IV Ka 892/24 - uzasadnienie Sąd Okręgowy w Świdnicy z 2025-02-13
Sygnatura akt IV Ka 892/24
1.
2.WYROK
2.1.W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 lutego 2025 r.
4.Sąd Okręgowy w Świdnicy w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:
1.Przewodniczący: |
1.SSO Tomasz Wysocki |
1.Protokolant: |
1.Dorota Bawolska |
przy udziale oskarżycielki prywatnej U. S.,
po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2025 r.
6.sprawy J. K.
7.syna W. i R. z domu J.
8.urodzonego (...) w K.
9.oskarżonego o czyn z art. 212 § 1 kk
10.na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego
11.od wyroku Sądu Rejonowego w Ząbkowicach Śląskich
12.z dnia 9 września 2024 r. sygnatura akt II K 429/23
I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:
a.
uniewinnia oskarżonego J. K. od popełnienia czynu przypisanego mu
w punkcie I części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku,
b. uchyla rozstrzygnięcie zawarte w punktach II i III części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku,
c. kosztami postępowania za I instancję obciąża oskarżyciela prywatnego U. S., uznając je za poniesione w całości,
II. zwalnia oskarżyciela prywatnego U. S. z obowiązku poniesienia opłaty za postępowanie odwoławcze, obciążając kosztami procesu w instancji odwoławczej Skarb Państwa.
UZASADNIENIE |
||||||||||||||||||||||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
IV Ka 892/24 |
||||||||||||||||||||
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
1 |
|||||||||||||||||||||
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA |
||||||||||||||||||||||
1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
Wyrok Sądu Rejonowego w Ząbkowicach Śląskich z dnia 9 września 2024 r., II K 429/23 |
||||||||||||||||||||||
1.2. Podmiot wnoszący apelację |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżyciel posiłkowy |
||||||||||||||||||||||
☐ oskarżyciel prywatny |
||||||||||||||||||||||
☐ obrońca |
||||||||||||||||||||||
☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
||||||||||||||||||||||
☐ inny |
||||||||||||||||||||||
1.3. Granice zaskarżenia |
||||||||||||||||||||||
1.1.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||||||||||||||||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||||||||||||||||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||||||||||||||||||||
☐ |
co do kary |
|||||||||||||||||||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||||||||||||||||||
1.1.2. Podniesione zarzuty |
||||||||||||||||||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||||||||||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||||||||||||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||||||||||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k.
– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||||||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||||||||||||||||||
☐ |
art. 439 k.p.k. |
|||||||||||||||||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||||||||||||||||||
1.4. Wnioski |
||||||||||||||||||||||
☐ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
|||||||||||||||||||
2.
Ustalenie faktów w związku z dowodami |
||||||||||||||||||||||
1.5. Ustalenie faktów |
||||||||||||||||||||||
1.1.3. Fakty uznane za udowodnione |
||||||||||||||||||||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
||||||||||||||||||
2.1.1.1. |
J. K. |
Oskarżony J. K. na przełomie lutego i marca 2024 r. kontaktował się z (...) K. w sprawie zakupu preferencyjnego węgla. |
wydruki połączeń |
k. 138-139 |
||||||||||||||||||
2.1.1.2. |
J. K. |
Niekaralność oskarżonego |
informacja z Krajowego Rejestru Karnego |
k. 159 |
||||||||||||||||||
1.1.4. Fakty uznane za nieudowodnione |
||||||||||||||||||||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
||||||||||||||||||
2.1.2.1. |
||||||||||||||||||||||
1.6. Ocena dowodów |
||||||||||||||||||||||
1.1.5. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||||||||||||||||||||||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
||||||||||||||||||||
2.1.1.1 |
wydruki połączeń |
Dokument sporządzony przez operatora telekomunikacyjnego. Treść dokumentu nie była kwestionowana w toku postępowania. |
||||||||||||||||||||
2.1.1.2 |
informacja z Krajowego Rejestru Karnego |
Dane uzyskane z właściwego rejestru, niekwestionowane w postępowaniu. |
||||||||||||||||||||
1.1.6.
Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||||||||||||||||||||||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
||||||||||||||||||||
3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||||||||||||||||||||||
Lp. |
Zarzut |
|||||||||||||||||||||
3.1. |
Zarzut: - obrazy przez Sąd przepisów postępowania przez obrazę zasady obiektywizmu i równego traktowania uczestników postępowania z jednoczesnym uprzywilejowanym traktowaniem oskarżyciela prywatnego, który w toku procesu posługiwał się kłamstwami, z których jedno znalazło się w uzasadnieniu wyroku oraz obrazy treści pkt 3 art. 438 – błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||||||||||||||||||||||
Zarzut obrazy przepisów postępowania i błędnych ustaleń faktycznych nie zasługiwał na uwzględnienie. Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu związanego z oddaleniem wniosku dowodowego z dokumentów operatora O. zauważyć należy, iż treść połączeń telefonicznych oskarżonego ma związek ze sprawą zakupu węgla po cenach preferencyjnych i nie pozostaje irrelewantna dla oceny prawnej inkryminowanego zachowania pod kątem dowodu prawdy (art. 213 § 1 k.k.) lub błędu co do okoliczności wyłączającej bezprawność (art. 29 k.k.). i oddalenie wniosku dowodowego oskarżonego stanowiło obrazę art. 170 § 1 pkt 2 k.p.k ., ale jakkolwiek słuszny zarzut ten nie mógł odnieść skutku, bowiem obraza prawa procesowego nie miała wpływu na treść wydanego w sprawie rozstrzygnięcia, została konwalidowana w toku rozprawy przed sądem odwoławczym, a biorąc pod uwagę ocenę prawną czynu dokonaną przez Sąd Odwoławczy – nie miała żadnego znaczenia dla końcowego rozstrzygnięcia sprawy. W pozostałym zakresie zarzut oskarżonego nie okazał się zasadny. Sąd Rejonowy w Ząbkowicach Śląskich rozpoznając niniejszą sprawę w sposób prawidłowy rozważył wszelkie okoliczności i dowody ujawnione w toku rozprawy głównej, przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.), dokonując następnie na ich podstawie prawidłowych ustaleń faktycznych. Ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd I instancji nie wykazuje błędów natury logicznej, jak również nie wykracza poza ramy swobodnej oceny dowodów, chronionej art. 7 k.p.k. Sąd odwoławczy podziela ocenę dokonaną przez Sąd I instancji, który zgodnie z kryteriami wskazanymi w art. 7 k.p.k. zidentyfikował przebieg procedur rozpatrywania wniosków i informowania mieszkańców o możliwości zakupu węgla. Apelującemu nie udało się przedstawić przekonujących argumentów podważających dokonane przez Sąd meriti ustalenia faktyczne, zwłaszcza że nie sposób jednoznacznie przyjąć, by przedłożony przez oskarżonego rachunek szczegółowy miał odnotowywać też połączenia nieodebrane. Okoliczności te nie miały zresztą ostatecznie wpływu na końcowe rozstrzygnięcie zapadłe w niniejszej sprawie. Twierdzenia apelującego o solidaryzowaniu się Sądu Rejowego z osobą U. S. jako rażąco nieuzasadnione i mające wyłącznie wymiar polemiczny uchylały się zaś spod oceny sądu odwoławczego. |
||||||||||||||||||||||
Wniosek |
||||||||||||||||||||||
Zmiana wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||||||||||||||||||||||
Podniesiony zarzut obrazy przepisów postępowania i błędnych ustaleń faktycznych nie był zasadny, a zatem nie mógł mieć wpływu na treść wydanego w sprawie rozstrzygnięcia. O zmianie wyroku w kierunku postulowanym w apelacji przesądził zarzut obrazy prawa materialnego. |
||||||||||||||||||||||
3.2. |
Zarzut obrazy prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu, a to art. 212 § 1 k.k., poprzez jego wadliwe zastosowanie, podczas gdy czyn przypisany oskarżonemu nie wyczerpuje znamion przestępstwa stypizowanego w art. 212 § 1 k.k. |
☒ zasadny ☐ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||||||||||||||||||||||
Przystępując do omówienia przedmiotowego zarzutu wskazać w pierwszej kolejności należy, że jakkolwiek zarzut obrazy prawa materialnego nie został przez autora apelacji wyrażony wprost w petitum złożonego środka odwoławczego, to przedmiotowy zarzut w świetle zasady falsa demonstratio non nocet Sąd Okręgowy zidentyfikował biorąc pod uwagę treść uzasadnienia środka odwoławczego. Analizowany zarzut obrazy prawa materialnego jest trafny i przesądzał o zmianie wyroku w kierunku postulowanym w apelacji. W pierwszej kolejności zauważyć trzeba, że ocena prawna inkryminowanego zachowania wyrażona przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie była w pełni wnikliwa, bowiem sprowadzała się do łącznej analizy wszystkich czterech zachowań sprawczych, a każde z nich istotnie różniło się swoją treścią i charakterem. Sąd Okręgowy zobowiązany był zatem ocenić osobno każdą z przytoczonych wypowiedzi celem ustalenia, czy ich treść miała charakter pomawiający w rozumieniu art. 212 § 1 k.k. Analizę poszczególnych wypowiedzi oskarżonego poprzedzić musi jednak konstatacja, że – zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – chroniona przez art. 10 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: EKPC) wolność wyrażania opinii odnosi się nie tylko do informacji i idei, odbieranych przychylnie lub postrzeganych jako nieszkodliwe lub obojętne, ale także do takich, które obrażają, szokują lub niepokoją państwo bądź jakąkolwiek grupę społeczeństwa (wyroki ETPC: z dnia 7 grudnia 1976 r., Handyside v. Zjednoczone Królestwo, skarga nr 5493/72, § 49; z dnia 25 czerwca 1992 r., Thorgeir Thorgeirson v, Islandia, skarga nr 13778/88, § 63; z dnia 21 stycznia 1999 r., Janowski v. Polska, skarga nr 25716/94, § 30). Od uczestników debaty publicznej wymaga się zachowania pewnych granic, w szczególności poszanowania dobrego imienia i praw innych, ale mogą jednak posługiwać się przesadą, a nawet prowokacją, mają więc, innymi słowy, prawo do wypowiedzi nawet w jakiś sposób nieumiarkowanych (wyroki ETPC: z dnia 22 kwietnia 2010 r., Haguenauer v. Francja, skarga nr 34050/05, § 49; z dnia 28 czerwca 2018 r. Paraskevopoulos v. Grecja , Izba (Sekcja I), skarga nr 64184/11, § 40; Tagiyev i Huseynov v. Azerbejdżan z dnia 5 grudnia 2019 r., Izba (Sekcja V), skarga nr 13274/08, § 48). Zgodnie z zapisem art. 10 ust. 2 wolność wyrażania opinii poddana jest wyjątkom, które muszą być jednakże ściśle interpretowane, a konieczność jakichkolwiek ograniczeń musi być przekonująco ustalona. Margines dopuszczalnej krytyki funkcjonariuszy publicznych jest – z uwagi na istnienie interesu społecznego leżącego u podstaw owej krytyki – szerszy niż zwykłych obywateli, niemniej wciąż węższy niż w przypadku polityków (wyrok ETPC z dnia 7 listopada 2006 r., Mamère v. Francja, skarga nr 12697/03, § 27). Istotnym dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy jest więc okoliczność, że pokrzywdzona jako pracownik (...) jest funkcjonariuszem publicznym, a oskarżony zwracał się do (...)ze skargami na – jego zdaniem – rażąco nieprawidłowy sposób organizacji procesu dystrybucji węgla oraz sposobu rozpatrywania poprzednich skarg kierowanych w tej sprawie. Sąd Okręgowy dostrzega przy tym, że funkcja (...) sytuowana jest w obrębie kierownictwa (...), a jednocześnie (...) może być upoważniony przez (...)do wykonywania w jego imieniu zadań, w szczególności – choć nie tylko – z zakresu zapewnienia właściwej organizacji pracy (...) oraz realizowania polityki zarządzania zasobami ludzkimi (art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, Dz. U. z 2024 r. poz. 1135). Przywołane okoliczności nie pozostają bez wpływu na ocenę prawną zachowania oskarżonego. Jak bowiem wskazywał wielokrotnie Europejski Trybunał Praw Człowieka, pewien brak umiaru w doborze słów może mieścić się w granicach dopuszczalnej krytyki, zwłaszcza gdy był sposobem reakcji na zachowanie funkcjonariuszy publicznych postrzegane jako nieusprawiedliwione lub nielegalne (zob. np. wyrok ETPC z dnia 28 sierpnia 2018 r., Savva Terentyev przeciwko Rosji, skarga nr 10692/09, § 77). Jest zaś rzeczą powszechnie wiadomą, że sprawa możliwości nabycia węgla po preferencyjnych cenach budziła publiczne zainteresowanie i – wobec ograniczonych zasobów przekraczających zapotrzebowanie odbiorców rządowego programu – także swoiste zatroskanie opinii publicznej, w tym samego oskarżonego. J. K. czuł się subiektywnie pokrzywdzony niemożnością zakupu węgla po cenach preferencyjnych i jeszcze w toku rozprawy apelacyjnej akcentował własne przekonanie co do negatywnych skutków, jakie omawiana sytuacja mogła mieć dla jego życia i zdrowia. Biorąc pod uwagę treść pism oskarżony niewątpliwie żywił urazę również co do tego, że skargi przez niego składane na działania pokrzywdzonej były konsekwentnie rozpatrywane przez samą U. S. jako osobę bezpośrednio zaangażowaną, co w ocenie skarżącego świadczyć miało o nierzetelności kontroli nad funkcjonowaniem władz (...). Nie można w tym kontekście zgodzić się z Sądem a quo, jakoby wyrażając przedmiotowe poglądy oskarżony nie działał w celu ochrony społecznie uzasadnionego interesu. Wypowiedzi oskarżonego istotnie stanowiły wyraz jego indywidualnej oceny co do sposobu wykonywania obowiązków służbowych przez pokrzywdzoną jako (...), ale podnoszenie zarzutów nieprawidłowego postępowania – niezależnie od formy – służy kontroli działań organów władzy publicznej pod kątem zgodności z prawem, rzetelności i gospodarności. W wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 maja 2008 r., SK 43/05 wyraźnie podkreślono, że wolność krytyki zapewnia obywatelom informacje niezbędne do brania udziału w społecznych debatach i w sprawowaniu demokratycznych rządów, umożliwia poddanie osób sprawujących władzę kontroli w celu wyeliminowania korupcji oraz arbitralności, sprzyja procesowi identyfikacji interesów przez obywateli oraz ich reprezentantów, a także wspieraniu kształtowania prawidłowych relacji pomiędzy rządzonymi i rządzącymi. Przechodząc do analizy pierwszego z pism oskarżonego datowanego na 14 kwietnia 2024 r. Sąd Okręgowy dostrzega, że prawnokarnemu wartościowaniu poddać można jedynie fragment „dobro którego [pokrzywdzona – dop. własne] nie potrafiła uczynić dla członków wspólnoty samorządowej”. Pozostały fragment wypowiedzi oskarżonego sprowadza się do zrzeczenia się możliwości zakupu należnego węgla i „upoważnienia” oskarżycielki posiłkowej i jej potomnych do określonych działań, a zatem nie dotyczy bezpośrednio ani postepowania pokrzywdzonej, ani też jej właściwości. Na marginesie zaznaczyć należy, że w świetle prawomocnego rozstrzygnięcia zapadłego w toku postępowania przygotowawczego wypowiedź oskarżonego w tym zakresie nie stanowi również groźby karalnej. Nie sposób natomiast zgodzić się z twierdzeniem Sądu meriti, że określenie, iż pokrzywdzona nie potrafiła uczynić dobra dla członków wspólnoty samorządowej, stanowi przestępne pomówienie. W doktrynie i orzecznictwie zasadniczo jednolicie przyjmuje się, że relewantny na gruncie art. 212 k.k. zarzut musi dotyczyć określonych faktów, nie zaś ograniczać się wyłącznie do opinii (J. Raglewski, w: Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. W. Wróbel, A. Zoll, t. II, Warszawa 2017, komentarz do art. 212, t. 25, s. 36). Cytowana wypowiedź jest zaś zarzutem, opinią dotyczącą nieprawidłowości w prowadzeniu sprawy dystrybucji węgla. Sąd Okręgowy dostrzega przy tym, że wymowa i forma całości wypowiedzi jest dalece niestosowna, co jednak samo w sobie – biorąc pod uwagę treść znamion art. 212 § 1 k.k. oraz ich prokonwencyjną i prokonstytucyjną wykładnię – nie przesądza o zakwalifikowania ich jako przestępnego pomówienia. Podobnie pomawiającego charakteru nie mają stwierdzenia zawarte w piśmie oskarżonego z dnia 12 maja 2023 r., że „Pani (...) czyniąc umyślnie zło względem mojej osoby, ma czelność przystępować do komunii świętej!!! WSTYD!!!”. Dokonując oceny cytowanej wypowiedzi oskarżonego Sąd Okręgowy miał na uwadze, że była to poetyczna forma postawienia zarzutu nieetycznego (nieprawidłowego) postępowania w zakresie dystrybucji węgla po preferencyjnych cenach. Przestępstwo z art. 212 § 1 k.k. jest przestępstwem abstrakcyjnej zdatności na naruszenie. Oznacza to, że – jak słusznie dostrzegł Sąd I instancji – jakkolwiek nie jest konieczne zaistnienie skutku w postaci poniżenia pomawiającego podmiotu w opinii publicznej bądź też utraty przez niego zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju konieczności, to niezbędne dla przypisania sprawstwa ww. przestępstwa konieczne jest wykazanie, że analizowana wypowiedź miała takie właściwości, że mogła taki skutek wywołać. Nie bez znaczenia dla oceny prawnej czynu jest zatem okoliczność, że forum, do którego był adresowany komunikat oskarżonego nie była społecznością o charakterze religijnym czy wyznaniowym, lecz były to bezstronne światopoglądowo organy władzy publicznej. Przystępowanie do komunii świętej jest osobistą decyzją każdego człowieka. Nie ma właściwości pomawiających stwierdzenie, że (...) przystąpił do komunii świętej, choćby twierdzenie to było zestawione jednocześnie z zarzutem nieprawidłowego postępowania w zakresie organizacji procesu dystrybucji węgla. Sąd odwoławczy – mając przy tym świadomość zróżnicowania ochrony prawnej urzędników i polityków – dostrzega również, że w opinii publicznej nierzadko wysuwane są podobne treścią zarzuty wobec innych osób pełniących funkcje publiczne (zob. np. G. Andrijanić, Co zrobi ksiądz, do którego Szymon Hołownia podejdzie do Komunii Świętej? Czy zachowa się jak prawdziwy pasterz?, „(...),” artykuł prasowy opublikowany w dniu 16 lipca 2024 r.), uznając jednak, że takie zachowanie z uwagi na wymogi pluralistycznego społeczeństwa mieści się w granicach dopuszczalnej krytyki. Odnosząc się z kolei do akcentowanej przez Sąd I instancji okoliczności, że zarzut wysunięty przez oskarżonego dotyczył umyślnego postępowania pokrzywdzonej, wskazać trzeba, że fakt ten musi być zestawiony z tym, że inkryminowane zachowania miały miejsce w ramach prawem przewidzianej procedury skargowej na działalność organu wykonawczego gminy (art. 18b ustawy o samorządzie gminnym, art. 227 i n. k.p.a.). Określenie zachowania pokrzywdzonej jako umyślne, biorąc także pod uwagę kontekst sytuacyjny wypowiedzi i treść całego analizowanego pisma, a nie tylko wyjęty jego fragment, w świetle konsekwentnych i wiarygodnych wyjaśnień oskarżonego uznać należy za ukierunkowane na poprawę działalności organów władzy publicznej. Zachowanie to z powyższych przyczyn nie sposób uznać za przekraczające granice dopuszczalnej krytyki. Przechodząc do analizy trzeciego z pism z dnia 15 sierpnia 2023 r. Sąd Okręgowy wskazuje, że samo odwołanie się przez oskarżonego do uczelni, na której studiował ojciec pokrzywdzonej, i osoby jego promotora (będącego aktualnie (...) w K.), nie może stanowić o pomówieniu – a już tym bardziej oskarżycielki posiłkowej – o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. W ocenie sądu odwoławczego „sugestii” o pomocy ojca pokrzywdzonej w redagowaniu pisma urzędowego skierowanego do oskarżonego nie można interpretować literalnie. Jest to – patrząc całościowo na pismo z dnia 15 sierpnia 2023 r. – wyraz krytyki skierowanej pod adresem (...) odpowiedzialnego za proces dystrybucji węgla przejawiający się luźną paralelą do nieudolności władz państwowych w czasie gospodarki centralnie sterowej, na co wskazuje zresztą nazwa uczelni podana przez oskarżonego ((...). Ponownie zaznaczyć trzeba, że wyrażając przedmiotowy pogląd oskarżony działał w celu ochrony społecznie uzasadnionego interesu. Także i czwarte z omawianych pism, datowane na 19 sierpnia 2023 r., nie miało pomawiającego charakteru. W ocenie sądu odwoławczego sformułowania sprowadzającego się w istocie do zarzutu, że oskarżycielka prywatna przeprowadziła się z eleganckiego budynku do „gorszego domu”, nie można interpretować dosłownie. Nie wymaga pogłębionej wiedzy socjolingwistycznej, która może być w tym zakresie zastąpiona doświadczeniem sędziowskim, by bez ryzyka popełnienia błędu przyjąć, że słowa oskarżonego są oczywistą hiperbolę stanowiącą jednocześnie zawoalowaną, choć w swej wymowie niestosowną, krytykę zapowiedzi podjęcia przez oskarżoną kroków prawnych w związku z wcześniej omawianymi pismami oskarżonego. Przy ocenie powyższej wypowiedzi na uwadze trzeba mieć również wspomnianą wyżej okoliczność, że przestępstwo zniesławienia jest przestępstwem abstrakcyjnej zdatności na naruszenie. Z treści przesłuchanych w charakterze świadka (...) M. C., B. C., K. B. i M. H., które to zeznania zostały słusznie uznane przez Sąd I instancji za wiarygodne, wynika, że oskarżony był znany w środowisku lokalnym jako osoba mająca skłonność do wyrażania swoich niepochlebnych opinii w sposób ekspresywny, które nie są traktowane przez innych jako poważne. Tymczasem w orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że o zniesławiającym charakterze wiadomości przekazywanych przez sprawcę nie decyduje subiektywne poczucie pokrzywdzonego, lecz wyłącznie ocena obiektywna, polegająca na stwierdzeniu, czy w odczuciu społecznym jest to zniesławienie (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 9 października 2001 r., IV KKN 78/97; wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 23 maja 2002 r., V KKN 435/00; z dnia 18 grudnia 2000 r., IV KKN 331/00). W ocenie Sądu Okręgowego oceny tej należy dokonywać z uwzględnieniem kontekstu sytuacyjnego, a ten w niniejszej sprawie przemawia przeciwko uznaniu wypowiedzi oskarżonego za zniesławiające. Nie sposób więc przyjąć, że zachowanie sprawcze miało właściwości, które przesądzałyby o realizacji znamion art. 212 § 1 k.k. W konsekwencji uznać należy, że inkryminowane zachowania stanowią przejaw korzystania przez oskarżonego wolności wypowiedzi chronionej konwencyjnie i konstytucyjnie i nie realizują znamion przypisanego oskarżonego czynu zabronionego. Na marginesie rozważań, dostrzec również trzeba, że myli się Sąd Rejonowy utożsamiając prawo do krytyki z kontratypem pozaustawowym. Jeśli by nawet dopuścić istnienie kontratypów pozaustawowych, to oskarżony działając w ramach wolności wypowiedzi nie działa bezprawnie, a jego zachowanie nie wymaga szczególnego uzasadnienia, a tylko takie okoliczności mogą leżeć u podstaw kontratypu. Końcowo Sąd Okręgowy dostrzega, że zachowania oskarżonego były niestosowne, lecz nie tego, a kwestii odpowiedzialności karnej za przestępne zniesławienie, dotyczyła niniejsza sprawa. Wymykała się także spod oceny sądu karnego ocena, czy pokrzywdzona ze względu na formę wypowiedzi mogłaby poszukiwać ochrony prawnej na gruncie postępowania cywilnego. W ocenie Sądu II instancji nie ulega natomiast wątpliwości, że oskarżony swym postępowaniem nie zrealizował znamion art. 212 § 1 k.k., co przesądzić musiało o uwzględnieniu apelacji. |
||||||||||||||||||||||
Wniosek |
||||||||||||||||||||||
Zmiana wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu |
☒ zasadny ☐ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||||||||||||||||||||||
Zarzut obrazy prawa materialnego był zasadny. W konsekwencji stwierdzenia, że inkryminowane zachowanie nie wyczerpuje znamion przestępstwa stypizowanego w art. 212 § 1 k.k., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok przez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu. |
||||||||||||||||||||||
4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
||||||||||||||||||||||
4.1. |
||||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności |
||||||||||||||||||||||
5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
||||||||||||||||||||||
1.7. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
5.1.1. |
Przedmiot utrzymania w mocy |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy |
||||||||||||||||||||||
1.8. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
5.2.1. |
Przedmiot i zakres zmiany |
|||||||||||||||||||||
Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok przez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu. Konsekwentnie sąd odwoławczy uchylił także rozstrzygnięcia o nawiązce i orzekł o kosztach postępowania przed Sądem I instancji po myśli art. 632 pkt 1 k.p.k. |
||||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach zmiany |
||||||||||||||||||||||
Zapadły w sprawie wyrok reformatoryjny jest konsekwencją stwierdzenia, że inkryminowane zachowanie nie wyczerpuje znamion przestępstwa stypizowanego w art. 212 § 1 k.k. |
||||||||||||||||||||||
1.9. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||||||||
1.1.7. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.1.1. |
☐ art. 439 k.p.k. |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.2.1. |
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
☐ art. 437 § 2 k.p.k. |
||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.3.1. |
Konieczność umorzenia postępowania |
☐ art. 437 § 2 k.p.k. |
||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia |
||||||||||||||||||||||
5.3.1.4.1. |
☐ art. 454 § 1 k.p.k. |
|||||||||||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia |
||||||||||||||||||||||
1.1.8. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
||||||||||||||||||||||
1.10. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku |
||||||||||||||||||||||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
|||||||||||||||||||||
6. Koszty Procesu |
||||||||||||||||||||||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
|||||||||||||||||||||
punkt II części dyspozytywnej |
Biorąc pod uwagę, że jakkolwiek inkryminowane zachowanie nie wyczerpywało znamion przestępnego zniesławienia, to wypowiedzi oskarżonego pod adresem oskarżycielki posiłkowej miały charakter niestosowny i mogły wywołać subiektywne poczucie pokrzywdzenia, Sąd Okręgowy – uznając, że przemawiają za tym zasady słuszności – zwolnił oskarżycielkę posiłkową od obowiązku ponoszenia opłaty za postępowanie odwoławcze, obciążając kosztami procesu w instancji odwoławczej Skarb Państwa. |
|||||||||||||||||||||
7. PODPIS |
||||||||||||||||||||||
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Świdnicy
Osoba, która wytworzyła informację: SSO Tomasz Wysocki
Data wytworzenia informacji: