Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Świdnicy

1.Przewodnicząca:

1.SSO Agnieszka Połyniak

1.Protokolant:

1.Ewa Ślemp

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 884/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 27 lipca 2023r. w sprawie sygn. akt III K 707/23

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

A. F.

B. F.

dotychczasowa niekaralność oskarżonych

Karty karne

83, 84

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

karty karne

treść dokumentów nie budzi zastrzeżeń

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Prokurator Rejonowy w Wałbrzychu zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, że A. F. i B. F. swoim zachowaniem wyczerpali znamiona określone w art. 193 k.k., jednakże czyn ten nie jest społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że stopień społecznej szkodliwości czynu jest wysoki, o czym świadczą zarówno sposób i okoliczności popełnienia czynu, jak i motywacja sprawców, którymi powodowała chęć poprawy dotychczasowych warunków mieszkaniowych i komfortu życia, przez powiększenie zamieszkiwanego lokalu o kolejne 32,70 m ², w sytuacji kiedy lokal w którym mieszkali dotychczas A. F. i B. F. zapewniał im zaspokojenie podstawowych potrzeb mieszkaniowych, zajmowany był bowiem wyłącznie przez oskarżonych i ich małoletniego syna, przy czym stanowił własnościowe mieszkanie rodziców B. F., nadto dochody osiągane przez oskarżonych w łącznej wysokości 7000 złotych miesięcznie, pozwalały co najmniej na wynajęcie a nawet kupno większego mieszkania o wyższym standardzie, natomiast zajmując samowolnie sąsiadujący lokal stanowiący mieszkaniowy zasób Gminy W., oskarżeni uniemożliwili rodzinom oczekującym w sposób legalny na przydział lokalu socjalnego na zaspokojenie ich podstawowych potrzeb mieszkaniowych co powoduje, że zachowanie oskarżonych należy ocenić jako negatywne i wysoce szkodliwe społecznie a tym samym karygodne, co przez wzgląd na kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa winno prowadzić do wniosku o potrzebie wymierzenia kary.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja wniesiona przez oskarżyciela publicznego okazała się zasadna. Sąd odwoławczy, dokonując kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku, podzielił zarzut zawarty we wniesionym środku odwoławczym, a dotyczący błędnych ustaleń faktycznych w zakresie oceny stopnia społecznej szkodliwości zarzucanego oskarżonym A. F. i B. F. czynu z art. 193 k.k. Konstatacja powyższa uprawnia do twierdzenia, iż niesłusznie przyjął Sąd Rejonowy, iż czyn oskarżonych jest szkodliwy w stopniu znikomym. Tym samym jako niezasadne uznać należało umorzenie postępowania karnego na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.

Nie ulega wątpliwości, że samo formalne naruszenie przepisów prawa nie jest wystarczające do przypisania odpowiedzialności karnej. Zgodnie bowiem z ustawową definicją, przestępstwem jest czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę pod groźbą kary (art. 1 § 1 k.k.). Dodatkowo dla uznania jakiegoś czynu za przestępstwo konieczne jest wykazanie, że narusza on istotne wartości społeczne, ale w stopniu wyższym niż znikomy. Element karygodności, jako niezbędny składnik struktury przestępstwa, wprowadzony przez ustawodawcę w § 2 art. 1 k.k., wiąże się zatem z wyższym niż znikomy stopniem społecznej szkodliwości, co z kolei stanowi rację dla sankcji karnej. Zaznaczyć również należy, że w typowej sytuacji, problem prawidłowej identyfikacji okoliczności rzutujących na stopień społecznej szkodliwości czynu oraz kwestia ich oceny i nadania im właściwej rangi, przekładającej się na treść wyroku, związane są ściśle z ustaleniami natury faktycznej. Oczywisty przy tym jest, że ocena społecznej szkodliwości jest jednym z kilku, podlegających badaniu, elementów struktury przestępstwa i dlatego musi być poprzedzona stwierdzeniem, że w ogóle doszło do czynu o charakterze przestępnym. W tym kontekście zaznaczyć należy, że ustalenia Sądu I instancji, wskazujące wprost na wypełnienie przez A. F. i B. F. znamion występku opisanego w art. 193 k.k., nie budzą wątpliwości i nie były również podważane przez apelującego. Prokurator kwestionuje natomiast ustalenia faktyczne i wyciągnięte z nich przez Sąd meriti wnioski w zakresie oceny stopnia społecznej szkodliwości zachowania oskarżonych. W tym też zakresie nie można mu odmówić racji. Zauważyć należy, że główną okolicznością umniejszającą stopień społecznej szkodliwości czynu, jaką Sąd orzekający brał pod uwagę była – wynika to treści uzasadnienia – miała być trudna sytuacja życiowa oskarżanych. Stanowisko takie, jak słusznie podniósł apelujący, nie znajduje jednak żadnego potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym.

