywała w zeznaniach. Biegła w wydanej opinii stwierdziła, że badana nie jest upośledzona umysłowo – funkcjonuje na poziomie normy intelektualnej adekwatnej do jej poziomu wiekowego. Stwierdziła jednak osłabienia parametrów poznawczych, wskazując jednocześnie, że jednoznaczna ocena etiologii tego osłabienia bez dokumentacji i/lub szczegółowej diagnostyki psychologicznej nie jest jednak możliwa. Osłabienie tych parametrów nie znosi jednak zdolności J. K. do zapamiętywania, przechowywania i przypominania (w tym odtwarzania) spostrzeżeń, zdarzeń, sytuacji, a jedynie osłabia te predyspozycje. Podczas czynności sądowych objawów psychopatologicznych, które mogłyby zniekształcająco lub deformująco wpływać na zdolności opiniowanej do spostrzegania i odtwarzania spostrzeżeń, a tym samym mieć wpływ na treść wypowiedzi, u świadka nie zaobserwowała.

pisemna opinia sądowo – psychologiczna wydana przez biegła psycholog A. W.

k. 451 - 455

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

pisemna opinia sądowo – psychologiczna wydana przez biegła psycholog A. W.

powołana biegła dysponuje wiadomościami specjalnymi niezbędnymi dla stwierdzenia okoliczności będących przedmiotem zleconej jej opinii, którą wydała także w oparciu o obserwacje dotyczące zachowania J. K. w tracie przesłuchania, mając na uwadze sposób złożenia zeznań, w powiązaniu do przekazanych treści. Wnioski biegłej, jak też przedstawiona argumentacja wskazują, że są one z sobą wewnętrznie niesprzeczne, sposób argumentacji jest jasny i logiczny. Nie ma żadnych uzasadnionych podstaw do kwestionowania treści opinii, w tym wniosków z niej płynących, które są jednoznaczne i miarodajne dla oceny wiarygodności świadka dokonanej przez Sąd orzekający.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrońca oskarżonego zaskarżonemu wyrokowi zrzucił:

1.  obrazę prawa procesowego mogącą mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku tj. art. 186 § 1 k.p.k. w zw. z art. 182 § 1 k.p.k. poprzez dokonanie ustaleń faktycznych w oparciu o złożone w postępowaniu przygotowawczym przez syna oskarżonego K. K. zeznania, pomimo, że przed Sądem skorzystał on z prawa do odmowy składnia zeznań;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że oskarżony dopuścił się w lutym 2016r. czynów opisanych w pkt I ppkt 1 i 2 wyroku – ustalenie to jest oczywiście sprzeczne z zeznaniami świadków, w szczególności samej pokrzywdzonej N. K.

3.  obrazę prawa materialnego tj. art. 200 § 1 kk poprzez przyjęcie w oparciu o lapidarne zeznania N. K., że pocałunek w usta na przywitanie wyczerpuje znamiona tego przestępstwa

4.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że oskarżony dopuścił się czynu opisanego w pkt I ppkt 4 wyroku, ewentualnie błędne zakwalifikowanie opisanego tam zachowania jako czynu z art. 200 § 1 k.k.

5.  wymierzenie oskarżonemu rażąco niewspółmiernie surowych kar jednostkowych oraz rażąco niewspółmiernej kary łącznej

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja obrońcy oskarżonego w tej części, w której kwestionował uznanie jego sprawstwa i winy nie zasługiwała na uwzględnienie, w ujawnionych okolicznościach sprawy jedynie zarzut dotyczący rażącej surowości kary łącznej okazał się być uzasadniony.

Sąd a quo prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe i zgromadził materiał dowodowy, który uprawniał do dokonania jednoznacznych i niebudzących wątpliwości odnośnie sprawstwa C. K. w zakresie wszystkich przypisanych mu czynów. Ustalenia te uprawniały nadto do uznania, iż ponosi on także winę, co obligowało do wymierzenia kar za poszczególne występki. Skarżący w tej części nie przedstawił przekonujących argumentów, które świadczyłyby, że Sąd meriti naruszył zasady rzetelnego procedowania, nie uwzględniając celów postępowania karnego, jak też zasad wymiaru kary tak, by spełniała ona wymogi określone w art. 53 k.k.

Choć prawdą jest, że doszło do obrazy art. 186 § 1 k.p.k. w zw. z art. 182 § 1 k.p.k., to jednakże samo stwierdzenie powyższego uchybienia nie stanowi jeszcze o tym, że zaskarżony wyrok należałoby uchylić. Powinnością formułującego ten zarzut było bowiem wykazanie, iż uchybienie to mogło mieć wpływ na treść wyroku (art. 438 pkt 2 k.p.k.), a tak się nie stało.

Z uzasadnienia wynika, że rzeczywiście, ustalając stan faktyczny, Sąd a quo odwołał się do zeznań K. K. - osoby najbliższej dla oskarżonego - jego syna, który przed rozpoczęciem pierwszego zeznania w postępowaniu sądowym złożył oświadczenie, iż korzysta z prawa do odmowy składnia zeznań (k. 234). To zaś skutkowało niemożnością uznania z dowód jego uprzednio złożonych zeznań. Należało je zatem uznać za niebyłe. Tak się jednakże nie stało.

Jakkolwiek uchybienie to jest ewidentne, to nie sposób twierdzić, że nie miało ono istotny wpływy na treść zaskarżonego wyroku. Wszak zeznania te nie były ani jedynym, ani też głównym dowodem, na którym Sąd orzekający oparł swe ustalenia faktyczne co do sprawstwa i winy oskarżonego w zakresie czynów popełnionych na szkodę jego córki W. K.. Jego wiedza, co do zdarzeń objętych przedmiotem niniejszego postępowania, opierała się na informacjach przekazanych mu przez żonę po wizycie w szkole i powziętych wówczas przez pedagog wątpliwościach co do właściwości zachowania dziadka wobec jego córki. Odtworzenie wydarzeń tyczących W. K., z pominięciem zeznań K. K., na podstawie relacji samej pokrzywdzonej, A. K. oraz A. K. (1) stanowi wystarczającą podstawę uznania, że zachowanie oskarżonego wyczerpało wszystkie ustawowe znamiona przypisanego mu występku z art. 200 §1 k.k. w zw. z art. 12 §1 k.k. Tym samym twierdzenie obrońcy, że naruszenie („pogwałcenie”) art. 186 § 1 k.p.k. miało wpływ na treść wyroku, bez wskazania podstaw takiego wnioskowania, nie mogło być skuteczne, tj. doprowadzić do uchylenia wyroku.

Zasadniczym dowodem, który uzasadniał przypisanie oskarżonemu sprawstwa czynu z pkt I ppkt 4 wyroku były zeznania pokrzywdzonej W. K., które wsparte zostały depozycjami jej matki A. K. oraz A. K. (1), psychoterapeutki małoletniej.

Choć istotnie W. K. zaczęła opowiadać o niewłaściwym zachowaniu dziadka dopiero po jego aresztowaniu, to jednakże samo to, nie świadczy o niewiarygodności pokrzywdzonej. Uwzględnić bowiem trzeba, że jest to dziewczynka ze zdiagnozowanym zespołem (...) (vide opinia psychologiczna z 17 marca 2022r., k. 60 – 63), która już wcześniej ujawniała zachowania niepokojące (okaleczała się, podejmowała próby samobójcze, problemy w kontaktach z rówieśnikami), co z kolei wpływa na sposób w jaki funkcjonuje w środowisku sobie najbliższym. Pamiętać bowiem należy, że osoby z zespołem (...) mają trudności z prawidłowym odczytywaniem sygnałów pozawerbalnych, trudności w interakcjach społecznych i ich ocenie, jak też adekwatnym reagowania na emocje innych oraz trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji. Gdy uwzględni się tę specyfikę osobowości pokrzywdzonej to okoliczność, że do pewnego momentu nie uświadamiała sobie, że zachowania dziadka wobec niej mogą być niewłaściwe oraz, że mają one podtekst seksualny, z uwagi na cechy jej osobowości, nie zaskakuje. Tym bardziej, że dotyczyły one dziecka, które spędzało czas z osobami, którym ufało i z którymi – przynajmniej teoretycznie – winno się było czuć bezpiecznie. Istotne jest natomiast to, że – jak zeznała – w tedy, kiedy C. K. ją dotykał np. po udach, czuła się nieswojo i niezręcznie (była skrępowana). Stanowi o tym, że nie były to dla niej sytuacje typowe, choć nie potrafiła określić powodu odczuwanego dyskomfortu. Tak też emocje dziewczynki, o których relacjonowała w czasie terapii, określała A. K. (1) (k. 58v, 236 - 237). Z tego też powodu zarówno okoliczności ujawnienia przez W. K. tego, czego doświadczyła, jaki też czas, kiedy to nastąpiło, czyli dopiero wtedy, kiedy zrozumiała sens tych zachowań, jak też przyczynę odczuwanego skrępowania, nie może stanowić podstawy poddania w wątpliwość jej wiarygodności.

Zauważyć wypada, że W. K. została przesłuchana z udziałem biegłej psycholog, która analizowała sposób złożenia przez nią zeznań, tj. jej reakcje i to, co opisywała i nie stwierdziła, by małoletnia przekazała treści, które nie były jej własnymi przeżyciami i doświadczeniami. Nie ujawniły się także przesłanki, które wskazywałyby, że zdolna jest do manipulowania otoczeniem i zatajania faktów. Okoliczność ta w powiązaniu z brakiem jakiegokolwiek racjonalnego powodu, który uzasadniałby chęć bezpodstawnego obciążenia oskarżonego dawał pełne podstawy do uznania relacji pokrzywdzonej za wiarygodną i dokonania na ich podstawie pewnych i kategorycznych ustaleń.

Istotne jest również to, że zeznania pokrzywdzonej znajdują potwierdzenie w relacjach osób, którym się zwierzała. Najistotniejsze w tym zakresie były zeznania psychoterapeutki A. K. (1), która prowadziła indywidualną terapię pokrzywdzonej. Z zeznań świadka wynika, że w trakcie rozmowy pokrzywdzona sama zainicjowała temat dotyczący zachowaniem oskarżonego. A. K. (1) zeznała, że pokrzywdzona „po kilku spotkaniach (…)sama powiedziała, że były sytuacje, że jej dziadek dotykał ją po udach, dla niej było to krępujące, mówiła dziadkowi, żeby tego nie robił” (k. 58v i 236) oraz, że „ sama powiedziała mi po aresztowaniu dziadka, że wierzy, że to prawda o co jest podejrzany” (k. 58 v). Ważne przy tym jest to, że W. K. w taki sposób przedstawiła zdarzenia oraz własne odczucia towarzyszące jej w związku z tym zachowaniem, zanim świadek uświadamiała małoletniej, że zachowania te noszą znamiona nadużycia i nie są właściwe w relacjach pomiędzy dziadkiem a wnuczką. Do wniosku takiego uprawnia także relacja A. K. (1), która zeznała, że „ w oparciu o to jak obserwowała W. (…), to z jej relacji wynikało, że to dotykanie było intencjonalne, a nie przypadkowe” (k. 237).

Jednocześnie zauważyć należy, że to, iż pokrzywdzona początkowo nie odbierała zachowania oskarżonego jako niewłaściwego, tj. naruszającego jej wolność seksualną, co eksponował obrońca, nie ma znaczenia dla ceny istoty prawnokarnego zachowania sprawcy. Takie stanowisko wyraził m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z19 stycznia 2021r. (sygn. IV KK 48/20) wskazując, że „rażąco narusza art. 200 § 1 k.k. przyjęcie, że dla realizacji znamion przestępstwa określonego w tym przepisie niezbędny jest świadomy odbiór przez pokrzywdzoną zachowania sprawcy, jako naruszającego jej sferę seksualną. Tego rodzaju rozpoznanie przez małoletniego poniżej lat 15 zachowania sprawcy nie warunkuje przypisania mu wspomnianego przestępstwa, choćby dlatego, że pokrzywdzone może być dziecko tak małe, że nie jest w stanie ocenić istoty zachowania molestującego go sprawcy”. I tak było w omawianym przypadku, a to z uwagi na właściwości i osobowość W. K..

Z powyższych przyczyn zarzut apelacji tyczący tej części ustaleń faktycznych, jak i rozstrzygnięcia w zakresie uznania sprawstwa oskarżonego co do czynu z art. 200 §1 k.k. w zw. z art. 12§1 k.k., ocenić należało jako chybiony.

Odnosząc się z kolei do zarzutów tyczących czynów, których oskarżony dopuścił się na szkodę N. K., to i w tym zakresie kontrola instancyjne nie potwierdziła ich słuszności. Żaden z dowodów, które miał wesprzeć linię obrony oskarżonego, nie podważył prawidłowości wnioskowania Sądu orzekającego.

Jedynie „na pierwszy rzut oka” jawi się jako trafny, zarzut apelacji, iż Sąd meriti dokonał ustaleń faktycznych (w zakresie czasu popełnienia przestępstw na szkodę N. K. z pkt I ppkt 1 i ppkt 2 wyroku), wbrew temu, co zeznała sama pokrzywdzona (pkt 2 petitum apelacji). O prawidłowości ustaleń Sądu świadczy zaś kompleksowa analiza zebranego materiału, w oparciu o który można w sposób pewny ustalić czas popełnienia przypisanych oskarżonemu czynów. I tak:

Jakkolwiek istotnie relacja N. K. wskazywała na porę letnią, kiedy to C. K. objął ją w okolicy pasa i imitował ruchy frakcyjne, ocierając się o jej pośladki, czy następnie kiedy to dotykał ja ręką po brzuchu i miejscach intymnych, to jednakże ustaleń tyczących czasu popełnienia tych czynów dokonać należało na podstawie zeznań babci i ojca dziewczynki, uwzględniając wskazane okoliczności, w jakich pokrzywdzona znalazła się domu oskarżonego.

Odnosząc się zatem do tego zarzutu należy w pierwszej kolejności zauważyć, że choć z uzasadniania zaskarżonego wyroku nie wynika wprost, które z dowodów stanowiły dla Sąd rejonowego podstawę ustalenia daty popełnienia czynów przypisanych oskarżanemu w pkt I ppkt 1 i 2, to jednakże analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego, w postaci osobowych źródeł dowodowych, uzupełnionego wydaną w postępowaniu odwoławczym pisemną opinią sądowo – psychologiczną, dotyczącą świadka J. K., umożliwia wskazanie podstaw takiego wnioskowania.

Zgodzić należy się z obrońcą, że pokrzywdzona N. K. miała trudności w przedstawieniu precyzyjnych dat zdarzeń dotyczących pierwszych, niewłaściwych zachowań jakich dopuścił się wobec niej. Podczas pierwszego przesłuchania, które miało miejsce w dniu 28.01.2023r. podała, że było to w 2016 albo 2017 r., przyznając przy tym, że „nie jest tego pewna” i wskazując, iż „miała wolne ze szkoły, było ciepło, miała wówczas około 9 lat była albo w IV albo V klasie”. Z kolei w czasie kolejnego przesłuchania (01.03.2024r., k. 265 - 266), zeznała, że dwie najgorsze sytuacje miały miejsce wtedy, kiedy „ była młodsza” (…) miała z 8-9 lat”, zaś kolejne „to miała ok. 14-15 lat” i wydawało się jej, że było to lato, chyba wakacje, lecz nie były to stwierdzenia kategoryczne, które mogły stanowić podstawę pewnych ustaleń co do dat czynów.

Trudności w precyzyjnym wskazaniu dat pierwszych zachowań, jakich oskarżony miał się dopuścić wobec małoletniej, nie jest niczym dziwnym zaważywszy, że relacja N. K. dotyczyła zdarzeń sprzed 7 lat. W chwili czynów pokrzywdzona była dzieckiem, którego pamięć i zdolność umiejscowienia wydarzeń w czasie – jak wskazuje doświadczenie życiowe – są dość ograniczone, zwłaszcza, że jak sama przyznała „chciała o tym zapomnieć” (k. 265v). Obserwująca zeznającą pokrzywdzoną biegła psychologa nie stwierdziła symptomów świadczących o próbach implementowania przez nią elementów relacji, sugerowanych przez inne osoby, zaś emocje towarzyszące wypowiedziom posiadały cechy pożądanej ekspresji (w tym pozawerbalnej), które korelowała z treścią jej zeznań, wykazując przy tym na zaistniały proces wyparcia, charakterystyczny dla osób, które doświadczyły różnych form przemocy (k. 285 -291).

Precyzyjne ustalenie czasu popełnienia tych czynów przez oskarżonego możliwe było dzięki innym dowodom, tj. zeznaniom jej ojca D. K. oraz babci J. K., z którą wówczas była w domu oskarżonego. Na tej podstawie w pełni uprawnione było ustalenie, że opisywane przez dziewczynkę zdarzenia miały miejsce w pomiędzy 20 a 28 lutego 2016r.

Z zeznań D. K. wynika bowiem, że o zdarzeniu córka poinformowała go po tym jak on sam uzyskał informacje o aresztowaniu oskarżonego ( „tato on mnie też dotykał, bałam ci się o tym powiedzieć”), jak też o tym, że miało to miejsce dwukrotnie wtedy, kiedy była z babcią w B., przed jej komunią, kiedy miała 8 lat (k. 10). Świadek potwierdził, iż taki wyjazd na kilka dni z J. K. do B. G. miał miejsce na przełomie stycznia/lutego 2016 roku. Nie ulega wątpliwości, że wydarzenie, jakim niewątpliwie jest komunia święta dla dziecka i jego rodzica, jest na tyle ważne, że może stanowić punkt odniesienia, stanowiący swoistą cezurę dla oceny tego, co się działo przed i po tej uroczystości.

Z kolei świadek J. K. w swoich zeznaniach potwierdziła nie tylko pobyt z wnuczką u oskarżonego, ale wskazała także przybliżoną datę tej wizyty, istotnie w okresie wolnym od szkoły, lecz zimą, tj. podczas ferii zimowych. Z zeznań J. K. wynikało nadto, że wnuczka bała się oskarżonego, nie chciała z nim pozostawać na osobności i informowała ją o tym, choć nie zdradziła powodu swego zachowania. Świadek zeznała przy tym, że „ C. był dziwny, ciągle chciał przebywać z N., a ona się go bała”, przyznając przy tym, że sama żadnych niewłaściwych zachowań oskarżonego wobec wnuczki nie zaobserwowała (k. 268v).

Z uwagi na pojawiające się zastrzeżenia odnośnie wiarygodności J. K. i jej zdolność do prawidłowego odtwarzania spostrzeżeń z przeszłości, także uzyskane informacje dotyczące leczenia psychiatrycznego, czego wyrazem było przesłuchanie jej w obecności biegłej psycholog (której jednakże nie zlecono sporządzenia opinii), Sąd ad quem uzupełnił postępowanie dowodowe w postępowaniu odwoławczy, przeprowadzając dowód z opinii psychologicznej sporządzonej przez biegłą, która uczestniczył wówczas w przesłuchaniu świadka.

W wydanej opinii biegła choć stwierdziła u świadka osłabienie parametrów poznawczych, to jednakże wskazała, że osłabienie tych parametrów nie znosi zdolności J. K. do zapamiętywania, przechowywania i przypominania (w tym odtwarzania) spostrzeżeń, zdarzeń, sytuacji, a jedynie osłabia te predyspozycje. Uzasadniając swe stanowisko, biegła wskazała, że nie zaobserwowała objawów psychopatologicznych, które mogłyby zniekształcająco lub deformująco wpływać na zdolności opiniowanej do spostrzegania i odtwarzania spostrzeżeń, co powiązać należy z treścią zeznań świadka (k.451 – 455). Ponieważ Sąd odwoławczy, mimo stanowiska obrony, nie znalazł podstaw, by zakwestionować wnioski biegłej, mając na uwadze pozostały materiał dowodowy, korespondujący z zeznaniami J. K., nie ma logicznych powodów, by nie uznać depozycji świadka za pełnowartościowy dowód, któremu można przyznać przymiot wiarygodności, w tym w tej części, która dotyczył wskazania czasu, kiedy wraz z wnuczką była w domu oskarżonego.

W niniejszej sprawie N. K. była dwukrotnie słuchana i nie ujawniały się żadne nowe okoliczności, których wyjaśnienie wymagałoby jej kolejnego przesłuchania, tym bardziej, że w toku kolejnego przesłuchania uwidoczniły się już symptomy świadczące o postępującym procesie wyparcia, a pokrzywdzona jest coraz mniej pewna chronologii wydarzeń, ich czasu i miejsca. Zdaniem Sądu ad quem najbardziej miarodajne i odzwierciedlające rzeczywisty przebieg wydarzeń były pierwsze zeznania N. K. (k. 113 – 114), kiedy to nader szczegółowo opisała zapamiętane wydarzenia, a biegła psycholog, uczestnicząca wówczas w czynności, nie znalazła podstaw, by zanegować zdolność świadka do prawidłowego postrzegania, zapamiętywania i odtwarzania zdarzeń, a przy tym, by nie były to jej przeżycia i emocje, tj. by zostały jej zasugerowane i których by nie doświadczyła (k. 122 -128). Jak oceniła to biegła pokrzywdzona „nieco chaotycznie opisuje zachowania oskarżonego i swoje reakcje na te zachowania” (k. 127)

Jednocześnie apelujący nie przedstawił innych argumentów, które mogłyby podważyć ocenę zeznań N. K. w tej części, w której opisała zachowania oskarżonego.

Zauważyć wypada i to, że z ogólnie dostępnych informacji wynika, że ferie zimowe w roku szkolnym 2015/2016 dla województwa (...) odbywały się w dniach od 15 do 28 lutego 2016r., co stanowi dodatkowy argument wskazujący, że ustalenia Sądu orzekającego co do przyjętych dat czynów przypisanych oskarżonemu w pkt I ppkt 1 i 2 zaskarżonego wyroku były prawidłowe. Nie ma zatem racjonalnych powodów, by negować poczynione ustalenia faktyczne.

Z tych też względów, opisane przez świadków zajścia, uprawniają do uznania, iż zachowanie oskarżonego każdorazowo wyczerpało ustawowe znamiona czynu z art. 200 § 1 k.k., realizującego tzw. „inne czynności seksualne” wobec małoletniej poniżej lat 15.

W ocenie Sądu odwoławczego prawidłowe są również ustalenia faktyczne Sądu I instancji w zakresie oceny prawnokarnej zachowania oskarżonego w zakresie czynu z pkt I ppkt 3 zaskarżonego wyroku.

Znane są tutejszemu sądowi orzeczenia Sądu Najwyższego (np. z 17 marca 2021r. w sprawie II KK 24/21, Lex nr 3198196), w których uznał, że naruszenie nietykalności cielesnej może być realizowane z rozmaitą motywacją zasługującą na potępienie, w tym także z motywacją o charakterze seksualnym. Niemniej „dopiero kiedy zamach na wolność seksualną uzyska pewien określony stopień intensywności możliwe będzie zastosowanie art. 200 §1 k.k.” Oznacza to, że każdorazowo to stopień intensywności zamachu na wolność seksualną (chodzi tu o skalę szkód i motywacji oraz wszystkich innych czynników rzutujących na ocenę społecznej szkodliwości) determinuje możliwość uznania, iż sprawca dopuścił się czynu z art. 200 §1 k.k., nie zaś z art. 217 §1 k.k. Chodzi tu zatem tylko o tzw. „drobne” zachowania, które w ocenie społecznej mogą być uznane za czynności o charakterze seksualnym (właśnie wymuszenie pocałunku, uszczypnięcie w pośladek itd.), ale z uwagi na ich treść, byłyby trudne do zrównania z typowymi przykładami „innych czynności seksualnych”, które objęte są tym terminem i które w znikomym stopniu godzą w wolność seksualną osoby pokrzywdzonej (tak też w komentarzu Kodeksu karnego pod red. W. Wróbla - art. 200 k.k., teza 36).

W omawianej sprawie, analiza zeznań pokrzywdzonej N. K., w kontekście całości zachowań, które w okresie lipca – sierpnia 2021 roku wobec niej podejmował oskarżony, przeczy jednak tezie obrony, że pocałunek w usta był „zwykłym pocałunkiem na przywitanie”, co miałoby go uwolnić od odpowiedzialności karnej.

N. K. zeznała przecież, że oskarżany nie tylko pocałował ją, ale i silnie objął, w efekcie czego czuła się „niekomfortowo” („ ten pocałunek był na siłę, to był mocny ucisk, nie mogłam się uwolnić to trwało parę sekund” - k. 114), a następnie szukał kontaktu z nią („ byliśmy na działce (…) cały czas za mną chodził, nawet jak poszłam się przebrać” – k. 113v).

W tych okolicznościach, jak też, biorąc pod uwagę odczucia pokrzywdzonej związane z tym zdarzeniem, nie sposób przyjąć, iż tego typu zachowanie było co najwyżej naruszeniem nietykalności cielesnej, pozbawionym przy tym podtekstu seksualnego. Nie jest społecznie akceptowalne, by dużo starszy mężczyzna całował w usta dziewczynkę, przytrzymując ją przy tym tak, jak to opisała. Trudno zatem przyjąć, że było to nic nieznaczące zdarzenie, zwłaszcza, że pokrzywdzona odebrała je jako naruszające jej wolność seksualną, w związku z którym „czuła się niekomfortowo”.

Częściowo zasadny okazał się natomiast zarzut dotyczący niewspółmierności orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności. Nie dotyczy to jednakże kar jednostkowych, których wymiar został prawidłowo ustalony, biorąc pod uwagę okoliczności obciążające i łagodzące, wskazane w uzasadnieniu, zwłaszcza zaś rozmiar krzywdy, którą wyrządził pokrzywdzonym. Dlatego też Sąd odwoławczy nie podzielił stanowiska obrońcy oskarżonego, że kary orzeczone odpowiednio w wymiarze 4 lat pozbawienia wolności (za czyny opisane w pkt I ppkt 1 i 2 popełnione w warunkach ciągu przestępstw z art. 91 § 1 k.k.), w wymiarze 2 lat pozbawienia wolności (za czyn opisany w pkt I ppkt 3) oraz w wymiarze 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności (za czyn ciągły opisany w pkt. I ppkt 4), były rażące w stopniu uzasadniającym ich obniżenie. Czyny oskarżonego cechowały się wysokim stopieniem szkodliwości, godziły one bowiem w wolność seksualną małoletnich oraz w ich prawidłowy rozwój psychofizyczny. Zauważyć przy tym należy, że nie były to sytuacje jednorazowe. Także motywacja oskarżonego polegająca na chęci zaspokojenia popędu płciowego i wykorzystanie do tego małoletnich członków bliższej i dalszej rodziny, jest dodatkową okolicznością obciążającą. Wymierzone oskarżonemu kary jednostkowe są adekwatne do stopnia społecznej szkodliwości czynów i jego winy a przedstawiona argumentacja logiczna i przekonująca.

Sąd ad quem nie podzielił jednak stanowiska Sądu a quo, iż kara łączna zbliżona do sumy kar jednostkowych (zasada kumulacji), stanowić będzie wyraz właściwej reakcji karnej. Zgodnie z brzmieniem art. 85 i 86 k.k. (stosowanym odpowiednio – art. 91 §2 k.k.) karę łączną wymierza się w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa (tzw. absorpcja) do ich sumy (tzw. kumulacja). Te granice stanowią skrajne możliwości wymierzenia kary łącznej i winny mieć zastosowanie w szczególnych warunkach, natomiast w większości przypadków orzekać się będzie karę łączną mieszczącą się między tymi skrajnymi granicami (zasada asperacji).

W przedmiotowej sprawie, biorąc pod uwagę cele kary, jak też brzmienie art. 85a k.k. (w brzemieniu obowiązującym w dacie czynów) zaistniały podstawy do zastosowania zasady asperacji, zbliżone do absorpcji, co skutkowało zmianą wyroku w tej części i orzeczeniem kary łącznej w wymiarze 4 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd odwoławczy podziela bowiem stanowisko, że „przy wymiarze kary łącznej decydujące znaczenie ma związek podmiotowo-przedmiotowy pomiędzy poszczególnymi przestępstwami, za które zostały wymierzone kary podlegające łączeniu. Chodzi tutaj o bliskość kwalifikacyjną i czasową czynów oraz tożsamość osoby (osób) pokrzywdzonych. Im większa występuje zbieżność pomiędzy ww. czynnikami w rozważanych przestępstwach, tym bardziej kara łączna winna grawitować w kierunku pełnej absorpcji” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 12 grudnia 2024 roku, II AKa 270/23).

Dlatego też wymierzając karę łączną, tut. Sąd miał na uwadze, że czyny, których dopuścił się oskarżony choć zostały popełnione na przestrzeni kilku lat, to pozostają one w ścisłym związku ze sobą. Są to przestępstwa godzące w to samo dobro - przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności oraz popełnione zostały na szkodę dwóch pokrzywdzonych, spokrewnionych z nim. Z oczywistych względów stopień zawinienia i społecznej szkodliwości poszczególnych czynów mógł już mieć znaczenia przy wymiarze kary łącznej, a co najwyżej znaczenie pomocnicze skoro już raz zostały uwzględniony przy wymiarze kar za poszczególne przestępstwa. Nie można natomiast było pominąć tego, że w dacie popełnienia czynów, będących przedmiotem niniejszego postępowania, oskarżony nie był karany sądownie, zaś obecnie odbywa karę pozbawienia wolności w innej sprawie. Wymierzając karę należało w tej sprawie mieć na uwadze wymogi prewencji indywidualnej, a to uprawnia do twierdzenia, że z uwagi na wiek oskarżonego i jego obecną sytuację ten niższy aniżeli pierwotnie określony wymiar spełni funkcję zapobiegawczą. Także kara w tym wymiarze będzie oddziaływała właściwie na społeczeństwo, osiągając w ten sposób cele prewencji ogólnej, poprzez odstraszanie innych od popełniania podobnych przestępstw.

Wniosek

Obrońca oskarżonego wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Kontrola instancyjna nie wykazała, aby Sąd I instancji dopuścił się uchybień wskazanych w apelacji obrońcy oskarżonego, co szczegółowo przedstawiono powyżej, a przede wszystkim by wydany wyrok nie znajdował oparcia w zgromadzonych dowodach i by konieczne było przeprowadzenie całego postępowania od początku. Tym samym, wobec bezzasadności podniesionych zarzutów apelacyjnych wniosek nie zasługiwał.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Pkt. I – w zakresie uznania sprawstwa i winy C. K. czynów z art. 200 §1 k.k.

Pkt III, IV i V – w zakresie orzeczenia środka karnego z art. 41a §2 k.k.

Pkt VI – w zakresie orzeczenia łącznego środka karnego z art. 41a §2 k.k. dotyczącego tej samej pokrzywdzonej

Pkt VII – dotyczącego orzeczenia środka karnego na podstawie art. 41§1a k.k.

Pkt VIII, IX, X – w zakresie orzeczenia na podstawie art. 46 §2 k.k. nawiązek na rzecz pokrzywdzonych

Pkt XI – dotyczącego kosztów procesu i obciążenia nimi oskarżonego

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Z przyczyn wskazanych w sekcji 3.1 niniejszego uzasadnienia rozstrzygnięcia dotyczące sprawstwa i winy C. K. są oczywiście trafne, uwzględniają bowiem nie tylko treść materiału dowodowego, ale nadto odpowiadają obowiązującymi regulacjom prawa karnego materialnego, stanowiąc o tym, że rozstrzygnięcia Sądu rejonowego spełnia wymogi sprawiedliwego ukarania sprawcy, jak też zadośćuczynienia krzywdom pokrzywdzonych przez niego małoletnich. Zaś obowiązek poniesienia kosztów procesu stanowi konsekwencję wydania wyroku skazującego i braku przesłanek z art. 624 k.p.k., które obligowałby do odstąpienia od obciążenia oskarżonego tymi kosztami.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Sąd odwoławczy zmienił zaskarżany wyrok w ten sposób, że:

3.  w punkcie II jego dyspozycji wymiar kary łącznej obniżył do
4 (czterech) lat i 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności;

4.  w punkcie XI jego dyspozycji opłatę obniżył do 400 (czterystu) złotych.

Zwięźle o powodach zmiany

Szczegółowe powody zmiany wyroku w zakresie wskazanym w pkt 1 zostały szczegółowo omówione w sekcji 3.1 uzasadnienia, powielanie tożsamych argumentów jest w tych okolicznościach zbędne.

W konsekwencji zmiany wyroku i ukształtowanie nowego wymiaru kary łącznej należało również dokonać korekty zaskarżonego wyroku w punkcie XI poprzez obniżenie zasądzonej od oskarżonego opłaty, którą ustalono na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o opłatach w sprawach karnych.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt III, IV

O kosztach sądowych związanych z postępowaniem odwoławczym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. uznając, że poniesienie kosztów sądowych byłoby dla oskarżonego zbyt uciążliwe ze względu na jego obecną sytuację osobistą i majątkową, odbywa bowiem obecnie karę pozbawienia wolności w innej sprawie.

Ponadto Sąd zasądził od oskarżonego na rzecz A. K. i K. K. kwotę 1008 zł. tytułem zwrotu kosztów udziału pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej w postępowaniu odwoławczym. Stawka ta wynika z § 11 ust. 2 pkt 4 i § 17 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

7.  PODPIS

SSO Ewa Rusin SSO Agnieszka Połyniak SR (del do SO) Sebastian Kowalski

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 17 września 2024r. w sprawie sygn. akt III K 1141/23 w zakresie uznania sprawstwa i winy C. K. przypisanych mu czynów

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana