Portal Orzeczeń Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Świdnicy

1.Przewodniczący:

1.SSO Waldemar Majka (spr.)

1.Sędziowie:

1.SR del. do SO Sebastian Kowalski

2.SO Krzysztof Płudowski

1.Protokolant:

1.Ewa Ślemp

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 1054/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Świdnicy z dnia 12 października 2023 r., sygn. akt VI K 1399/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

Uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

T. K.

Wielokrotna karalność oskarżonego

Informacja z Krajowego Rejestru Karnego

443-444

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

Jest to dokument urzędowy

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Rażąca niewspółmierność kary, wyrażająca się w wymierzeniu oskarżonemu: T. K. kary: 3 (trzech) lat pozbawienia wolności, podczas gdy okoliczności popełnienia przez oskarżonego przestępstwa, w tym wysoki stopień jego społecznej szkodliwości, brutalny sposób działania sprawcy, polegający na doprowadzeniu przemocą, wbrew woli pokrzywdzonej - A. H., do odbycia stosunku seksualnego, przy wykorzystaniu elementu zaskoczenia pokrzywdzonej i jej bezbronności, a także stanu upojenia alkoholowego, w tym jego uprzednia karalność, oraz popełnienia w dniu 21 maja 2023 roku kolejnego przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu z art. 157 § 1 k.k., polegającego na ciężkim pobiciu swojego niepełnosprawnego ojca, prowadzą do wniosku, iż tylko długoterminowa kara pozbawienia wolności, wyższa niż wymierzona oskarżonemu przez Sąd I instancji, spełni wobec oskarżonego cele resocjalizacyjne, będzie stanowiła sprawiedliwą odpłatę za popełnione przestępstwo oraz wypełni postulaty płynące z prewencji generalnej i indywidualnej.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wobec konieczności uchylenia zaskarżonego i przeprowadzenia przewodu sądowego w całości odnoszenie się do zarzutu rażącej niewspółmierności kary jest przedwczesne.

Wniosek

Zmiana wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu - T. K., za zarzucany czyn kary wnioskowanej przez prokuratora na rozprawie - tj. w wymiarze: 6 (sześciu) lat pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Nie odniesiono się do wniosku apelacji z powodów przytoczonych powyżej oraz w części 4 niniejszego uzasadnienia.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zgodnie z art.436 kpk sąd odwoławczy może ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego tylko do poszczególnych uchybień, podniesionych przez stronę lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeżeli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby przedwczesne lub bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania.

Sąd odwoławczy dostrzegł z urzędu, iż prawo oskarżonego do rzetelnego procesu zostało naruszone w wyniku procedowania sądu I instancji, co uzasadnia uchylenie zaskarżonego wyroku i przeprowadzenie przewodu sądowego w całości od początku. Wniesienie zatem apelacji na niekorzyść oskarżonego doprowadziło do orzeczenia na jego korzyść.

Na rozprawie dna 19 lutego 2021 roku oskarżony stawił się – nastąpiło rozpoczęcie przewodu sądowego i sąd I instancji odebrał wyjaśnienia oskarżonego. Rozprawa wyznaczona na 16 kwietnia 2021 roku została odwołana, a oskarżony został zawiadomiony o terminie rozprawy 5 sierpnia 2021 roku, na który się nie stawił, nie prowadzono jednak postępowania dowodowego wobec niestawiennictwa świadków. Oskarżonego zawiadomiono o kolejnym terminie rozprawy wyznaczonej na 14 października 2021 roku. Dnia 5 sierpnia 2021 roku (k.239) oskarżony złożył wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu, zaś 3 września 2021 roku (k.241) wezwano oskarżonego „do uzupełnienia braków formalnych wniosku w terminie 7 dni pod rygorem uznania wniosku za bezskuteczny – przez przedstawienie aktualnych dowodów dot. obecnej sytuacji materialnej i możliwości płatniczych”. Oskarżony nie wykonał tego zobowiązania, stawił się na rozprawie 14 października 2021 roku (k.242), gdzie został poinformowany przez Przewodniczącego, że jego wniosek o ustanowienie obrońcy z urzędu jest bezskuteczny, ponieważ nie uzupełnił braków formalnych. Sąd merytorycznie nie rozpoznał wniosku oskarżonego, nie wydał też żadnego postanowienia (ani zarządzenia) w tym przedmiocie.

Procedowanie sądu I instancji na skutek wniosku oskarżonego o ustanowienie obrońcy z urzędu było wadliwe i doprowadziło do naruszenia prawa do obrony oraz reguł rzetelnego procesu. Niezamieszczenie we wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu (lub załącznikach do niego), danych wskazujących, że wnioskodawca nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny, nie stanowi braku, o którym mowa w art. 120 § 1 k.p.k. Niezareagowanie więc skazanego na wezwanie do wykazania odpowiednimi dokumentami przesłanek wyznaczenia obrońcy z urzędu, nie zwalnia organu procesowego od obowiązku jego merytorycznego rozpoznania ( podzielając pogląd prawny wyrażony w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2021 roku, V KZ 41/21). Sąd I instancji zastosował błędny rygor wzywając do uzupełnienia wniosku o ustanowienie obrońcy z urzędu, bowiem oskarżony winien być wezwany pod rygorem nieuwzględnienia wniosku i odmowy ustanowienia obrońcy z urzędu.

Słusznie podkreśla się w orzecznictwie że narusza reguły rzetelnego procesu oddalenie wniosku oskarżonego o ustanowienie mu obrońcy z urzędu bez uprzedniego pouczenia go o obowiązku wykazania podnoszonych okoliczności odpowiednimi dokumentami ( art. 16 § 2 k.p.k.) i skutkuje pozbawieniem oskarżonego prawa do obrony formalnej, co może mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia (...). Obraża to art. 6 w zw. z art. 78 § 1 k.p.k., a w konsekwencji narusza standardy rzetelnego procesu, więc i art. 42 ust. 2 Konstytucji RP” (wyrok SA w Krakowie z 16.12.2010 r., II AKa 223/10, Prok. i Pr.-wkł. 2011/12, poz. 24; wyrok SN z 8.12.1996 r., III KKN 67/96, „Wokanda” 1997/2, s. 8; wyrok SN z 18.12.2002 r., II KK 326/02, LEX nr 76986; wyrok SN z 29.01.2002 r., II KKN 386/99, Prok. i Pr.-wkł. 2002/10, poz. 6). Tym bardziej reguły te narusza nierozpoznanie wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu i pozbawienie oskarżonego korzystania z pomocy obrońcy czy też zaskarżenia odmowy ustanowienia obrońcy (art.81§1a kpk). Jak już wspomniano powyżej z uwagi na to, że prawo do obrony jest prawem gwarantowanym także w Konstytucji RP (art. 42 ust. 2), a sposób jego realizacji prowadzić może do ustalenia braku prawa do rzetelnego procesu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 6 ust. 1 EKPC), jest oczywiste, że w odniesieniu do naruszenia tych przepisów, które ze swojej istoty tworzą i określają prawo do obrony oraz odzwierciedlają jego treść, wykazanie możliwości istotnego wpływu naruszenia takich przepisów na treść prawomocnego wyroku jest oczywiste.

Nie znalazły jednakże potwierdzenia podnoszone przez oskarżonego na rozprawie odwoławczej okoliczności, iż nie brał udziału w rozprawach z powodu wadliwych zawiadomień (k.447). Stawiennictwo i zawiadomienia oskarżonego przedstawiały się następująco:

- 5 termin rozprawy dn. 13.12.2021r. (błędna data protokołu) – oskarżony nie stawił się zawiadomiony,

- 6 termin rozprawy dn. 24.02.2022r. - oskarżony stawił się;

- 7 termin rozprawy dn. 21.04.2022r. – odwołany, wyznaczono termin z urzędu na 27.10.2022r. oskarżony zawiadomiony o nowym terminie;

- 8 termin rozprawy dn. 27.10.2022r. – oskarżony nie stawił się zawiadomiony

- 9 termin rozprawy dn. 01.12.2022r. – oskarżony stawił się;

- 10 termin rozprawy dn. 26.01.2023r. – termin odwołany, wyznaczono nowy termin na dzień 18.05.2023r., przesyłkę z zawiadomieniem dla oskarżonego awizowano

- 11 termin rozprawy 18.05.2023r. – oskarżony stawił się;

- 12 termin rozprawy dn. 22.06.2022r. – oskarżony stawił się;

- 13 termin rozprawy 14.09.2023r. – oskarżony stawił się i został poinformowany o odroczeniu rozprawy do dnia 12.10.2023r.

- 14 termin rozprawy 12.10.2023r. – oskarżony nie stawił się, Sąd wydał wyrok.

Nie sposób zatem przyjąć aby w zakresie czynionych zawiadomień prawa oskarżonego zostały naruszone.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Obraza przepisów postępowania będąca dziełem sądu I instancji niewątpliwie mogła mieć wpływ na treść wyroku (art.438 pkt 2 kpk).

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Z przyczyn wskazanych w części 4 niniejszego uzasadnienia.

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji będzie baczył aby reguły rzetelnego procesu zostały dotrzymane. Obecnie oskarżony reprezentowany jest przez obrońcę z wyboru, w wypadku jednak zmiany okoliczności i złożenia wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu sąd I instancji procedował będzie z uwzględnieniem powyższych uwag. Oskarżony wskazał adres dla doręczeń (k.447) i przed rozpoczęciem przewodu sądowego sąd I instancji winien pouczyć oskarżonego o skutkach nieinformowania sądu o zmianie adresu i miejsca pobytu.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

Krzysztof Płudowski Waldemar Majka Sebastian Kowalski