Jakkolwiek oskarżeni w piśmie skierowany do (...) w W. (k. 11) podali, że powodem zajęcia mieszkania przy ul. (...) w W. była konieczność natychmiastowego opuszczenia dotychczas zajmowanego przez nich lokalu, należącego do rodziców B. F., którzy mieszkanie to zamierzali sprzedać, aby uzyskać środki pieniężne na leczenie onkologiczne, to jednakże okoliczności ta nie została potwierdzona w toku niniejszego postępowania. Wskazać wypada na wyjaśnienia oskarżonych, którzy przedstawili na zupełnie inny powód zajęcia sąsiedniego mieszkania. I tak A. F. w swoich wyjaśnieniach podała, że „Mieszkanie pod nr (...) dość długo stało puste. W związku z tym, że mieszkanie pod nr (...) ma tylko jedna izbę tj. pokój oraz kuchnię, a mój syn, który jest nastolatkiem spał z nami w pokoju to ja wraz z mężem postanowiliśmy zająć mieszanie przy ul. (...) w W., aby mój syn miał osobny pokój (…) w przyszłości chcemy zrobić przejście z mieszkania nr (...) do nr (...)” (k. 25)”. Podobnej treści wyjaśnienia złożył B. F. (k. 32), gdyż także z jego wyjaśnień wynika, że mieszkanie zostało zajęte przez niego i żonę, po to aby „P. miał swój pokój” oraz, że w przyszłości planują zrobić przejście z mieszkania nr (...) do mieszkania nr (...).

Z wyjaśnień oskarżanych wyprowadzić należy wniosek, że powodem zajęcia mieszkania nie była trudna sytuacja życiowa wynikająca z potrzeby zaspokojenia podstawowych potrzeb mieszkaniowych i konieczności opuszczenia dotychczas zajmowanego mieszkania, ale ich działania wynikały z chęci podniesienia standardu dotychczas zajmowanego lokalu poprzez zwiększenie jego powierzchni, na co zresztą słusznie zwrócił uwagę prokurator. Zauważyć należy, że uznanie czynu oskarżonych za społecznie szkodliwy w stopniu znikomym, by miało uzasadnienie, winno dotyczyć sytuacji wyjątkowych, których zaistnienie istotnie redukowałoby stopień społecznej szkodliwości ich czynu. W przypadku A. F. i B. F. tut. Sąd nie dopatrzył się owej wyjątkowości. Nie przemawiały za nią ani przedstawione powyżej motywy działania oskarżanych, ani też ich sytuacja finansowa. Oskarżeni posiadają stałe źródło utrzymania, pracują, a ich łączny miesięczny dochód wynosi około 7.000 zł złotych brutto. Zarobki oskarżonych nie odbiegają zatem od przeciętnych zarobków większości społeczeństwa i jak słusznie wskazał apelujący dają możliwość zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych w sposób legalny. Zgodzić należało się także z apelującym, że za okoliczność usprawiedliwiającą samowolne zajęcie przez oskarżanych lokalu nie można było uznać tego, że A. F. 10 lat wcześniej nie otrzymała przydziału lokalu socjalnego, o który się ubiegała. Trudno wyobrazić sobie sytuację, że każda osoba, której wniosek został negatywnie rozpatrzony miałaby samowolnie zajmować lokale socjalne, przeznaczone dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej, czy w ogóle nie posiadających żadnego lokalu, w którym mogłyby zamieszkać. Zauważyć przy tym należy, że z akt sprawy nie wynika, aby w ostatnim czasie oskarżeni taki wniosek składali, co i tak nie usprawiedliwiałoby takiego zachowania. Niemniej jednak już sam fakt niezłożenia wniosku zdaje się wskazywać, że oskarżeni zdawali sobie sprawę, że ich sytuacja materialna nie uzasadnia uwzględnienia wniosku o przydział lokalu socjalnego. W tej sytuacji niejako „legalizowanie” zachowania oskarżanych poprzez odwołanie się przez Sąd I instancji do przepisu art. 75 Konstytucji RP, z którego nie wynikają w sposób bezpośredni żadne prawa podmiotowe ani roszenia po stronie jednostki, a przede wszystkim podmiotowe prawo do uzyskania mieszkania, uznać należało za kompletne nieporozumienie.

Oceniając zachowanie oskarżanych, w kontekście poczynionych wyżej uwag oraz przez pryzmat przesłanek wymienionych w art. 115 § 2 k.k. Sąd ad quem nie dopatrzył się żadnych okoliczności, których zaistnienie tak istotnie zmniejszałoby stopień społecznej szkodliwości zarzucanego oskarżanym czynu. Nie wskazuje na to ani zachowanie oskarżanych, ani motyw ich działania, a już na pewno nie ich sytuacja życiowa. Sam bowiem fakt nieposiadania mieszkania własnościowego nie jest jakąś wyjątkową sytuacją, która usprawiedliwiałaby nielegalne zajęcie „cudzego lokalu” zważywszy, że oskarżeni mieli zaspokojone podstawowe potrzeby mieszkaniowe.

Wniosek

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z przyczyn wskazanych powyżej wniosek apelującego zasługiwał na uwzględnienie.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Sąd okręgowy nie podzielił argumentów Sądu I instancji, które miałyby uzasadniać przyjęcie, że stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonych jest znikomy. Uwzględniając zaś argumenty podniesione w apelacji na niekorzyść oskarżonych, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Wałbrzychu do ponownego rozpoznania, którego zadaniem będzie dokonanie ponownej oceny zachowania oskarżonych pod kątem znamion społecznej szkodliwości z uwzględnieniem uwag przedstawionych w pkt 3.1 uzasadnienia.

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy w Wałbrzychu winien ocenić wszystkie kwantyfikatory społecznej szkodliwości czynu zarzucanego A. F. i B. F., przy czym rozważaniom powinny być poddane także argumenty zawarte w apelacji rzecznika oskarżenia oraz w niniejszym uzasadnieniu. Następnie, Sąd I instancji - na ich podstawie - winien rozstrzygnąć o społecznej szkodliwości zarzucanego oskarżonym aktem oskarżenia czynu z art. 193 k.k.

Sygnalizuje przy tym Sąd odwoławczy, że przestępstwo z art. 193 k.k. może być popełnione zarówno przez działanie, gdy sprawca „wdziera się” do miejsca wskazanego, jak i przez zaniechanie, gdy sprawca miejsca takiego nie opuszcza wbrew żądaniu osoby uprawnionej, ale tylko wtedy, gdy sprawca znalazł się w tym miejscu za zgodą osoby uprawnionej. Obie te czynności wskazane zostały w opisie czynu zarzucanego oskarżonym, zatem rzeczą Sądu orzekającego winno być także zwrócenie uwagi i ustalenie w jaki sposób czyn ten miał zostać popełniony w dacie wskazanej.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

SSO Agnieszka Połyniak

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator Prokuratury Rejonowej w Wałbrzychu

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 27 lipca 2023r. w sprawie sygn. akt III K 707/23

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana